"Yaklaşık 2 yıldan beri feryat edip duruyoruz. Laboratuvar sektörü çok zor durumda diye. Ancak, çığlıklarımız duyulmadı. Ya da dikkate alınmadı. Belki de şaka zannedildi. Ama, dediklerimiz bir bir gerçekleşti."
Son 2 yıl içinde, yıllardan beri hizmet sunan yüzlerce tıp laboratuvarı kapandı, sessizce piyasadan silindi. Öldüklerini bile duyan olmadı. Bunlar içinde 30 yıllık laboratuvarlar bulunuyor. Bunlardan bir kısmı, büyük borçlarla iflas ettiler.
Bu alanda, yıllardan beri hizmet sunan yüzlerce medikal firma iflas etmiş durumdadır. Firmalar, taahhütlerini yerine getiremiyorlar. 100 YTL’ye verdikleri ürünü, 120 YTL’ye getirmek zorunda kalıyorlar. 100.000 test olarak belirlenen ihaleler 40.000 testte kalıyor. Firmalar sürekli zarar ediyor, giderek küçülüyor ve kayboluyorlar.
Laboratuvar uzmanları giderek işsiz duruma düşüyorlar. Laboratuvar teknisyenleri yıllarca iş arıyor, bulamıyorlar.
Sonuç olarak, laboratuvar sektörü bütün olarak küçülüyor, yok olma sürecine giriyor. Bunun da acı sonuçları peşpeşe geliyor.
Bunun Nedeni, Sağlıkta Uygulanan Politikalardır
Maalesef bu sonuçların nedeni, sağlıkta uygulanan politikalardır.
Bunları şöylece sıralayabiliriz:
1. Paket Fiyatın Çıkarılması
Ayaktan hastalar için paket fiyat çıkarıldı. Laboratuvar testleri dahil tüm giderler için sabit bir götürü fiyat verilmeye başlandı. Tetkik gereken hastaya da aynı, gerekmeyen hastaya da aynı fiyat ödenmeye başlandı. Böyle olunca da, tetkiksiz hasta dönemi başladı. Hastalardan, tetkik istenmeden reçete yazılmaya yönelindi. 1960-70’lerin sağlık ocağı doktorluğuna dönüldü. Fatura, zavallı halka yansımaya başladı. Tetkik istemleri iyice azaldı.
2. Laboratuvar Test Fiyatları Düşürüldü
2,5 yıl kadar önce, sağlıktaki giderlerin suçlusu bulundu: Laboratuvar test fiyatları. En çok istenilen laboratuvar testlerinin fiyatları düşürüldü. Kolesterol, üre gibi testler 1 YTL’ye, boğaz kültürü 1.5 YTL’ye hepatit B antijen testi (HBsAg) 2.9 YTL’ye düşürüldü. Bunları kim düşürdü, onu da bilmiyoruz. Çünkü kimse üstlenmiyor. Laboratuvar testleri, maliyetle ilişkisiz komik fiyatlara düşürüldü. Böylece, tasarruf sağlanmış olacaktı ! Ancak, ilginçtir ilaç tüketiminin önündeki tüm engeller kaldırıldı.
3. Güncelleme Yapılmadı
Her yıl, laboratuvar test alanına pek çok yeni test giriyor. Bunlar FDA ve CE onaylı testler. Ancak, başıboşluktan ve sahipsizlikten, bunlarla ilgili neredeyse son 4 yıldanberi bir güncelleme yapılmıyor. Sağlık Bakanlığı’nda bu yönden büyük bir başıboşluk egemen durumdadır. Türk halkı, bu yeni testlerden yararlanamıyor.
Ancak yeni ilaçlar gecikmeden kullanım alanına giriyor !
4. Laboratuvar Alanı Muhatapsız Durumdadır
Şu anda, Türkiye’de laboratuvar alanı sahipsiz durumdadır. Sağlık Bakanlığı’nın adı belirli bir bölümü bulunmuyor (Biz bilmiyoruz). Hıfzıssıhha’da bir kurul oluşturuldu, ancak önerileri uygulanmıyor. Bu alanda, tam bir boşluk devam ediyor.
İdari yönetimde laboratuvarın adı ve temsilcisi olmayınca, bu alan arada kaynatılıyor. İlaç temsilcileri, hastaneler, tıp merkezleri güçlü lobileriyle istediklerini alıyorlar, ancak laboratuvarların lehine en küçük bir düzenleme olmuyor. Tersine, onları ortadan kaldıracak düzenlemeler yapılıyor. Sağlık Bakanlığı ve SGK, yönetici adaletini sağlayamıyor.
Bu Gelişmeler Türkiye’nin Lehine Midir ?
Türkiye’nin laboratuvara, laboratuvar teknolojisine gereksinimi yok mudur?
Halkımızın, laboratuvar testlerinden yararlanma hakkı yok mudur?
Yeni testler ve teknolojiler Türkiye’ye giremeyecek midir?
Komik birim fiyatlarla laboratuvar işi nasıl sürdürülecektir?
Diğer ülkeler hiç izlenmiyor mu?
Tasarruf amacıyla, 2 yıldanberi paket fiyat deneniyor. Nerede kaldı tasarruf ? Neden sağlık giderleri yükselmeye devam ediyor ?
Çünkü giderlerin ana kaynağı laboratuvar testleri değildi. Asıl gider kalemi savurgan ilaç tüketimi ve diğer gereksiz işlemlerdir.
Artık karne ticareti yapılıyor. Bundan sonra T.C. kimlik numarası kaydı çalışacak. Masa üzerinde performanslar üretiliyor. Asıl gider kalemleri burada.
İlaç tüketimi periyodik olarak artıyor. Bu konuda önlemler yok. Sistem, ilaç tüketimini teşvik ediyor.
Ne Yapmalıdır ?
Uygulanan politikalar, laboratuvar alanına yaşama şansı bırakmamıştır. Az sayıdaki laboratuvar da, uzatmaları oynuyorlar. Yakında onlar da pes etmeye mahkumdurlar.
Şu düzenlemeler yapılırsa, belki bir kısmı yaşayabilirler:
1. Laboratuvar testlerinin, paket fiyat içine alınması, halkın sağlığı yönünden son derecede tehlikelidir. Mutlaka paket dışına çıkarılmalıdır.
2. Endikasyona uygun tetkik istenilmeli, bunu denetleyen bir mekanizma kurulmalıdır. Bugünkü teknolojiyle, bu durum mümkündür.
3. Laboratuvar testleri birim fiyatları, gerçekçi maliyet değerlerine getirilmelidir.
4. Her 6 ayda bir, olmazsa en az yılda bir listeler güncellenmeli, yeni testler listeye eklenmelidir.
5. Laboratuvarların bağlı olduğu, laboratuvarların sorunlarıyla ilgilenen bir birim Sağlık Bakanlığı ve SGK bünyesinde kurulmalıdır. Ya da Hıfzıssıhha bünyesinde kurulmalıdır.
6. Şu anda, SGK’lı bir hasta laboratuvarlara başvuramıyor. Bu durum düzeltilmelidir. Hastalar, istenilen testleri için, eğer isterlerse, özgürce laboratuvarlarını seçebilmeli ve diledikleri laboratuvarlara başvurabilmelidirler. Bu durumdan, SGK’nın bir kaybı olmayacaktır.
Bu düzenlemeler yapılmadığı takdirde, mevcutta halen hizmet sürdürmeye çalışan son örnekler de elveda diyecek ve laboratuvar hizmetini sürdürecek kuruluş kalmayacaktır.
Bu durumun da ne halkımızın, ne SGK’nın, ne de Sağlık Bakanlığı’nın yararına olmayacağı açıktır.
Sayın Sağlık Bakanlığı ve SGK Yöneticileri;
Lütfen bu yazıyı son bir imdat çağrısı olarak değerlendiriniz ve ciddiye alınız. Çünkü korkarız önümüzdeki dönemde bu çağrıları yapacak insan da kalmayacaktır ve oluşan hasarların faturası doğrudan halka çıkacaktır.
Umudumuzu korumaya çalışıyoruz.
Saygılarımızla.
17/10/2008
Doç. Dr. Paşa Göktaş
Tel/Fax : 0216-348 26 12
GSM : 532 243 84 74
e-mail : [email protected]
web : www.tiplab.org
