SGK’NIN İLAÇLAR VE LABORATUVAR TESTLERİ İLE İLGİLİ ÇIKMAZI VE BAZI ÖNERİLER
İlaçlarda Durum Nedir?
İlaç fiyatlarının, 10 yıl öncesine kadar Türkiye’de yüksek olduğu söylenebilirdi.
Daha sonraki dönemde, ilaç fiyatları üzerinde SGK tarafından büyük baskı oluşturuldu ve fiyatlar zaman içinde katlayan oranlarda indirime uğradı.
Bazı ilaçlarda, maliyetin altına inildiği anlaşılmaktadır. Bunu, ilaç kesiminden bir çok uzman sürekli olarak ifade etmektedirler.
Zaten, Türkiye’de var olmayı kendileri yönünden verimli görmeyen bazı ilaç firmaları, ya Türkiye’yi terk etmiş durumdalar, ya da yapılarını küçültmüş durumdalar.
Bir kısmı da, bir hayli ilacı satıştan çekmiş durumdadırlar.
Bu nedenle de, bazı hayati ilaçlar piyasada bulunamamakta ve ciddi mağduriyetler oluşmaktadır.
SGK Yönünden Durum: Ne Yapılabilir?
SGK, giderlerini sabit tutmak, mümkünse azaltmak ya da artış hızını düşük tutmak istiyor.
SGK yönünden bu yaklaşım, anlaşılabilir bir yaklaşımdır.
Ancak, şu andaki durum da tam bir kilitlenmeyi gösteriyor. Bu kilitlenmenin de aşılması gerekmektedir. Aksi takdirde, üretici bazı ilaç firmalarının piyasadan çekilmesi ya da zarar eden ürünlerini çekmesi kaçınılmazdır. Çünkü, zararına üretim uzun süreli devam ettirilemez.
O halde ne yapılmalıdır?
1. Tedavide zorunluluk taşıyan ilaçların kapsamı belirlenmelidir. Bu amaçla, şu andaki mevcut liste bir miktar daraltılabilir. Ancak, belirlenen zorunlu ilaçlar listesine gerçek maliyet değerleri ödenmelidir.
2. Birinci grup liste kadar zorunluluk taşımayan, ancak belirli durumlarda kullanılması gerekli olan ikinci bir liste belirlenebilir. Bu grup listedeki ilaçlara da SGK, maliyetin %50'si gibi bir ödeme yapabilir. Gerisi, vatandaş tarafından karşılanabilir.
3. Tedavide zorunluluk taşımayan bir kısım ilaç, listeden çıkarılır ve SGK bunlara bir ödeme yapmaz. İstenirse, bunların ödemesi vatandaş tarafından karşılanır.
4. SGK'nın yüklerinin azaltılması ve ilaç tüketiminin azaltılması yönünden kesin olan bir durum vardır ki, o da vatandaşın ödeyeceği katkı paylarının bir miktar yükseltilmesi gerektiğidir. Çünkü, sağlık giderlerine vatandaşın katkısı olmadan ve giderler paylaşılmadan, sistemin yürütülmesi imkansızdır.
LABORATUVAR TESTLERİNDE DURUM NEDİR?
İlaçtaki duruma benzer özellikler taşımaktadır. Hatta, daha da kötü olduğu rahatlıkla söylenebilir.
SGK'nın, SUT kapsamında yer alan laboratuvar testleri listesinde 8 yıldan beri hiçbir güncelleme yapılmamıştır. Ne test olarak, ne de fiyat olarak. Hatta, test fiyatları 7 yıl kadar önce ciddi bir kesintiye uğramıştır.
Test fiyatlarının çoğu, maliyetin altındadır. Laboratuvarlar, bu testleri yaptıkça zarar etmektedirler. Bu nedenle de, ülkemizde özel laboratuvar sayısı, 10 yılda 2000 civarından 130 civarına düşmüş durumdadır. Azalma süreci halen devam etmektedir. Sektörün şu anda bile yarıdan fazlası yabancıların kontrolüne geçmiş durumdadır. Muhtemelen bir süre sonra, Türk kökenli bir tıbbi laboratuvar kalmayacaktır.
Bu süreçte, SGK'nın politikaları belirleyici olmuştur. SGK, yalnızca özel hastanelerle sözleşme yaparak hastanecilik sistemini teşvik etmiş, laboratuvarlarla sözleşme yapmayarak, onların tasfiyesini hızlandırmıştır. Bu model, dünyada diğer ülkelerde benzeri olmayan garip bir uygulama olarak dikkat çekmektedir.
SGK, Laboratuvar Testleri İle İlgili Ne Yapabilir?
İlaçtakine benzer önlemler alınabilir. Şöyle ki:
1. Öncelikle, SGK-SUT Laboratuvar Testleri Listesi güncellenmelidir. Artık kullanımdan kalkmış eski ve demode testler listeden çıkarılmalıdır.
2. Tanı için zorunlu olan testler belirlenebilir. Bu amaçla, gerekirse liste bir miktar daraltılabilir. Ancak, zorunlu bu listedeki testler için, gerçek ve yeterli maliyetler oranında fiyatlar ödenmelidir.
3. Tanı için zorunlu olmayan, yer yer gereklilik taşıyan bir liste oluşturulabilir ve bu kapsamdaki testlere de SGK, % 50 oranda katkı yapabilir. Geri kalan kısım, vatandaştan tahsil edilir.
4. Tanıda zorunluluk taşımayan testler listeden çıkarılır ve SGK, bunlara bir ödeme yapmaz.
5. Yeni Testlerin Durumu: Açıkçası, geçen 8 yıllık dönemde bir hayli laboratuvar testi tanı alanına girmiş durumdadır. Ancak, şu anda bunlar SGK listesinde bulunmuyorlar. Bizler de, SGK'nın yaklaşımı aynen sürdüğü takdirde, yeni testlerin SGK- SUT listesine dahil olmasından yana değiliz. Çünkü SGK, testleri maliyetinin altında fiyatlarla listeye dahil etmektedir. Bu haliyle de testlerin yapılabilirliği ortadan kalkmaktadır. Aynen AMH testi örneğinde olduğu gibi.
6. SGK, sağlık sisteminin önemli bir bileşeni olan tıbbi laboratuvarları yok sayma ve görmezden gelme politikasına son vermelidir. Belirli kalite kriterleri dahilinde, laboratuvarlarla da sözleşme yapmalıdır. Tüm diğer ülkelerde durum böyledir. Türkiye’deki durumun izah edilebilir haklı bir nedeni bulunmamaktadır. Bu yanlış ve haksız uygulama giderilmelidir.
SONUÇ:
Görüldüğü gibi, ilaçların ve laboratuvar testlerinin durumu birbirine benzerlik göstermektedir ve bu konularda SGK’ dan çözüm beklenmektedir.
Bizler, SGK’ ya bilgi desteği yönünden yardımcı olmaya hazırız. Sonuçta, bu konular tüm ülkenin ve hepimizin sorunlarıdır ve çözülmesi gerekmektedir.
Umarız, SGK yetkilileri konulara ilgi gösterirler ve çözüm yönünde adım atarlar.
Prof. Dr. Paşa Göktaş
Tıp Laboratuvarları Derneği
Yönetim Kurulu Başkanı
