Bilindiği gibi, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından, 3 Ekim 2009 tarihinde yapılan duyuruyla Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) bünyesinde yer alan işlemlerin güncellenmesi ve fiyatlandırılmasıyla ilgili olarak, SGK ile sözleşme imzalamış tüm kamu ve özel kurumlardan öneriler istenilmektedir.
SGK’ nın bu yaklaşımı son derece olumludur. Bu nedenle, kendilerini takdir ediyor ve kutluyoruz.
Biz de, şu anda büyük sorunlar içinde bocalayan ve neredeyse boğulma durumunda olan laboratuvar alanında yapılabilecek bazı düzenlemelerle ilgili olarak, basit ve uygulaması oldukça kolay olan birkaç önerimizi sunmak istiyoruz.
Önerilerimiz özetle şöyledir:
1. MEVCUT DURUM NEDİR ?
a. 2005 ve 2006 Laboratuvar Test Fiyatları Arasında Fark Var Mıdır ?
Evet vardır. 2005 yılındaki laboratuvar test birim fiyatlarından en sıklıkla istenilen 70-80 testin fiyatı, 2006 yılında % 80 - %100 oranında düşürülmüştür. Bu durum, beklenilmeyen ve laboratuvar camiasını şok eden bir uygulamaydı.
§ Yapılan işlemin bilimsel bir yönü yoktu. Akademik ve bilimsel kurumlara danışılmadan bu uygulama yapılmıştır. Uygulamayı, Maliye Bakanlığı’ nın Bütçe ve Mali Kontrol birimindeki birkaç görevli, yalnızca tasarruf amacıyla yapmıştır. Amaç, sık istenilen testlerin fiyatlarını düşürerek, maliyetleri azaltmak idi.
§ Ancak, bu uygulamayla ilginç bir durum ortaya çıkmıştır. Çoğu tıbbi branşın işlem fiyatları kısmen yeterli iken, laboratuvar test birim fiyatları zaten oldukça sıkıntılı ve yetersiz durumdaydı. Bu uygulamayla, test birim fiyatları maliyetin de altına inmiş, yapılamaz düzeylere düşmüştür.
Laboratuvar test birim fiyatları, halen bu durumda olup, çoğu test maliyetlerin altında ve neredeyse yapılamaz düzeydedir.
b. Tasarruf Amacı Gerçekleşmemiştir.
Bu uygulama, tasarruf amacıyla yapılmıştır. Ancak, 2005 yılından itibaren dört yıldan fazla süre geçmesine rağmen, sağlık giderlerinde azalma olmamış, her yıl % 30’ dan fazla artış gerçekleşmiştir.
Demek ki laboratuvar testleri, sağlık giderlerinin artışında önemli bir paya sahip değildir. En büyük payın, ilaç giderlerinde olduğu herkes tarafından bilinmektedir.
c. Laboratuvar Alanı, Bütünüyle Çöküşe Girmiştir
Test birim fiyatlarının maliyetlerin altına düşürülmesi, yüzlerce laboratuvarın kapanmasına neden olmuştur. Bu alanda çalışan çok sayıda medikal firma iflas etmiştir. Çok sayıda çalışan işsiz kalmıştır. Hastaneler, laboratuvar test fonksiyonlarını, ellerinde olsa tasfiye edecek hale gelmişlerdir.
d. Durum Halkın Sağlığını Tehdit Etmektedir
Laboratuvar testlerinin maliyet bedelinin ödenmemesi, kuruluşları laboratuvar testlerini yapmaktan kaçınmaya yöneltmiştir. 1960’ ların dönemine neredeyse geri dönülmektedir. Laboratuvarsız hekimlik meyli artmaktadır. Bu durum da, hastalıkların tanısının % 70’ ten fazlasının laboratuvar testleriyle konulduğu, günümüz tıbbının anlayışından oldukça uzak, gayri bilimsel bir yaklaşımı ülkemizde egemen hale getirmek üzere olup, haklın sağlığı ve tetkik edilme güvencesi risk altına girmektedir.
Bilgisizlik, beceriksizlik ve sorumsuzlukla yapılan uygulamalar, halkın sağlığı yönünden oldukça sakıncalı sonuçlar ortaya çıkarmıştır.
2. NE YAPILABİLİR ?
a. Öncelikle şu durumun farkına varılmalı ve kabul edilmelidir : Laboratuvar testleri, sağlık giderleri içinde küçük bir paya sahiptir. Bu testlerden yapılacak tasarruf, önemli bir getiri sağlamaz. 15-20 testin toplam bedeli 30 TL’ yi bulmazken, bir ilacın bedeli yüzlerce TL olabilmektedir.
Ayrıca, laboratuvar testleri bir koruyucu hekimlik uygulaması olup, erken tanıya yardımcı olur, tedavi giderlerini azaltır ve aynı zamanda da hayat kurtarıcıdır.
b. En iyisi, laboratuvar testleriyle ilgili gerçekçi maliyet çalışmaları yapılarak, tüm testlerin bedelinin gerçek değerinde belirlenmesidir. Bu yönde yapılmış değerli çalışmalar vardır ve bunlardan yararlanılmalıdır.
c. Ancak bu durum şu an için zor geliyorsa ve uygulamada güçlükler varsa, en basit yöntem öncelikle 2005 yılı fiyatlarına dönülmesidir. Birinci aşamada, 2005 yılı fiyatlarına dönülür ve 2005 yılı BUT (SUT) listesi geçerli hale getirilir. Daha sonra da, 2005’ ten itibaren TEFE-TÜFE ya da enflasyon düzeyinde veya da memur ücretlerinde yapılan artışlar oranında bir artış yapılarak, laboratuvar test birim fiyatlarının şu andaki durumu belirlenir.
Bu yöntem en basit, pratik ve kolay yöntem olarak gözükmektedir.
d. Laboratuvar testlerinde tasarruf sağlamanın doğru yöntemi, testleri maliyet fiyatlarının altına indirmek değildir. Yapılacak şey, endikasyon dışı istemleri sınırlamaktır. Bu durum da, ancak düzenli denetim ve sorgulamalarla gerçekleşebilir. Bu nedenle, laboratuvar testlerine gerçek değerleri verilmeli, ancak endikasyon dışı istemleri sınırlayacak önlemler alınmalıdır.
Şu anda ülkemizde laboratuvar testleri birim fiyatları, Tüm Avrupa ülkelerinin altında, Çin’ in bile altındadır. Bu ayıba ve yanlış uygulamaya son verilmelidir.
e. İlaç ile ilgili ruhsat, fiyat ve düzenlemelerle dinamik olarak ilgilenen birimler vardır. Laboratuvar alanı ise muhatapsızdır. Sağlık Bakanlığı ve SGK’ da, laboratuvar alanı ile ilgili sürekliliği olan bir birim kurulması, sorunları en aza indirmeye katkı sağlayacaktır.
Önerilerimizin dikkate alınacağını umarız.
Saygılarımızla.
07/10/2009
TıpLab
Tıp Laboratuvarları Birliği adına
Doç. Dr. Paşa Göktaş
Tel/Fax : 0216-348 26 12
GSM : 532 243 84 74
e-mail : [email protected]
web : www.tiplab.org
