Sağlık Uygulama Tebliğinde yapılan değişiklikler üzerine görüşler

SAĞLIK HİZMET SUNUMUNA SUT MÜDAHALESİ

05.07.2018 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan Sağlık Uygulama Tebliğinde yapılan değişiklikler kamuoyu gündemine artık "kanser hastalarından ilave ücret alınmayacağı" müjdesi ile girdi. Oysa zaten yasal olarak kanser tedavisinden (radyoterapi, kemoterapi, radyo izotop tedavileri), ilave ücret alınmamaktaydı. Değişen sadece kanser cerrahisi işlemlerinden ilave ücretin kalkmış olmasıydı.

Türkiye’de kamu ve özel sağlık alanında finansmanı ve hizmet sunumunun tarzını belirleyen önemli bir belge olan Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) yayımladığı Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) bu şekilde kamuoyunun gündemine girmiş oldu.

Yapılan bu son değişiklikler ile kanser vakalarının cerrahi tedavisinde hastalardan özel sektörde ve kamu üniversite hastanelerinde ilave ücret alınmasına son verilmesinin yanı sıra birçok sağlık hizmetinin işlem bedellerinin miktarları da değiştirilerek güncellenmiş oldu.  

Bu kapsamlı SUT değişiklikleri ile önümüzdeki dönem kamuda ve özel sağlık alanında sağlık hizmet sunumunun ağırlıklı olarak nereye evrileceğinin ipuçlarını görmek mümkündür.

Öncelikle işletmeye dönüştürülmüş kamu sağlık kurumlarının (Sağlık Bakanlığı ve üniversite hastanelerinin) genel bütçe desteği olmaksızın sadece ürettiği hizmeti satıp elde ettiği gelir ile ayakta durmaya çalışması uygun mudur sorusuna yanıt bulmak gerekmektedir. Kamuda sorunlar özel sektör mantığı ile çözülebilir mi? Bu sorunun cevabını “finansmanı sağlanacak sağlık hizmetlerinin bedellerini ve kapsamını belirleyen, sağlık işletmelerinde nasıl hekimlik (!) yapılacağına ve sağlık hizmetinin nasıl sunulacağına ilişkin yönlendirmeleri yapan Sağlık Uygulama Tebliği” içerisinde bulmak mümkündür.

Sağlık Uygulama Tebliğinde neler değişti?

05.07.2018 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan yeni bir Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) ile özellikle kanserin cerrahi tedavisinde hastalardan ilave ücret alınması yasaklanmıştır. Birçok sağlık hizmetinin işlem bedeli değiştirilerek güncellenmiştir.

Başta Kanser Cerrahisi (%225), Baş Boyun Cerrahisi (%175-%225), Kardiyovasküler Sistem Cerrahisi (%60-%120), Sinir Sistemi Cerrahisi (%75) Meme Cerrahisi (%100), Sindirim Sistemi Cerrahisi (%14-%25), Kemik ve Eklem hastalıkları Cerrahisi (%14-%25), Üriner Sistem Cerrahisi (%14-%25) olmak üzere birçok cerrahi uygulamanın SUT fiyatları %14 - %225 oranında artırılmıştır.

Sağlık kurum ve kuruluşlarında en sık yapılan (frekansı fazla olan) ve özellikle ayaktan işlemlerden; Genel uygulamalar-girişimler, Küçük cerrahi işlemler, Anestezi ve Reanimasyon Tanı/Tedavi ve Yoğun Bakım amaçlı uygulamalar, Algoloji-Ağrı tedavi uygulamaları, Psikiyatrik Çalışmalar, Solunum Sistemi Çalışmaları, Laboratuvarda Yapılan Uyku Araştırmalarında SUT fiyatları %25,

Nükleer Tıp Görüntüleme ve Tedavi, Radyolojik Görüntüleme ve Tedavi, Laboratuvar İşlemleri, Meslek Hastalıkları Laboratuvar Tetkikleri, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Referans Laboratuvarı (Refik Saydam Hıfzıssıhha ) işlemlerinde SUT fiyatları % 5 oranında azaltılmıştır.

Sağlık Uygulama Tebliği'nin bütünü liste olarak değerlendirildiğinde;

EK-2/C paket işlemler için;

2.395 adet işlemin     164 adetinde %10 ila %25 oranında indirim,

                                1.560 adetinde %14 ila %225 oranında artış,

                                   671 adetinde ise ücrette değişiklik yapılmamıştır.

EK-2/B hizmet başı işlemler listesi için;

5.040 adet işlemin   1.893 adetinde %5 ila %25 oranında indirim

                                 1.991 adetinde %14 ila %225 oranında artış,

                                 1.156 adetinde ise ücrette değişiklik yapılmamıştır.

Özellikli cerrahi işlemlerin SUT fiyatları artırılmış, en sık yapılan (frekansı fazla olan) işlemlerin SUT fiyatları ise azaltılmıştır. En sık yapılan tıbbi işlemlerin fiyatlarından yapılan kesinti özellikli cerrahi işlemlerin fiyatlarına aktarmıştır.

Kanser cerrahisinden ilave ücret alınmaması ve SGK’nın ödeyeceği SUT bedelinin %225 artırılması olumlu bir gelişmedir. Ancak algoloji, anestezi, nükleer tıp, radyolojik görüntüleme, biyopsi, laboratuvar işlemleri ile psikiyatri ve solunum sistemi çalışmalarının bedellerinin azaltılması olumsuz bir gelişmedir.

SGK’nın genel sağlık sigortası (GSS) prim gelirleri ve katkı/katılım payı girdileri, genel sağlık sigortası kapsamında sağlanan sağlık hizmetlerinin bedelini karşılamak için yeterli ve hatta fazla vermekte iken; neden frekansı fazla olan birçok işlemin bedeli azaltılmıştır?

İşverenlerin sigorta prim borçlarını öde(ye)medikleri, bu koşullarda işverenlerden alacaklarını alamayan, prim borçlarını toplayamayan veya bu gayreti göstermeyen Sosyal Güvenlik Kurumu birçok tıbbi işlemin SUT fiyatlarını düşürerek mi tasarruf yapacaktır?

Sağlık hizmet sunumu ağırlıklı olarak nereye evrilecek?

SUT değişikliği incelendiğinde ve sağlık otoritesi tarafından yapılan açıklamalara bakıldığında kamu sağlık kurum ve kuruluşlarınca sunulan sağlık hizmetinde önceliğin “performans uygulamaları” ile SUT ücretleri yüksek olan özellikli cerrahi işlemlere verileceği görülmektedir.

Torba yasa ile Sağlık Bakanlığı tarafından özellikli tıbbi işlemler karşılığı yapılacak ek ödemelerde %700-%800 olan oranlarını bir kat artırarak uygulanacağına yönelik hükmü 5 kata çıkarıldı.

Kanser cerrahisinde ilave ücretin kaldırılması ve kanser cerrahisi (%225), baş boyun cerrahisi (%175-%225), kardiyovasküler sistem cerrahisi (%60-%120), sinir sistemi cerrahisi (%75) meme cerrahisi (%100) işlemlerinin SUT fiyatlarının artırılması ile yıllardır özele yönlendirilen riskli ve zor hastalıkları (kanser, kalp damar cerrahisi, beyin cerrahisi, omurga yaralısı vb.) olan yurttaşların tekrar kamu sağlık işletmelerine yönlendirilmesi hedeflenmekte ve böylece de borç kıskacında olan başta kamu üniversite hastanelerini olmak üzere kamu sağlık işletmelerinin döner sermaye bütçelerine katkı yapılması amaçlanmaktadır.

Sonuç olarak; Sağlık hizmeti, niteliği gereği kâr veya ‘verimlilik’ beklentisi ile kurgulanamaz. Sağlık hizmetlerinin etkin sunumu, toplumsal gelişmenin en temel öğelerinden birisini oluşturur. Hizmet sunumunda etkinliğin sağlanmasında öncelik sağlık hizmetlerinin önce niteliğini ve daha sonra niceliğini arttırmaktır. Bu bağlamda devletin kamusal niteliği olan bu hizmetleri desteklemesi bir zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır.

Hekimler; görevlerini performans, ciro ve SUT baskısı altında kalmadan ve gelecek kaygısı duymadan yapmak istemektedirler. Tıbbi hizmetleri değersizleştiren, hastaları “puan ve ilave ücrete dönüştüren ücretlendirme modeli yerine iş ve ücret güvencesi olan, insanca yaşamaya ve mesleki gelişimi sürdürmeye yetecek, emekliliğe yansıyacak ücretlendirme sistemi talep etmektedirler.

                   Dr. Ergün DEMİR                                                          Dr. Güray KILIÇ