Bu yıl kasım ayına açıklanan atamalar ile hayata geçirilen Kamu Hastane Birlikleri projesi sağlık politikalarının en stratejik adımlarından birisidir.
Kamu Hastane Birliklerinin kuruluş amacı kamunun verimli ve planlı bir şekilde yönetilerek mevcut kaynaklardan daha fazla verim almak, bütçedeki açığa olumlu yönde katkı sağlamaktır. Ayrıca her yıl artan sağlık hizmeti taleplerini mevcut kaynakları verimli kullanarak ek bütçeye ihtiyaç duymadan karşılamaktır.
Yasada özellikle bu birliklerin başına özel veya kamudan ilgili alanda belirli bir süre yöneticilik yapmış tecrübeli kişiler atanabilmesinin önü açılmıştır. Burada asıl olan liyakat ve özel sektörün bu alandaki bilgi birikimi ve dinamizmini kamuya aktarılabilmesidir.
Her yıl bütçeye eksi yönde katkı yapan sağlık harcamalarındaki fazla giderler, bütçeyi yöneten bürokrasinin üzerinde düşünüp çözmeye çalıştığı en önemli konulardan birisidir. Başbakanın da her fırsatta belirttiği gibi “devlet millet için vardır, bu milletin her türlü derdiyle dertlenmek zorundadır”. Bu anlayış ile sağlık harcamalarında hükümetin herhangi bir kısıtlamaya gitmeyi planlamadığı anlaşılmaktadır.
Peki, bir taraftan sosyal devlet olmak için hiçbir fedakârlıktan kaçmayan bir anlayış, bir taraftan da bütçeyi denk getirmek zorunda olmak. Hiçbirinden fedakârlık yapmak istemeyen yöneticiler. Ne yapmak, nasıl yapmak lazım ki her iki hedefe de ulaşılsın.
İşletme okuyanlar çok iyi bilir. İşletme yönetiminde temel kavramlardan biriside verimliliktir. Verimli olmayan hiçbir işletme hedeflerine kolay kolay ulaşamaz. Modern işletmelerde hedeflere, fayda-maliyet analizi denkleminde ideali yakalamakla ulaşmak mümkün olur. Bunun için de temel prensip plan yapmak ve yapılan planları harfiyen uygulamaktan geçer. İşletmelerin planları da yaptıkları bütçeleridir.
Sağlık harcamalarının dağılımına bakıldığında büyük kısmı kamu eliyle gerçekleşmektedir. Bu dağılıma göre kamunun Yönetim anlayışı ve verimliliği yüksek düzeyde önem arz etmektedir.
Bugün Kamu Hastanelerinin verimliliğinin ne düzeyde olduğunu istatistikleri inceleyerek tespit edebiliriz. Yapılan analizlerde kamu hastanelerinin bu eksik yönlerini görebilmekteyiz.
Verimlilik iki ana temel üzerinde ele alınabilir gider ve gelir açısından.
Bu bağlamda gider açısından bütçede var olan dört ana kalemi incelemek gerekir. Buna göre;
· Malzeme giderleri analizi,
· Doktor giderleri analizi,
· Personel giderleri analizi,
· Diğer giderler analizi.
Tüm bu başlıklar tek tek ele alınarak verimliliğin gider yönetimi ile ilgili kısmı için hem gereksiz harcamaların önüne geçilebilir hem de verimlilik artırılabilir.
Malzeme giderleri, hastanenin gelir kaynaklarına ve branş çeşitliliğine göre cironun yaklaşık olarak % 15 ile % 30’u arasında değişen orandaki kısmını oluşturduğu görülmektedir. Bu kalemle ilgili aşağıdaki konu başlıkları üzerine çalışmalar yapılarak verimlilik artırılabilir.
· Satın alma maliyetleri analizi,
· Stok miktarı ve devir hızı,
· Stok sayım sonuçları ve fire oranları,
· Ameliyat maliyetleri (ilaç, sarf, laboratuvar, radyoloji ve yatış gün sayısı),
· Ciro-malzeme harcama oranları,
· YB yatış gün maliyetleri, (ilaç, sarf, laboratuvar, radyoloji, yatış gün sayısı),
· Cihaz verimlilikleri (yıllık atıl süreler, kullanım süreleri ve bağıl sarflar) vs.
Bütün yukarıda sıraladığım nedenler ve amaçlar için Kamu Hastane Birlikleri mükemmel bir fırsat olarak önümüze çıkmıştır. Her fırsatta söylediğimi tekrar belirtmek isterim. Bunu düşünen ve uygulamaya sokanlardan milletimiz hep memnun ve müteşekkir olacaktır.
Yukarıda sıraladığımız verimlilik kıstas başlıkları ayrı ayrı ele alınarak incelenmeli ve uygulama sahada gerçekleştirilmelidir. Bunun için hastane veya birlik bünyesinde mutlaka Gider Analiz ve Yönetim Birimi kurulmalıdır. Bu birimin yapısı yukarıda sıraladığımız çalışmaları yapabilecek yetkinlikte olmalıdır. Bu konuda özelde yapılmış onlarca örnek ve uygulama var. Bu çalışmalardan mutlaka faydalanmak gerekmektedir. Yine bu uygulamalar için çok iyi bir ölçme ve raporlama altyapısı oluşturulmalıdır. Neyi ölçeceğini bilirsen, amacını bilirsen sistemini ona göre kurgularsın. Aksi halde başarı uzak bir ihtimal olarak durmaktadır.
Kamunun harcama miktarı belli. Burada yapılacak çalışmalar ile %15-20 oranında bir tasarruf elde edildiğini düşündüğümüz zaman rakamın ne olacağını sizler düşünün.
Bunun için cesur adımlara ihtiyaç vardır. Bu adımları atmak hem fayda-maliyet denklemini fayda yönünde artırır hem de verimli ve kaliteli sağlık hizmetini mevcut giderler, hatta daha düşük giderler ile elde etme şansını ülke ve millet olarak bizlere yakalama şansını verir.
Harcanan paralar bizim paramız, çeşitli kaygılara kurban edilmeyecek kadar değerli olduğuna inanıyorum.
Bu yapılanmanın ülkemiz ve milletimiz için faydalı olmasını diliyorum,
Saygı ve sevgilerimle
Yaşar Genç
[email protected]
