Günümüz çalışma ve iş dünyası, tüm konularda olduğu gibi liderlik anlayışında da önemli değişimleri beraberinde getirmektedir. Bu değişim sonucunda kendisine hizmet edilen ve kendi çıkarları peşinde koşan liderlik anlayışının yerine, takipçilerine yol gösteren, onlarla birlikte hareket eden ve hizmet etmeyi bir yaşam biçimi haline getiren yeni bir liderlik modeli ortaya çıkmış, bu yeni model “hizmetkâr liderlik” olarak nitelendirilmiştir.
Liderliğe daha önce ki sayılarımızda ki makalelerden kısaca değinecek olursak; Lider, kendisini diğer insanlardan ayıran yönleriyle fark edilen ve başkalarını kendi amaçları doğrultusunda etkileyen kişidir. Liderlik sürecinde; liderlikten tam manasıyla söz edilebilmesi için belirli unsurların bir araya gelmesi gerekmektedir. Bunlar; şartlar(ortam-durum), hedefler, lider kişilik ve izleyicilerdir. Bir kurumda çalışan insanlar, çalışma gayelerine uygun olarak en yüksek verimliliği elde etmek üzere mesai yapıyor ve bunu başarmak için var güçleriyle çalışıyorlarsa, bu durumda o kurumun yönetim şeklini belirleyen liderlerin olduğundan bahsedilebilmektedir (1).
1970’lerin başından itibaren literatürde daha sık karşılaşılan “hizmetkâr liderlik” anlayışı, yeni nesil liderlik anlayışlarından biridir. Hizmetkâr liderlik kavramını ortaya koyan ve daha sonra yapılan çalışmaların çoğuna temel teşkil eden isim Robert Greenleaf’tir. ’Lider’’ ve ‘’Hizmetkâr’’ kelimeleri ilk bakışta birbirine zıt kelimeler gibi durmaktadır. Bu iki zıt kelime yaratıcı ve anlamlı bir şekilde bir araya getirilince ortaya bir paradoks ve beraberinde yeni bir liderlik anlayışı çıkmaktadır. Bu konuda Bass (2000), hizmetkâr liderlerin hizmet etme isteği açısından “doğal” bir hisse sahip olduklarına, liderlik yapmayı ise “bilinçli” olarak seçtiklerine değinmiştir.
Robert Greenleaf hizmetkâr liderin tanımını şöyle yapmaktadır: ‘‘Hizmetkâr lider her şeyden önce bir hizmetkârdır. Her insanın içinde var olan hizmet etme hissiyle başlamaktadır ve daha sonra kişiyi yönetme arzusuna götüren bilinçli bir tercihler silsilesi gelmektedir. Burada önemli olan nokta, öncelikle yönetilmek istenilen insanların yüksek öncelikli arzu ve gereksinimlerinin giderilmiş olmasıdır. Bu bağlamda, hizmetkâr liderlik de iş, yaşam ve sosyal hayata olumlu değişiklikler getiren uzun vadeli bir pozitif yaklaşımdır. Hizmetkâr liderlik kurumdaki insanlarla bütünleşmiş bir şekilde hizmet etme imkânı sunmaktadır (2). Çalışanlarına bencillikten uzak ve karşılık beklemeksizin hizmet etmeyi ilke edinmişlerdir.
Özetle, Hizmetkâr lider kurumdan çok çalışanlara odaklanan kişidir. Öncelikli amacı takipçilerin ihtiyaçlarının tam olarak karşılanması, onların yaşamsal önceliklerinin kurum önceliklerinden evvel gelmesi, ancak ve ancak bu gereksinimlerin karşılanmasını müteakip kuruma yönelik çalışmalara yer verilmesi temeline dayanmaktadır. Bunu başarabilecek hizmetkâr lider adayları bencillikten uzak, alçakgönüllü ve insan sevgisiyle dolu olmalıdır (3). Hizmetkâr liderliğin; lidere duyulan güven, toplumsal vatandaşlık davranışı, toplumsal adalet algısı, kurumsal bağlılık, lider‐üye etkileşiminin kalitesi üzerindeki etkilerine işaret eden birçok araştırma bulguları vardır.
Patterson hizmetkâr lideri; sevgiyi kanıtlama, alçakgönüllü hareket etme, fedakâr olma, takipçiler için vizyoner olma, dürüst olma, takipçilerini güçlendirme ve hizmet etme boyutlarıyla ele almıştır. Ve “öncelikle liderin takipçilerine, daha sonra da kuruma odaklanan” liderlik şekli olarak tanımlamıştır.”
Yabancı yazında, hizmetkâr liderliğin çeşitli bireysel ve örgütsel çıktılara etkisini konu edinen çalışmalara rastlanmakla birlikte, Türkiye’deki hastanelerde görev yapmakta olan yöneticilerin hizmetkâr liderlik özelliklerini ne ölçüde ve ne tarzda göstermekte olduklarının belirlenmesine yönelik çalışmaların kısıtlı oluşu Türk kültürünün böyle liderlerin varlığına gereksinim duyulup duyulmadığı yönünde soru işareti olarak kalmaktadır.
Sevgiyle
Kaynak: (1),Koçel, 2007., (2), Greenleaf, 1970:27., (3),Yılmaz, 2013.
Sağlık Aktüel - www.saglikaktuel.com
YASAL UYARI: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Sağlık Aktüel’e (www.saglikaktuel.com) aittir. www.saglikaktuel.com biçiminde aktif bağlantı kurulabilir, açık kaynak gösterilmek kaydıyla içerik kullanılabilir. Açık kaynak göstermeden yapılan alıntılar için yasal işlem uygulanacaktır.
