Döner Sermayeli Kurumlar ve Kurum Çalışanları Aleyhine Durum Düzeltilmelidir
Döner sermayeli kurum çalışanlarının ek ödemeleri vergiye tabi iken; döner sermayesiz kurum çalışanlarının ek ödemeleri vergiye tabi değil
Bilindiği gibi, 666 sayılı “Kamu Görevlilerinin Mali Haklarının Düzenlenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve KHK'lerde Değişiklik Yapılmasına Dair KHK” nin 1’inci maddesi ile 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye “EK Madde 9” eklenmiş ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 3 üncü maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.
Buna göre aynı veya benzer kadro ve görevlerde bulunan personel arasındaki ücret dengesinin sağlanması amaçlanmış ve bu maddeye göre yapılan ek ödeme damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmamıştır. Maddenin 8’inci fıkrası ile merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde istihdam edilen personele, bu madde uyarınca yapılan ek ödemenin tamamını veya bir kısmını teşkilat yapısı esas alınarak merkezi yönetim bütçesinden veya döner sermayesi bulunan kurumlar için döner sermaye bütçesinden yaptırmaya Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu’na yetki verilmiştir.
Düzenlenen mevzuat genel anlamda değerlendirildiğinde personel kanunlarına göre istihdam edilen personel arasında, bütçe ve çalışılan yer gözetilmeksizin ücret dengesinin sağlanması amaçlandığı açıktır.
Ancak, diğer döner sermayesi bulunan kurumlar gibi Üniversitelerin Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezinde görevli personele 2547 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin (c) ve (f) fıkraları gereğince yapılan (ve asgari olarak 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin EK 9 uncu maddesi ile verilen miktarlara eşitlenen) ek ödemeler, yürürlükteki mevzuat hükümleri uyarınca damga vergisine ve gelir vergisine tabi tutulmaktadır. Bu uygulamada personel mağduriyetinin engellenebilmesi amacıyla her iki düzenlemeye göre ödenecek ek ödemelerin net tutarları dikkate alınmış olsa bile, 2547 sayılı Kanunun 58’inci maddesine göre yapılan ek ödemede oluşan vergi matrahı ve bu vergi matrahının süregelen vergi matrahına eklenmesi sonucu Gelir Vergisi Kanununun 103. maddesinde yer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan 20, 27 veya 35 oranlarının uygulanması hem daha erken oluşmakta, hem de oransal değişim büyümekte ve yıl genelinde hesaplama yapıldığında kesilmesi gerekenden fazla vergi kesintisi yapılarak personelin mağduriyetine neden olunmaktadır.
Diğer taraftan, “Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik” hükümlerine göre hesaplanarak 2547 sayılı Kanunun 58’inci maddesi gereğince yapılan ek ödeme miktarının, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin EK 9 uncu maddesinde belirlenen miktarlara eşitlenme zorunluluğu, bu eşitlemenin net tutarlar üzerinden yapılması, döner sermaye bütçemize iki aşamalı yük getirmiştir. Zira yönetmelik gereği hesaplanan ve personele 2547 sayılı Kanunun 58’inci maddesi gereğince yapılacak ek ödeme miktarı, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin EK 9’uncu maddesinde belirlenen miktarların altında kalmakta ve bu miktarlara yükseltme yapılarak ödenmektedir. Bu durum, performasa dayalı ödemenin mantığına aykırıdır. Çünkü: uygulamada personele üretime katkılarına ve performanslarına göre değil, hepsine sabit bir taban üzerinden ödeme yapılmaktadır. Bu durum, çalışanlarımızın demoralize olmasına ve döner sermaye işletmeciliğinin başarısı için esas olan motivasyonun yitirilmesine neden olmaktadır. “Ben ekstradan gayret göstermeden de zaten bu kadar taban ek ödeme alıyorum, öyle ise niye kendimi zorlayayım?” yaklaşımını beslemektedir. Üniversite çalışanları, döner sermayeli birimlerde çalışmaktan kaçınmaktadır.
Bu nedenlerle Üniversitelerin Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezlerinde görevli 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu veya 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununa göre çalışmakta olan personelin de, diğer kurum ve kuruluşlarda istihdam edilen personel gibi 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin EK 9 maddesinden yararlanması ve maddenin 8. paragrafına istinaden, bu giderlerin döner sermaye değil, merkezi yönetim bütçesinden ödenmesi veya döner sermayeden yapılan ek ödemelerin de vergiden muaf tutulması gerektiğine; söz konusu haksızlığın bu şekilde giderileceğine inanıyoruz. 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin EK 9’uncu Maddesinin son fıkrası gereğince uygulamanın bu şekilde yeniden düzenlenmesini bekliyoruz.
Prof. Dr. Tevfik ÖZLÜ
Karadeniz Teknik Üniversitesi
Farabi Hastanesi Başhekimi
