Okul öncesi çoçuklarda yaz aylarında düzenli üç öğün yemek tüketilmesi oldukça önemlidir. Geç uyanarak geç kahvaltı edilmesi bu nedenle öğünün ikiye indirilmesi doğru bir yaklaşım değildir. Öğün aralarında ise şekerleme,pasta,bisküvi yerine meyve,taze sıkılmış meyve suyu ,ayran özellikle yaz aylarında tercih edilmesi gereken önemli yiyeceklerdir.
Okul öncesi çağ, çocuklarda bütün hayatları boyunca beslenme alışkanlıkları açısından oldukça şekillendirici bir dönemdir. Ailelerin sıklıkla yaptığı yanlış çocuğu ne kadar çok beslerlerse, kendilerini o kadar mükemmel, sorumluluklarını yerine getirmiş , iyi anne baba hissetmeleridir ki bu doğru değildir. Büyüme gelişmesi normal bir çocuğu fazla yemesi için zorlamak, başka çocukların yedikleri ile kıyaslamak , çocuğun beslenme alışkanlıklarını ileriki hayatında sağlığına zarar verecek şekilde değiştirebilir ve kesinlikle unutulmamalıdır ki beslenme konusunda büyüklerin davranışları bu yaşlarda taklit eden çocuk için en önemli faktördür.
Yaz aylarında sıcaklık artışları besin ihtiyaçlarında da bazı değişiklilere neden olur. Sıvı ihtiyacı oldukça artar ki ayran ve sıvı oranı yüksek karpuz, kavun, üzüm gibi meyveler öncelikle tercih edilmelidir. Ayrıca sıcaklık artışları metabolizmada bir miktar yavaşlamaya neden olur. Bu nedenle yaz aylarında kış aylarına nazaran daha az enerji almak gerekir.
Anne babalar özellikle tatil beldelerinde açık büfe seçimler yapılırken çocuklarının kesinlikle kendi besinlerini kendileri seçmelerine izin vermeliler, bu onlara özgürlük duygusu verir.Yediklerini kontrol etme güdüsünü kazandırır. Yetişkin obezitesinde temel problem beslenme biçimini bireyin kontrol edememesidir.
Yaz aylarında çocuklar için örnek öğün;
Sabah: Süt
Yumurta veya beyaz peynir
Zeytin
Ekmek
Domates +salatalık
Meyve
Öğle: Et yemeği veya kurubaklagil yemeği
Sebze yemeği
Yoğurt
Ekmek
Akşam: Et yemeği veya kurubaklagil yemeği
Pilav veya makarna
Meyve veya salata
Ekmek
Aralar: Süt veya Yoğurt
Meyve
24 saatlik periyod içinde en uzun aradan sonra yenilen öğün olan kahvaltı, her mevsim olduğu gibi yaz aylarında da günün en önemli öğünüdür. Akşam yemeği ile sabah arasında geçen yaklaşık 12 saatlik sürede vücuttaki besinlerin tümü sindirilmekte; böylece sabah kahvaltısında tüketilen yiyecekler vücutta daha verimli kullanılarak gün için gereken enerji ve besin ögeleri gereksiniminin bir bölümünü karşılamaktadır.
Okul öncesi çocukların zihinsel ve fiziksel gelişimlerinin yanısıra oyun çağında olduklarından fiziksel aktiviteleri için gerekli enerji ihtiyaçlarının büyük bölümü kahvaltı öğününde karşılanmalıdır. Bu çağdaki çocukların ihtiyacı olan besin ögeleri de öğünlerinde dengeli bir dağılım göstermelidir.
Yaz aylarında çocukların kahvaltıları;
- Karbonhidrattan zengin olmalıdır.Karbonhidratlar kas ve beyin için temel enerji kaynağıdır. (Ekmek, meyve, meyve suyu, tahıl gevrekleri karbonhidrattan zengindir.)
- Demir içeriği yüksek olmalıdır. Demir kansızlık olarak bilinen anemiyi önlemek için gereklidir. ( Yumurta veya zenginleştirilmiş tahıl gevrekleri, pekmez tüketilebilir.)
- Kemik gelişimi için kalsiyumdan zengin olmalıdır. (Süt, peynir, pekmez iyi kalsiyum kaynağıdır.)
- İleride oluşabilecek kalp-damar hastalıkları ve obezite riskini azaltmak için yağ ve kolesterolden düşük olmalıdır ( Et ürünleri (sucuk, salam, sosis) yerine peynir tercih edilebilir.)
- Posa açısından zengin bir kahvaltı kabızlığı engellemek için önemlidir. ( Meyve, sebze, kepekli tahıllar tercih edilebir )Yaz aylarında çocuklarda ishal sık görülen bir hastalıktır. Eğer çocuğunuz ishal olursa posa içeriği yüksek besinleri kesmelisiniz.
- Sıvı içeriği yüksek olmalıdır. ( Sıcak, nemli havalarda vücut terleyerek sıvı kaybını arttırır. Serinletici içecekler ve su içeriği yüksek meyveler vücudun serinlemesine yardımcı olur.)
- Mutlaka sebze, meyve veya taze sıkılmış meyve suyu yer almalıdır. ( Özellikle C vitamini ihtiyacını karşılamak için.)
- Çeşitli yiyeceklerden oluşmalıdır. Örneğin;
1 bardak süt, 1 yumurta veya peynir, zeytin, ekmek, meyve veya domates ;
1 bardak taze sıkılmış meyve suyu ile peynirli tost ;
1 bardak süt, tahıl gevreği, meyve.
Çocuğunuzun öğle ve akşam yemekleri de kahvaltıları gibi enerji ve besin ögeleri açısından yeterli ve dengeli olmalıdır. Yaz aylarında artan sıvı ve mineral ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte, aynı öğünde dört temel besin grubundan yiyecekler bulunmalıdır. Çocuğunuzun besinsel ihtiyaçlarını karşılamak için ihtiyacı olan yiyecekleri değişik şekillerde sunabilir veya yemek istemediği yiyecekleri benzer nitelikte olan başka yiyeceklerle değiştirebilirsiniz. Örneğin çocuğunuz ıspanak yemek istemiyorsa, ıspanaklı börek yapabilirsiniz veya süt içmek istemeyen çocuğunuza yoğurt veya dondurma yedirebilirsiniz. Yaz aylarında sıkça yapılan kızartmalar yüksek yağ içerdiği ve kansere neden olduğu için tercih edilmemesi gereken yiyeceklerdir. Besinleri ızgara, haşlama, fırında veya kendi suyuyla pişirmek sağlıklı seçimlerdir. Çocukların mide kapasiteleri yetişkinlerinkinden küçük olduğu için fazla yemesi için çocuğunuzu zorlamamalı, yemeklerini küçük porsiyonlar halinde sunmalısınız.
Öğle yemeğinde 1 porsiyon etli sebze yemeği (4-5 yemek kaşığı ), yarım kase yoğurt, 1-2 dilim ekmek veya börek, meyve veya taze sıkılmış meyve suyundan oluşan bir öğün sağlıklı bir seçimdir.
Akşam yemeğinde 2-3 köfte kadar et/tavuk/balık (ızgara, haşlama veya fırında), pilav veya makarna (4-5 yemek kaşığı), salata, 1 su bardağı ayran, meyve veya sütlü tatlıdan oluşan bir öğünle çocuğunuzun besin gereksinimlerini karşılayabilirsiniz.
Çocukların beslenme alışkanlıkları okul öncesi dönemde oluşur. Bu nedenle çocuğunuzun ara öğün alışkanlığını kazanması gereken enerji ve besin ögelerini karşılamak için önemlidir. Yaz aylarında çocuğunuzun ara öğünlerinde yüksek miktarda sıvı alması, vücudundan kaybettiği miktarı geri kazanması için gereklidir. Yemek aralarında taze sıkılmış meyve suları, süt, ayran, dondurma, meyve tüketmesine ve bol miktarda su içmesine özen gösterin.
Mangalda kömür ile pişirilen etlerde kanserojen serbest radikaller oluşur.Sağlıksız bir pişirme yöntemi olan mangal 1-2 haftada bir kullanılabilir. Mangalda et yenilen öğünlerde çiğ sebze (domates,salatalık,biber,soğan) miktarı kesinlikle artırılmalıdır.
Beslenme ve Diyetetik Uzmanı
Suna Doğankaya
BSK Lara Hastanesi
BSK Lara Hastanesi
