Yapay uzuvlar her geçen gün daha gerçekçi hale geliyor. Bunların arasında en karmaşığı olan insan eli de var. Ufak hidrolik, pinömatik sistemlerin yanısıra elektrikli uzuvlardaki teknolojik gelişim bu değişimi hızlandırıyor. Alman bilimadamlarına göreyse, geleceğin yapay elleri, motorların gelişmesine değil, şekillerini ‘hatırlayabilen’ tellere bağlı.
İnsan eli doğadaki en karmaşık mekanik sistemlerden biri. Bu nedenle insan yapımı el üretmek oldukça zor. İdeal protezin hafif ve esnek olması, eşyaları kavrayabilmesi ve kullanıcının beyin kontroluna olanak sağlaması gerekiyor.
Bugünlerde protezler nispeten ağır, hidrolik ya da pinömatik devindiricilerin parmakları hareket ettirmesine dayanıyor. Ancak Almanya’nın Saarland Üniversitesi’nden bir araştırma ekibi, çok daha hafif dokular üzerinde çalışıyor. Nikel titanyum alaşımından oluşan doku, elektrik kaynağına bağlandığında şekil değiştiriyor.
“Elin hareketi tellerle sağlanıyor. Teller aktif durumda kasılıyor. Bu kasma hareketini kullanarak parmakları hareket ettiriyoruz. Her parmak kemiğini ayrı hareket ettirebiliyoruz.”
Bu hafıza telleri hem daha güçlü, hem de daha hafif yapay kas ve tendon üretimini sağlayabilir. Kasma hareketi de tellerdeki elektrik direncinin ölçülmesi sayesinde kontrol edilebilir.
“Tel sistemi sayesinde parmağın pozisyonunu başka bir sensör kullanmadan izleyebiliyoruz.”
Araştırmacılar şekil hafızası alaşımlarıyla ilgili ilerlemeyle birlikte daha doğal görünümlü protez üretiminin mümkün olacağını düşünüyor.
“Gelecek nesil protezlere bakarak, insan bedeni ile entegrasyonun arttığını görebiliriz. Bu noktada sinir uyarılarını hissedebilir ve bu mesajların mikro bir kontrol mekanizmasına bağlandığını görebiliriz. Bu mekanizma da kasa harekete geçmesi mesajını yollayabilir.”
Saarland Üniversitesi’nden araştırmacılar doğal el hareketlerini inceleyerek bunların nasıl hafıza alaşım kaslarında kullanılabileceği üzerinde çalışıyor.
