ŞÜKRÜ KIZILOT / Hürriyet
TORBA GİRDİ ÇUVAL ÇIKTI
YAKLAŞIK dört aydır gündemde olan ve 60 madde olarak hazırlanan Torba Yasa Tasarısı, komisyonlarda ve Genel Kurul'da yapılan eklemelerle, madde sayısı olarak 146 maddeye çıktı ve adeta Çuval Yasa oldu.
Başlangıçta, birikmiş vergi ve sigorta primi borçlarının yapılandırılması ile ilgili yasa teklifi olarak yola çıkıldı. Ancak zaman içinde "Şu da olsun, bu da olsun" denilerek, kapsamı genişletildikçe genişletildi.. Buna göre; birikmiş vergi ve sigorta primi borçlarına 36 aya kadar ödeme kolaylığı, şirket kasalarındaki hayali paralara ve ortakların şirketten çektikleri paraların, yüzde 3 vergi ödenerek sıfırlanması, doğum yapan Bağ-Kur sigortalısı ve Emekli Sandığı iştirakçisi kadınlara borçlanarak erken emeklilik, doğum borçlanması yapılacak çocuk sayısının üçe çıkarılması, evde çalışan temizlikçi kadınlara sigortalılık kolaylığı, çocuğu olmayan kadınlara tüp bebek kolaylığı, apartmanlarda ve 1-9 işçi çalıştıran az tehlikeli işyerlerinde işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı çalıştırma zorunluluğunun aranmaması, gelir testi için yeni bir fırsat, vergi aslına tabi olmayan vergi cezalarının yarısına af, sigara ile ilgili olanlar hariç 120 liraya kadar olan idari para cezalarına af, TOBB, TESK, Ticaret Odası ve diğer odalara olan borçlar, Torba Yasa'ya göre yapılandırılıyor. Uzun süredir tartışılan taşeron işçilerinin kıdem tazminatı, Soma faciasında ölen işçiler ve ailelerine maaş bağlanması, 65 yaşını dolduranlara yersiz ödenen ve geri alınması gereken aylıkların ve bunlara ait cezaların affı, maden işçilerine erken emeklilik, memurlara disiplin cezası affı, bazı özelleştirmeleri iptal eden Anayasa Mahkemesi kararının uygulanmaması yasada yer alan düzenlemeler arasında göze çarpanlar.. Yazı dizimizde, yukarıdakiler dahil, torba yasada yer alan düzenlemeler ele alınarak, açıklanacak.
***
MALİYE'nin vergi, ceza ve faiz, SSK ve Bağ-Kur'un ise prim alacağı, cezaları ve faiz alacakları, 30 Nisan 2014 itibariyle, yaklaşık 100 milyar lirayı buluyor. Bu nedenle, devlet için de ciddi bir gelir kaynağı olacak. Anaparaya dokunmayan ancak faizler ile gecikme zammına "kısmi af" getirip, 36 aya kadar vade yapmak suretiyle "ödeme kolaylığı" sağlayan düzenlemenin, temel esasları aşağıdaki gibi.
1. Kesinleşmiş Vergi Borçları ile SSK ve Bağ-Kur prim borçlarında, anaparaya af yok.
2. Faiz ve gecikme zammına kısmi af var. Faiz ve gecikme zamları silinecek. Yİ-ÜFE (Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi) oranına göre yeniden hesaplanacak.
3. Vergi Cezalarına Af: Vergi aslına bağlı olan cezalara af yok. Vergi aslına bağlı olmayan cezalara yüzde 50 indirim var. Ancak yüzde 50 indirimin uygulanabilmesi için kalan yüzde 50'nin Torba Yasa'da belirtilen süre ve şekilde ödenmesi gerekiyor.
4. SGK İdari Para Cezaları: 30 Nisan 2014 tarihine kadar işlenen fiillere ilişkin olup, 11 Eylül 2014 tarihi itibariyle ödenmemiş olan idari para cezası asıllarının yüzde 50'si silinecek. Bunun için kalan yüzde 50'nin Torba Yasa'da belirtilen süre ve şekilde ödenmesi gerekiyor.
Burada sözü edilen Yİ-ÜFE; 31.12.2004 tarihine kadar olan Toptan Eşya Fiyat Endeksini, (TEFE) 1.1.2005 tarihinden itibaren Üretici Fiyatları Endeksini (ÜFE), 1.1.2014 tarihinden itibaren Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksini (Yİ-ÜFE), ifade etmektedir. Hesaplamalarda esas alınacak ilk aya ilişkin Yİ-ÜFE aylık değişim oranı, alacağın vadesinin rastladığı ay için açıklanmış olan oran olacak.
TÜFE/ÜFE/Yİ-ÜFE aylık değişim oranları vergi dairesi ve sosyal güvenlik kurumunda var. Yarınki yazımızda da son 10 yılın değişim oranlarına gecikme zammı/faizi ile kıyaslamalı olarak yer vereceğiz.
BAŞVURULAR EKİM'DE
1. Başvuru Zamanı
Başvurular, Ekim ayında başlıyor.
Vergilerde, Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın, yani Kasım ayına, prim borçlarında ise üçüncü ayın sonuna yani Aralık ayına kadar, alacaklı idareye başvuruda bulunulması gerekiyor.
2. Ödeme
İlk taksit vergilerde yayımı izleyen üçüncü ayda (Aralık ayında), SGK'da ise dördüncü ayda (Ocak 2015 ayında) ödenecek. Diğer taksitler ise ikişer ay ara ile en fazla 18 taksit halinde 36 ayda ödenecek.
Ödemeler kredi kartı ile de yapılabilecek.
VERGİ VE PRİM BORÇLARINA SAĞLANAN KOLAYLIK NE?
-Vergi prim borçlarında, yani borcun aslında indirim yapılmıyor.
- Birikmiş gecikme zammı ve cezası siliniyor. Bunun yerine, enflasyon (Yİ-ÜFE) oranında faiz hesaplanıyor. Böylelikle birikmiş faizlerin 2/3'ü, bazı yıllarda 3/4'ü hatta daha fazlası kalkmış oluyor.
- Vergi ve prim borcunun aslı ile enflasyona göre hesaplanan faiz donduruluyor. Tercihe bağlı olarak 12, 18, 24 ve 36 aya kadar, iki ayda bir ödeme koşuluyla vade yapılabiliyor.
- Taksitlendirilen alacakların toplamına, yıllık yüzde 5 faiz uygulanıyor. Örneğin 36 ayda ödeyecek olanlardan toplam yüzde 15 faiz alınacak.
- Tercih edilen süreden daha kısa sürede ödeme yapılması durumunda, ödenecek tutar ilgili katsayıya göre düzeltilecek.
HAYALİ PARAYA VE BORÇLARA AF
Torba Yasa ile yapılan düzenlemelerden biri de şirketin kasasında gözüken "nakit para" ve "ortaklarca borç olarak çekilen" para ile ilgili.
Genellikle açıktan yapılan ödemeler ve belgesiz harcamalar, "ortaklardan alacak" ya da kasada "nakit para" olarak gözüküyor. Vergi incelemelerinde de şirketlerin bundan dolayı ciddi şekilde canı yanıyordu. Torba Yasa'da, bu tür sıkıntısı olanlar da unutulmadı.
NAKİT PARA
İşin doğrusu, kasada gözüken 700-800 bin ya da 3-5 milyon lira hatta 50 milyon lira "nakit para" zaten inandırıcı değildi. Özellikle; güvenlik, paranın bankadaki getirisi ve işletmenin kredi kullandığı durumlarda, bu inandırıcılık hepten kayboluyordu. Kasasında milyonlarca nakit para bulunduran bir şirkette, yetkili kişinin "Efendim, ben nakit parayı çok severim. Her gün kasayı açar onları seyrederim ve kucaklayıp okşarım" demesi gerekir. İşin doğrusu demesi de önemli değil. Dese de demese de inceleme elemanları bunu kabul etmiyor, kasada gözüken nakit parayı ortakların çektiği para olarak kabul ediyorlar. Sonra da "örtülü kazanç" hükümlerine göre; Kurumlar Vergisi, KDV, stopaj, vergi ziyaı cezası kesiliyordu.
ÇEKİLEN PARA
Kasadaki nakit paranın yanı sıra, limited ve anonim şirketlerin, ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki "net alacak" tutarları da aftan yararlandırıldı. Buna göre, kurumlar vergisi mükellefleri 31 Aralık 2013 tarihi itibariyle düzenlemiş oldukları bilançolarında görülmekle birlikte, işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ile ortaklarından net alacakları tutarını, kanunun yayımlandığı Eylül ayını izleyen üçüncü ayın (yani Aralık ayının) sonuna kadar, ilgili vergi dairesine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebilecekler.
YÜZDE 3 VERGİ ÖDE TAMAM
Kasada mevcut nakit para ve ortaklardan alacak olarak belirtilen toplam tutar üzerinden, yüzde 3 oranında vergi ödenecek. Beyan edilen tutarlar nedeniyle, ilave bir tarhiyat yapılamayacak, yani ayrıca vergi istenemeyecek.
Bununla ilgili beyanın Aralık 2014 sonuna kadar yapılması gerekiyor.
Nakit para ve ortaklardan alacak tutarı üzerinden hesaplanan vergi, bununla ilgili yasanın yayım tarihini izleyen üçüncü ayın yani Aralık ayının sonuna kadar ödenecek. Ödenecek olan vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilemeyeceği gibi vergi matrahının tespitinde gider de yazılamayacak.
Yüzde 3 ödeme yapanlara, sadece 2013 değil önceki yıllarla ilgili olarak da (kâr dağıtımı ve vergi kesintisi de dahil olmak üzere) geçmişe yönelik ilave herhangi bir tarhiyat yapılamayacak.
EMEKLİ OLUP BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARA SGDP KOLAYLIĞI
Yaşlılık, emekli aylığı ya da malullük aylığı bağlandıktan sonra 4/b (Bağ-Kur) sigortalısı sayılmayı gerektiren;
- Kendi adına ya da ortak işyeri açanlar,
- Limited şirket ortakları,
- Anonim şirket yönetim kurulu üyesi olan ve emekli aylığını kestirmeyenler, emekli aylıklarının belli bir yüzdesi (örneğin; Ekim-Aralık 2008 aylarında yüzde 12'si, 2009'da yüzde 13'ü, 2010'da yüzde 14'ü, 2011'den itibaren de yüzde 15'i oranında Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödemek zorundalar. Nisan 2014'e kadar önceki yıllarda bu ödemeyi yapmayanlar da yapılandırmadan yararlanabilecekler. Anapara borçlarında indirim yapılmayacak. Ancak faizi enflasyona göre hesaplanan borçlarını 36 ayda ödeyebilecekler.
