Uçuk çıkmadan önce kaşıntı, yanma ve sızlama gibi belirtiler gösterir. Bunun devamında bölgede şişme, kızarıklık ve su toplama oluşur. Deri ve Zührevi Hastalıkları Uzmanı Dr. Sertaç Sever, uçuğun nedenlerini, belirtilerini ve korunma yollarını anlattı.
Uçuk; herpes simplex adındaki virüsün neden olduğu, çoğunlukla ağız ve burun çevresinde yaralarla ortaya çıkan ve acı veren bir oluşumdur. İnsanların % 80’inin yaşamlarında bir defa olsun uçukla karşılaştığı belirlenmiştir.
Uçuk belirtileri nelerdir?
Uçuk çıkmadan önceki gün çıkacağı yerde karıncalanma, gıdıklanma, yanma, sızlama ve kaşınma tarzında hisler meydana gelir. Bu belirtilerin devamında kızarıklık, şişme ve içinde su bulunan kabarcıklar oluşur. Bunlar kişiye konuşma, gülme ve hareket etme sırasında acı vermeye başlar. Kabarcıkların patlaması sonucu yara açık hale gelir. Bu sırada hissedilen acı da artar. Üstünde kabuklanmanın başlamasıyla birlikte uçuk küçülmeye başlar. İyileşme sırasında uçukta oluşan kabuk düşer, cilt gergin, kızarık ve kuru bir hale gelir.
Uçuk neden oluşur ve nasıl bulaşır?
Uçuk virüsler aracılığıyla ortaya çıkar. Bunların bulaşıcı özelliği vardır. Ön belirtilerin başlamasıyla bulaşıcılık özelliği aktif olan uçuk, yaranın kapanmasına kadar geçen sürede bulaşıcılığını devam ettirir. Uçuk kişiden kişiye bardak, havlu, kaşık gibi kullanım eşyalarından bulaşacağı gibi, öpüşme nedeniyle de bulaşabilir. Uçukla temas etmek zorunda kalan kişiler bunu vücutlarında başka bölgelere sürerse, buralarda da uçuk çıkmasına neden olurlar.
Herpes simplex virüsü insanlara genellikle çok küçük yaşlarda yerleşir. Bunun sebebi aile içinde aktif uçuğu olan kişilerin çocuklarla temas etmesidir. Uçuk ağız içi, diş etleri ve dudaklarda da yaralara neden olabilir. Cildi hassas ve alerjik olan kişilerde özellikle de çocuklarda uçuk virüsleri daha ciddi enfeksiyonlara neden olabilir. Annede genital bölgede bulunan uçuk sebebiyle doğumda bulaşan virüsler yeni doğan ölümlerine bile neden olmuştur.
Uçukta nelere dikkat edilmelidir?
Uçuğa temas edilmemelidir. Temas edilme zorunluluğu varsa, temas sonrası ellerin iyi yıkanması gerekir.
Uçuk olduğunda gözlerle temastan kaçınılmalıdır. Özellikle kadınlar makyaj yaparken dikkatli olmalıdır.
Uçuk olması halinde bebekler ve çocuklarla temas edilmekten kaçınılmalıdır.
Uçuklu kişinin kullandığı bardak, havlu, kaşık, çatal gibi eşyaları ayrılmalıdır.
Uçuk neden tekrarlar?
Herpes simplex virüsü vücuda girip uçuk oluşumu yaptıktan sonra, bölgedeki sinire yerleşim gösterir. Burada vücudun yeniden zayıf bir hale gelmesine kadar bekler. Bu nedenle sürekli olarak bağışıklık sisteminin zayıf düştüğü zamanda tekrarlama özelliği gösterir.
Uçuk nasıl geçer?
Uçuğun oluşumuna neden olabilecek etkenlerden uzak durulması gerekir. Stresten uzak durma, yeterince dinlenme ve gevşemenin sağlanması uçukların zayıflamasına ve tekrarının önlenmesine yardımcı olur. Uykusuzluk ve yorgunluk kişiyi zayıf düşürdüğünden, bunlardan sakınmak gerekir. Güneşli havalarda cildi güneşten korumak gerekir. Gerekirse güneş kremi kullanımı ve şapka takma gibi önlemlerin alınması önemlidir. Uçuğun ön belirtileri olduğunda, bölgeye antiviral kremler sürerek korunma sağlanmalıdır. Bu durumda uçuğun etkisi daha az olacaktır.
Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler gerekirse antiviral tabletlerle korunma sağlamalıdır. Ayrıca kişilerin beslenme düzenine dikkat etmesi gerekir. Bazı gıdalar uçuk oluşumunu azaltırken, bazıları uçuğun tekrarına yardımcı olduğu bilinir. Besinlerden patates, tavuk, süt gibi lisin içeren besinler uçuk oluşumunu azaltırken, üzüm, bira, mısır gevreği, çikolata gibi arjinin içeren besinler uçukları arttırmaktadır.
Normalden sık tekrarlayan, geniş alanları kaplayan ya da dağılan uçuk durumlarında mutlaka dermatoloji uzmanına başvurun.
Sertaç SEVER
Deri ve Zührevi Hastalıkları Uzmanı
