DR. MEHMET BULUT
Geçen hafta yayınlanan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) hanehalkı işgücü istatistiklerinde kayıtdışı istihdam oranı % 35,7 olarak açıklandı. Bu oran yaptığı işten dolayı herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna (yani SGK'ya) kayıtlı olmayanların, toplam istihdam içindeki oranını gösteriyor.
Ancak TÜİK'in yapmış olduğu hesaplamada eksik olan birşey var. Çünkü, kayıtdışı istihdam kavramı sadece SGK'ya bildirilmeyen işçileri kapsamamakta. Aynı zamanda ücreti eksik olarak bildirilenler de kayıtdışı istihdamın bir parçası.
SGK MESLEK KODU UYGULAMASI GETİRDİ
SGK tarafından 2012 Kasım ayından itibaren işverenlerce düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerinde, sigortalılara ilişkin meslek kodlarının girilmesi uygulaması başlatıldı. Meslek kodu uygulaması sayesinde sigortalıların gerçek ücretleri üzerinden SGK'ya bildiriminin yapılması amaçlanıyor.
Meslek kodu uygulamasıyla özellikle asgari ücretin üzerinde ücret verilmesi gereken işlerde çalışan sigortaların gerçek ücretleri üzerinde bildirimi sağlanacak, aksi durumda denetim yoluyla gerçek ücretler tespit edilecek.
DİKKAT! HAPİS CEZASI VAR...
SGK tarafından uygulanmaya çalışılan meslek kodu uygulaması ne kadar sağlıklı işliyor ve takip ediliyor bilinmez ama önümüzdeki dönemlerde gerek SGK'nın gerekse de Gelir İdaresi Başkanlığı'nın denetim elemanları vasıtasıyla kayıtdışı istihdamın üzerine daha yoğun gidecekleri duyuruldu.
Ülkemizde işverenlerin daha az vergi ve sigorta primi ödemek amacıyla özellikle sigortalıları asgari ücretten bildirmeleri çok karşılaşılan bir sorun.
Kayıtdışılıkla mücadelede incelenecek belgelerin başında da işverence düzenlenmesi zorunlu olan ücret bordroları geliyor. Eğer işveren ücret bordrosunda yer alan sigortalıların ücretlerini olduğundan düşük göstermişse hapis cezası ile karşı karşıya kalabilecekler.
Vergi Usul Kanunu'nun 359. maddesine göre sigortalıların ücretlerinin eksik gösterilmesi halinde söz konusu ücret bordrosu muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge olarak tanımlanıyor. Bu durumda da işverenler hakkında 1,5 ila 3 yıl arasında hapis cezası öngörülüyor.
Ayrıca böyle bir durumun tespiti halinde işverene gelir idaresi tarafından vergi ziyaı cezası, SGK tarafından da idari para cezası kesilecek ve eksik ödenen vergi ve primler geriye dönük olarak faiziyle tahsil edilecek.
ÇOK GARİP: HİÇ BİLDİRMEYENE HAPİS YOK
Kayıtdışılıkta hukuk ve ceza sistemimize ilişkin bir gariplik mevcut. Yukarıda açıkladığım gibi sigortası yapılan ancak ücreti bordroda eksik gösterilen işçiden dolayı işveren için hapis tehlikesi olmasına karşın hiç sigortalı yapılmayan ve dolayısıyla ücret bordrosuna ismi hiç yazılmayan bir işçiden dolayı işverene hapis cezası söz konusu değil.
Kaçak (kayıtdışı) işçinin tespiti halinde vergi ziyaı cezası, idari para cezası ile eksik ödenen vergi ve primler için geriye dönük faiz ödenmesi söz konusu...
Yani kayıtlı işçi için hapis cezası varken kaçak işçi için hapis yok... Garip bir hukuk devletiyiz vesselam...
