Türkiye'de ilk yüz naklinin mimarı Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Prof. Dr. Ömer Özkan'ın ardından üç doktor daha nakil için ruhsat aldı. Organ bağışı konusunda büyük sıçrama yaşandığını söyleyen Sağlık Bakanlığı'ndan Arif Kapuağası, 'Hacettepe, Gazi ve GATA izinlerini aldı. Alıcılar hazır. Donör bekleniyor' dedi
2011'de 3 bin 839 organ nakline sahne olan Türkiye, canlı donörden organ bağışında dünyada birinci. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı Arif Kapuağası, 'Organ naklinde büyük bir sıçrama yaptık, ama yetmez!' diyor. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Prof. Dr. Ömer Özkan ve ekibinin gerçekleştirdiği ameliyatı örnek gösteren Kapuağası, 'Yüz nakli için ruhsat alan Hacettepe Üniversitesi, Gazi Üniversitesi ve GATA da sırada' dedi. Kapuağası, organ nakli ve bağışında Türkiye'nin geldiği yeri ve bu konuya ilişkin bilinmeyenleri AKŞAM'a
anlattı.
- Yüz nakli için başka başvuru var mı?
Arka arkaya dört üniversite ruhsat talep etmişti. Yüz, kol ve bacak nakli için ilk Prof. Dr. Ömer Özkan başvurdu ve 9 Eylül 2011'de ruhsatı aldı. 23 Kasım 2011'de yüz nakli için GATA'dan Prof. Dr. Selçuk Işık'a, kol ve bacak nakli için de Doç. Dr. Mustafa Kürklü'ye ruhsat verdik. Hacettepe Üniversitesi'nden Doç. Dr. Serdar Nasır ve Gazi Üniversitesi'nden Doç. Dr. Selahattin Özmen, hem kol ve bacak hem de yüz nakli için 1 Aralık 2011'de ruhsat aldılar.
- Neden önce Ömer Özkan yaptı?
Yüzü bağışlanan Ahmet Kaya Uşak'taydı ve Uşak Organ Nakli Merkezi, Antalya'ya en yakın noktaydı.
- Türkiye'de yüz bağışı çok mu az?
Vatandaşlar, vücut bütünlüğünü bozan organların bağışına pek sıcak bakmıyor. Mesela 1 yıldır kol ve bacak bağışı yapan yoktu. Dünyada ilk kez organ bağışına ilişkin net ifadeler içeren düzenlemeye Türkiye imza attı. Vücut bütünlüğünü bozan menisküs kol, bacak ve yüz nakli ruhsatı verirken, donörün hakları için bazı koşullar getirdik: Yüz bağışı yapana slikon yüz, uzuv bağışı yapana protez takılacak. Ahmet Kaya için bu kriterler uygulandı.
- Uğur Acar'ın durumu nasıl?
Her şey yolunda. Yüzü tutsun diye her gün dua ediyorum. 2 kol bir bacak nakledilen hastanın bacağı tutmadı. Akciğerinde sorun çıkınca organ geri alındı.
- Yeni bir sürpriz ameliyat olacak mı?
Menisküs ameliyatı yolda. Bu konuda yetkiyi Ankara Üniversitesi'ne verdik. Kemik, kıkırdak, menisküs merkezi kuracaklar. Ama bunun için menisküs bağışı gerekiyor.
- Göz bağışı yapan vatandaşa da takma göz mü takılacak?
Türkiye'deki 'Organ Nakli Yasası'na göre, ölen vatandaşın gözündeki kornea, aileye sorulmadan alınabilir. Yasa buna fırsat veriyor, ama biz yine de izin istiyoruz. Birçok kişi, gözün oyulduğunu zannediyor. Alakası yok. Sadece gözdeki saydam tabaka alınıyor. Bu belli bile olmuyor. Şu anda Türkiye'de kornea nakli için bekleyen 5 bin-6 bin hasta var.
Hacettepe ve Gazi uyumlu donör bekliyor
GAZİ'den Doç Dr. Özmen ve Hacettepe'den Doç. Dr. Nasır, nakil olmak üzere bekleyen hasta isimlerini de bildirerek, yüz bağışı için beklemeye başladı. Yüz, herkesin bağışlayabildiği bir organ değil. Uyumlu donör çıkarsa onlar da hemen nakli yapacaklar. Bekleyen hastanın psikolojik durumunun uygun olması da gerekiyor. Bir kere nakil yapılan hasta, ömrü boyunca ilaç kullanacak. Tam doku uyumunda ilaç minimum düzeyde oluyor.
Cumhurbaşkanı bile sıraya girecek
ORGAN naklinde torpil kesinlikle olmaz, sistem buna izin vermiyor. Bekleme listesinde ön sırada yer alan doku tipleri en çok uyana nakil oluyor. Bir milletvekili yakını için öncelik istedi. 'Babam da gelse sıraya girecek' dedim. Sağlık Bakanı Recep Akdağ, 'Benim de organ nakline ihtiyacım olursa, beni bile sıraya koyun, kimseye ayrıcalık yok' dedi. Cumhurbaşkanı'nın dahi önceliği yok!
Embriyo tutarsa devrim yaparız
ARİF Kapuağası, Türkiye'deki nakil istatistiklerini de açıkladı: Yüz, kol ve bacak nakilleri Türkiye'nin gururu oldu. 2011'de Türkiye'de kornea dahil 3 bin 839 organ nakli gerçekleşti; bunların 2 bin 834'ü böbrek, 880'i karaciğer, 93'ü kalp, 1'i kalp kapakçığı, 6'sı akciğer, 24'ü pankreas ve 1'i ince bağırsak nakliydi. Bu büyük bir sıçrama ama yeterli değil. Dünyada canlıdan organ nakilde ilk sıradayız. Çünkü güçlü aile bağları var. Bunu kımamak lazım. Kadavradan nakilse Avrupa'ya göre düşük. Dünyada organ bağışı konusunda en ileri ülke İspanya. Türkiye'de bağışçı sayısı her geçen gün artıyor; en çok böbrek bağışlanıyor. Türkiye'de 62 böbrek, 40 karaciğer, 13 kalp ve 4 akciğer nakli merkezi var. Prof. Dr. Ömer Özkan, Türkiye'de ilk kadavradan rahim nakli ameliyatını yaptı. Dünyadaki örneklerin hiçbirinde embriyo tutmadı. Eğer bizim hastamızda embriyo tutar, hamile kalır ve doğurursa, dünyada bir ilke imza atmış olacak.
Ebru TOKTAR ÇEKİÇ
