BEGÜM ÇELİKKOL
En ufak baş ağrısında hemen beynimizde tümör olduğunu düşünebiliyoruz… Ya da midemiz ağrıdığı zaman mide kanseri olduğumuzu zannedebiliyoruz. Tüm bunların sebebi tamamen evhamlı olmamız. Peki evhamı ne getiriyor? Tek kelimeyle İNTERNET! Google hayatımıza girdi gireli yaşamımız kolaylaşmış olabilir ama evham katsayılarımız yükselmeye devam ediyor. Google'a hastalık belirtilerimizi yazıyoruz, o bize ne olduğumuzu internet hızına bağlı olarak birkaç saniye içerisinde söyleyiveriyor. Yani sözün özü internet hayatımıza girdiğinden beri hastalık hastaları çoğaldı. Şimdilerde ise arama motorlarının yerini sosyal medya aldı. Sosyal medya denilince de ilk akla gelen Twitter.
ERSUN YANAL KALP KRİZİNİ PATLATTI
SBT Analiz Şirketi'yle Kasım ayında vatandaşların en çok hangi hastalıkları Twitter'da araştırdığını bulmaya çalıştık ve karşımıza birbirinden ilginç sonuçlar çıktı. Buna göre en çok konuşulan hastalıklar sıralamasında ilk üçte kanser, grip ve kalp krizi-kalp yetmezlikleri yer alıyor. Kanser hastalığının tweet trend grafiğine baktığımızda; 4 Kasım, 6 Kasım ve 22 Kasım'da 'kanser' kelimesiyle ilgili atılan tweetlerde artış görüyoruz. Özellikle 22 Kasım da Hollywood'un başarılı aktörlerinden Hugh Jackman'ın deri kanserine yakalandığı haberiyle birlikte paylaşımlar zirveye ulaşmış. 4-6 Kasım arası kanser ve diyaliz hastalarından özel hastanelerde ek ücret alınacağı haberinin ortaya atılmasıyla, konu hakkında tweet paylaşımı diğer günlere nazaran artış gösterdi. Grip tweetleri ise genelde aynı seviyede seyrediyor. 'Kalp yetmezliği' ve 'kalp krizi' kelimelerinin tweet grafiğini incelediğimizde ise 8-10 Kasım arası atılan tweet sayısı oldukça dikkat çekici. 8 Kasım'da Fenerbahçe Teknik Direktörü Ersun Yanal'ın kalp krizi geçirdiği haberi ve 9 Kasım'da gazeteci-yazar Savaş Ay'ın kalp krizi sonucu hayatını kaybetmesi, konu hakkında atılan tweetlerin top noktaya ulaşmasını sağladı.
EN ÇOK ZAYIFLAMA HAYALİ KURUYORUZ
Diğer bir araştırmaya göre de 1 Kasım- 30 Kasım arasında Twitter'da en çok konuşulan alan doktorları ise 2801 tweet sayısı ile diyetisyenler. Twitter verilerini incelediğimizde paylaşımı yapan üyelerin çoğunun da kadın kullanıcılar olduğunu görebiliriz. Kasım ayı içerisinde en çok konuşulan sağlık konularını da inceledik. 'Aile hekimleri' olarak yapılan paylaşımlara baktığımızda 857 farklı kişi tarafından 4 bin 367 kez tweet atıldığını görüyoruz. 'Tam gün yasası' ise 889 tweet ile ikinci sırada yer alıyor.
Neden sağlığı Twitter'da arıyoruz?
Sosyal Medya Uzmanı Yunus Bağışlar, sağlığın Twitter'da aranmasına ilişkin olarak, 'Hızlı bir şekilde gelişmeye devam eden teknoloji ve bilgiye ulaşımın artması, bireyleri sağlık konusunda da daha hızlı bir şekilde bilgi edinmek için sosyal medya dediğimiz internet kavramının içerisine itmeye başladı. Brigham Young Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmaya göre, internet kullanıcılarının yüzde 60'ı interneti sağlık bilgisi edinmek üzere kullanıyor' şeklinde konuşuyor.
Bağışlar, 'Sosyal medya kullanımını ele aldığımızda, bir taraftan doktorlarımızın edinmiş olduğu tecrübe ve bilgi birikimlerini çok rahat bir şekilde paylaşabildikleri bir platform, öte yandan hastalar ile direk iletişime geçilen bir platform haline gelmesi, bireylerin sosyal medyada daha çok araştırma yapmalarına neden oldu diyebiliriz. Katılımcıların sosyal ağ sitelerini, sağlıkla ilgili konularda kullanmaları ve bunun yanında çevrimiçi puanlamalar ile doktor görüşlerini, hastaneleri ve medikal işleyişleri rahatlıkla sosyal medyadan takip edebilmeleri, yapılan görüş ve yorumları görmelerini sağlaması vb. gibi başlıklar tüketicileri sağlık konusunda sosyal medyayı kullanmaya ve araştırmaya yöneltti diyebilirim' diyor.
Hekimler sosyal medyada aktif olmalı
Columbia Universitesi College of Physicians and Surgeons Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Halit Yerebakan ile sosyal medya ve sağlık araştırmalarını konuştuk. Dr. Yerebakan, 'Hekim olsun veya olmasın insanlar bilgi edinme ve öğrenme özgürlüğüne sahipler' diyor.
Sizce internette ve özellikle de sosyal medyada hastalık araştırması yapmak doğru mu?
İnternet veya sosyal medyayı birbirinden ayırmak doğru değil. Belki birisi rehber ama diğerinde de aktif karakterler yer alıyor. Tabii ki her bilgi sahibi olduğunu iddia eden de buraya bilgi sunabilir ama unutmamak gerekir ki bizim tıp biliminin literatür deposu da artık internet veri tabanında yer alıyor. İnsanlar literatürün aslına ulaşamasalar bile en azından özet bildirilerine ulaşıp edindikleri bilgilerin doğruluğunu kendi gözleri ile görebiliyor. Hekim olsun veya olmasın nasıl ki insanlar bilgi edinme ve öğrenme özgürlüğüne sahipler o zaman asıl bu bilgiye ulaşımı engellemek yanlış olur demek lazım.
Hekim araştırmasını sosyal medya üzerinden yapılmalı mı?
Hangi hekime gideceğinizi aslında birçok yoldan araştırabilirsiniz. Günümüzde en yaygın olarak kullanılan metod çevre geri bildirimidir. Sağlıkçı olmayanların geri bildirimine göre bir doktora ne kadar güvenmeniz ile sosyal medyada kendisini tanıyarak veya internette dolaşan yazılı özgeçmişlerine bakarak karar verip güvenmeniz arasında hatırı sayılır bir fark olduğunu ve aslında çevre geri bildiriminin de çok iyi bir şey olmadığı çıkarımını yapabilirsiniz bu hipoteze göre.
Twitter da yönlendirici tıbba yardım ediyor
Hastalar hekimlerine internet üzerinden soru sorsun mu?
Bir hekim elbet hasta görmeden tecrübeye dayalı hastalık yorumu yapabilir ama bunu sosyal medya üzerinde yapmayı doğru bulmuyorum. Bu sebeple sadece anlattığım konular üzerine soru soranlara literatür tabanlı cevap vermeye çalışıyorum.
İnternetten hastalık belirtilerine bakmak uygun bir davranış mıdır?
Teşhisin kesinleşmesi ve tedavinin uygulanması hekimin kontrolünde olduktan sonra internetten bulunan bilgiler yönlendirici görev yaparlar. Tanı almış hastalar hastalıklarının seyri ve gelişimi hakkında bilgi edinebilirler. Tabii ki psikolojik olarak takıntı yaparak dur durak bilmeden hastalık araştırıp kendini bir hasta yerine koyan kişiler de olabilir, bunun özümü psikoterapötik destek olmalı belki de, sadece bu sebeple diğer milyonlarca insanın bilgi almasının önüne geçmek de doğru değil.
