AYŞENUR SAĞLAM
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın (UNDP) yayımladığı "İnsani İlerlemeyi Sürdürmek: Kırılganlıkları Azaltmak ve Dayanıklılık Oluşturmak" başlıklı 2014 İnsani Gelişme Raporu'na göre Türkiye nüfusu 2030'da 86,8 milyona ulaşacak.
AA muhabirinin UNDP'nin raporundan derlediği bilgilere göre, Türkiye'deki tahmini yaşam süresi 1980-2013 tarihlerinde 16,6 yıl, ortalama öğrenim görme süresi 4,7 yıl, öğrenim görme süresi beklentisi 6,9 yıl, kişi başına düşen milli gelir ise yaklaşık yüzde 112,5 artış gösterdi.
Türkiye nüfusunun 2030 itibarıyla 86,8 milyona ulaşacağının öngörüldüğü raporda, ülkedeki kadın milletvekili oranının yüzde 14,2, internet kullanım oranının yüzde 45,1, okur-yazarlık oranının yüzde 94,1, istihdam oranının yüzde 48,5 olduğu belirtildi.
İnsani Gelişme Endeksi'nde (İGE) ilk sırayı Norveç alırken, bu ülkeyi Avustralya, İsviçre, Hollanda ve ABD izledi. Almanya'nın 6., İngiltere'nin 14., Japonya'nın 17., Fransa'nın 20., Yunanistan 'ın 29. sırada bulunduğu endekste, en az insani gelişmeye sahip ülkeler ise Nijer, Kongo, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Sierra Leone oldu.
Türkiye, İGE'de 187 ülke arasında 69'uncu sıra ile "yüksek insani gelişme" kategorisinde yer aldı. Avrupa ve Orta Asya ülkeleri arasında 2013'teki İGE sıralaması ve nüfus büyüklüğü bakımından Türkiye'ye yakın ülkeler, sırasıyla 78. ve 76. olan Sırbistan ve Azerbaycan oldu. Türkiye'nin İGE değeri, yüksek insani gelişme kategorisindeki ülkeler ile Avrupa ve Orta Asya ülkeleri ortalamasının üstünde yer aldı.
- 1,5 milyar insan yoksul -
UNDP'nin Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi'ne göre, gelişmekte olan 91 ülkede yaklaşık 1,5 milyar insan sağlık, eğitim ve yaşam standartları alanlarında tekrar eden yoksunluklar nedeniyle yoksulluk içinde yaşarken, yaklaşık 800 milyon insan da yoksulluk riskiyle karşı karşıya bulunuyor.
Krizlere dayanıklılığın arttırılması için küresel işbirliği çağrısında bulunan İnsani Gelişme Raporu'nda, küresel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın yüzde 2'sinden daha az bir harcama ile dünyadaki yoksulların temel sosyal güvenlik sorunlarının çözülebileceği belirtiliyor.
- İnsani Gelişme Endeksi -
1990 yılından beri her yıl undan tarafından yayımlanan İGE ile cinsiyet eşitsizliği ölçümünden çok boyutlu yoksulluğa, sağlıktan eğitime, kaynak kullanımından sosyal bütünleşmeye, güvenlikten uluslararası entegrasyona, çevreden gelir dağılımı eşitsizliğine kadar pek çok veri bir arada değerlendirilerek 187 ülkenin insani gelişme dereceleri karşılaştırılıyor.
İGE, ülkelerin birbiriyle mümkün olduğunca iyi bir şekilde kıyaslanabilmesi için özellikle Birleşmiş Milletler Nüfus Bölümü, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı, UNESCO İstatistik Enstitüsü ve Dünya Bankası'ndan sağlanan uluslararası veriler temel alınarak hazırlanıyor.
Türkiye ile ilgili raporda yer alan bazı temel veriler şöyle:
| Nüfus (milyon) | 74,9 (2030 beklentisi: 86,8) |
| Nüfus artış hızı (yüzde) (2010-2015) | 1,2 |
| Doğumdan itibaren yaşam süresi beklentisi | 75,3 |
| İnsani eşitsizlik katsayısı (yüzde) | 15,6 |
| Doğumda ortalama yaşam beklentisinde eşitsizlik (yüzde) | 11 |
| Eğitimde eşitsizlik (yüzde) | 14,1 |
| Gelirde eşitsizlik (yüzde) | 21,8 |
| Anne ölüm oranı (yüz binde) | 20 |
| Ergen doğurganlık oranı (binde) | 30,9 |
| Kadın milletvekili oranı (yüzde) | 14,2 |
| En az orta öğrenim görmüş nüfusun oranı (yüzde) | Kadın:39, Erkek:60 |
| Genç işsizlik (15-24 yaş) (yüzde) | 17,5 |
| İstihdam (yüzde) | 48,5 |
| İş gücüne katılım oranı (yüzde) | Kadın:29,4, Erkek:70,8 |
| Eğitimde geçirilmesi beklenen süre (yıl) | 14,4 |
| Ortalama okula gitme süresi (yıl) | 7,6 |
| Sağlık harcamaları / GSYH (yüzde) | 6,7 |
| Bebek ölüm oranı (binde) | 12 |
| Eğitim harcamaları / GSYH (yüzde) | 2,9 |
| En az lise mezunu nüfus oranı (yüzde) | 49,4 |
| Ar-Ge harcamaları / GSYH (yüzde) | 0,8 |
| İşsizlik oranı (yüzde) | 8,1 |
| Çocuk işçi oranı (yüzde) | 2,6 |
| İnternet kullanım oranı (yüzde) | 45,1 |
| Okur-yazarlık oranı (yüzde) | 94,1 |
