Verilen radyonüklit maddelerin kanserli dokuya gitmesi ve normal dokuların korunması öncelikli hedef. Bu yöntemlerin yan etkileri diğer yöntemlere göre daha sınırlı.
Liv Hospital Nükleer Tıp Uzmanı Doç. Dr. Emel Ceylan Günay radyoiyot tedavisi hakkında merak edilenleri anlattı.
Atom tedavisi nedir?
Halk arasında ‘radyoiyot’ tedavisi atom tedavisi olarak bilinir.Radyaktif iyot 131’in yaydığı beta ışınları tedavi amacıyla kullanılırken, daha uzun mesafeli gama ışınları, görüntü elde etmeye olanak sağlar. Atom tedavisi kapsül veya sıvı şeklinde uygulanıp ağız yoluyla alınır. Sıvı şekli su tadındadır ve hastayı rahatsız etmez.
Tedavi kimlere uygulanır?
Atom tedavisi tiroit bezinin çok hızlı çalıştığı hipertiroidi durumunda (zehirli guatr) ve tiroit bezi kanserlerinin tedavisinde kullanılır. Hipertiroidi tedavisinde düşük dozlarda, tiroit kanserinde ise daha yüksek dozlarda uygulanır. Bu tedavinin hamile ve emziren hastalara uygulanması doğru değildir. Bunun dışında her yaşta ve cinsteki hastalara uygulanabilir, gerekirse tekrarlanabilir. İyi hesaplanmış bir dozla genellikle bir uygulama yeterli olur. Ancak bazı hastalarda hastalık daha dirençli veya yaygın olabilir ve birden çok uygulama gerekebilir.
Atom tedavisinin yan etkileri var mı?
Atom tedavisinin bazı minör yan etkileri olabilir. Geçici bir süre olmak koşuluyla, nadiren de olsa boyunda ağrı veya hassasiyet gözlenebilir. Tükürük bezlerinde şişlik görülebilir. Mide rahatsızlığı olanlarda tedaviden sonraki erken dönemde mide bulantısı görülebilir. Ancak bu etkilerin önüne geçmek veya minimumda tutmak bazı basit öneriler ile mümkündür. Atom tedavisinden sonra hastalar hamile kalabilir, doğum yapabilir ve emzirebilir. Ancak tedavi sonrası hastalara altı ay hamile kalmalarını önermiyoruz.
Atom tedavisinden sonraki süreç nedir?
Hastanın aldığı doz yatmasını gerektirecek düzeyde ise, izolasyon amacıyla özel olarak hazırlanmış odalarda bir süre kalırlar. Bu odalar genellikle aydınlık ve konforludur. Bu odaların duvarlarında ve kapılarında özel malzemeler vardır ancak dışarıdan fark edilmez. Hastanın üzerinde bulunan radyoiyottan yayılan ışınların miktarı azaldıktan ve halk arasına karışılabilecek yasal doz sınırının altına indikten sonra hastalar taburcu edilebilir. Her hasta için farklı olmakla birlikte genellikle iki-üç gün içerisinde hastalar evlerine gönderilebilir.
Taburcu olduktan sonra hastaların nelere dikkat etmesi gerekir?
Atom tedavisinden sonra uyulması gereken üç önemli konu var. Mesafe, süre ve temizlik.
Hastanın aldığı doza göre değişmekle beraber yaklaşık 1-2 hafta kadar dikkat edilmesi gereken kurallar vardır. Kalabalık ortamlarda uzun süreli bulunmamak, ev halkı ile uzun süreli ve yakın mesafede bulunmamak gibi. Hijyen diğer önemli bir faktör. Verilen radyoiyot idrarla atıldığından tuvalet temizliğine, çamaşır, çatal kaşık gibi eşyaların temizliğine özen gösterilmeli.
Radyoiyot tedavisi öncesinde iyottan fakir diyet önerisi
İyot içeren madde ve yiyecekleri tedavi öncesi doktorunuzun önerdiği sürelerde kısıtlamanız önerilir. Buradaki amaç tedavi öncesi iyot açlığını artırmaktır. Tedaviden sonra normal beslenmenize dönebilirsiniz.
Kısıtlanması önerilenler:
• İyotlu tuz (iyotsuz tuz kullanılabilir)
• İyot içeren öksürük şurupları ve vitamin preparatları
• İyot içeren vitamin ve mineral ilaçları
• İyotlu pansuman ve gargaralar
• Saç boyası yaptırılması
• Tentürdiyot
• Deniz ürünleri (Balık, karides, vb.)
• Süt ve süt ürünleri (süt, yoğurt, ayran, vb.)
• Soya sosları
• Hazır konserveler, hazır şarküteri ürünleri (salam, sucuk vb.)
• Turşu, cips vb tuzlu gıdalar
