Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), özgül öğrenim güçlüğü (disleksi) ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) nedeniyle engelli olan, sınavlara diğer öğrencilerden ayrı sınıfta girme talebi reddedilen öğrencinin başvurusunda, ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine karar verdi.
Kurumun kararına göre, disleksi ve DEHB nedeniyle engelli olup, sağlık raporu bulunan öğrenci, İstanbul'daki bir üniversitede öğrenimine devam ederken Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Adalet Bölümünü de kazandı.
Okula kaydından sonra engeli nedeniyle İstanbul'daki okulunun kendisine sınavlarda fazladan süre tanıdığını belirten öğrenci, benzer düzenlemeleri Anadolu Üniversitesinden de talep etti. Anadolu Üniversitesi; işaretleyici yardımı, ek süre, tek kişilik salonda sınava girme haklarının yüzde 40 ve üzeri engele sahip kişilere uygulanabileceği bildirildi.
Konuyla ilgili Yükseköğretim Kuruluna (YÖK) şikayette bulunan öğrenciye, güz dönemi sınav organizasyonunun yapıldığı, diğer öğrencilerle sınava aynı ortamda girebileceği, sonraki dönem sınavlarına ise tek kişilik sınıfta girebileceği ifade edildi.
Güz dönemi sınavlarına diğer öğrencilerle aynı sınıfta giren öğrenci, ek süre hakkı da tanınmadığından, sınavının soruları yetiştirme kaygısıyla geçtiğini, bazı soruları yetiştiremediğini, soruların bir kısmını üstünkörü işaretlemek zorunda kaldığını, sınavda dikkatinin dağıldığını belirterek hak ihlali iddiasıyla TİHEK'e başvurdu.
Başvuruyu inceleyen TİHEK, ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine hükmetti ve Anadolu Üniversitesine 1963 lira idari para cezası verilmesine karar verdi.
- Kararın gerekçesinden
TİHEK'in kararında, Anayasa'nın 42'nci maddesinde eğitim ve öğretim hakkının güvence altına alındığı belirtilerek devletin, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanlar açısından gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğu ifade edildi.
Engellilere yönelik makul düzenlemeleri yapmamanın, engellilerin hak ve özgürlüklerinden diğer bireylerle göre eşit bir biçimde yararlanmasına mani olacağı belirtilen kararda, bunun, ayrımcılık yasağı olarak kabul edildiği vurgulandı.
Başvurucunun engelli olduğuna dair raporunun bulunduğu, talep etmesine rağmen güz dönemi sınavlarına diğer adaylarla aynı sınıfta girdiği anımsatılan kararda, üniversite tarafından öğrencinin talebine ilişkin gerekli işlemin tesis edilmediği belirtildi.
Üniversite yönetimi tarafından gerekli işlemlerin yapılmaması nedeniyle ayrımcılık yasağının ihlal edildiği kaydedilen kararda, şu ifadelere yer verildi:
"Disleksi ve DEHB engeline sahip başvuranın, dönem sonu sınavlarında talebine ilişkin sınav organizasyonunun yapılacağı beyan edilmesine karşın 2021-2022 Eğitim-Öğretim Yılı Güz Dönemi ara sınavında başvuranın engel durumuna uygun herhangi bir düzenleme ve muamelede bulunulmadığı, başvuranın engel durumu gözetilmeden gerçekleştirilen sınav uygulamasının engellilik temelinde ayrımcılık oluşturduğu ve muhatap Anadolu Üniversitesi nezdinde makul düzenleme yapmama türündeki ayrımcılık yasağının ihlal edildiği kanaatine varılmıştır."
