Doktorların hastaneyi ya da muayenehaneyi tercih etmek durumunda kalacağı tam gün düzenlemesinin uygulanmasıyla sağlık sektöründeki kayıtdışı ödemelerin azalması bekleniyor.
Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Mehtap Tatar, hastaların sağlık hizmeti almak için yasal ödemeye ek olarak cepten yaptığı kayıtdışı ödeme şeklinin yeşil kart sahiplerinde de olmak üzere toplumun genelinde yaygın olduğunu söyledi. Tatar'a göre bu ödemelerin en yaygın biçimi de hastaların daha iyi hizmet görmek için hekiminin muayenehanesine giderek yaptığı ödeme.
Tatar, Dünya Bankası ekonomistleriyle birlikte yaptıkları Sağlık Sektöründe Kayıtdışı Ödemeler: Türkiye'den Örnek Olay İncelemesi isimli araştırmada kayıtdışı ödemelerde hekimlerin yarı zamanlı çalışma biçimi ile yetersiz sigortaların etkili olduğunun ortaya konulduğunu kaydetti. Mehtap Tatar, Hacer Özgen, Bayram Şahin, Paolo Belli ve Peter Berman tarafından 2002'de yapılan araştırma, 4 bine yakın kişiyle yüzyüze görüşmelerden çıkan bulguları içeriyor. Çalışmaya göre; Türkiye'de 2000 yılında sağlık sektöründe kişi başına cepten ödeme 54 dolar olurken, 2002'de cepten ödemelerin yüzde 25 gibi yüksek bir oranının kayıtdışı olduğu belirlendi. Bu tür ödemeler en çok yüzde 71,6'sı nakit yapıldı.
Sigortalı kesimde kayıtdışı ödemeler büyük ölçüde hekimin sunduğu medikal hizmette yaşanırken, yeşil kart sahiplerinde bu tür ödemeler çoğunlukla hekimin cerrahi hizmetinde gerçekleşiyor. Araştırma toplumun en fakir kesiminin bile "bıçak parası" ödemek zorunda kaldığını ve kamu kurumlarından çok burada da çalışan doktorların özel muayenehanelerine gittiklerini ortaya koyuyor.
Tatar,tam gün uygulamasına geçişle muayenelerdeki sıkıntının aşılabileceğini söyleyerek, "Kayıtdışı ödeme azalır ancak ne yazık ki bıçak parasının önlenmesini garanti edemiyoruz" dedi. Diğer yandan kayıtdışı ödemelerin sigortalı kesimde de yaygın olduğuna işaret eden çalışmada, sigortalılığın yaygınlaştırılmasının cepten ödemelerden kaçınmayı sağlamadığı belirtildi. Araştırmada, toplumun en fakir kesimlerinin bile kayıtdışı ödeme yaptığı ve bu ödemelerin ironik biçimde Sağlık Bakanlığı'na bağlı kurumlarda yaşandığı da vurgulandı. Çalışmada, bir diğer bulgu ise işsizlerin kişi başı kayıtdışı ödeme miktarının çalışanlardakinden fazla olması oldu.
