Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Parazitoloji Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Ülgen Zeki Ok, Türk Hava Yolları (THY) kabin amiri Selda Durmaz'ın Nijerya'da kaptığı sıtma paraziti nedeniyle hayatını kaybetmesinin ardından sıtma parazitine karşı alınacak önlemleri anlattı.
THY kabin amiri Selda Durmaz, Nijerya uçuşu sırasında sıtma paraziti kapmış ve hayatını kaybetmişti. Durmaz'ın ölümünün ardından THY kabin memuru Murat Düzer de Nijerya uçuşu sırasında aynı parazite yakalanıp gördüğü tedaviyle hayati tehlikeyi atlattı. Yaz aylarının gelmesiyle, tatil ve iş amaçlı yurt dışına çıkacak olan vatandaşların ve hava yolu şirketlerinde çalışan personelin sıtma parazitine karşı dikkatli olması gerektiğini vurgulayan Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Parazitoloji Çalışma Grubu Başkanı ve Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ülgen Zeki Ok, "Basında geçen 'sıtma virüsü' ifadesi doğru değil. Sıtma bir virüs değil bir parazit ve ciddi bir enfeksiyon. Dünyada en çok ölüme yol açan enfeksiyonlardan biri. Özellikle tropikal bölgelerde görülen 'falsiparum' sıtması adı verilen sıtma türü, yılda 600 bin kişinin ölümüne yol açıyor. Yurt dışına gidecek olan kişiler hem sıtmaya karşı hem de bu ülkelerde görülen sarı humma denen başka bir enfeksiyona karşı çok dikkatli olmalılar" diye konuştu.
"CİDDİ BİR DURUM"
Türkiye'de sıtma türü ve özellikle tropikal bölgelerde görülen falsiparum sıtmasına değinen Prof. Dr. Ülgen Zeki Ok, sözlerine şöyle devam etti: "Türkiye'de, özellikle Güneydoğu'da daha yoğun olmak üzere 'vivax' denen bir sıtma türü var. Fakat bu falsiparum sıtmasına yol açan enfeksiyondan daha farklı bir sıtma türü. Pek öldürmüyor, hasta ediyor, ateş yapıyor fakat ölüme yol açmıyor. Falsiparum sıtması biraz farklı bir tür. Çünkü bunlar anofel cinsi sivrisinek sokmasıyla bulaşan bir enfeksiyon. Falsiparum sıtmasında 'alyuvarlar' dediğimiz yapı enfekte oluyor ve bunlar yapışkan bir özellik kazanıyor. Beyin gibi organlara gidip burada tıkanma ve dolayısıyla ölüme yol açıyor. Bu çok ciddi bir durum. Tedaviye başlansa bile hızla ölümle sonuçlanabilen bir durum. O nedenle erken tanı ve tedavi çok önemli. Bu bölgelere gidecek insanların önceden bu enfeksiyonla ilgili bilgilendirilmeleri ve önlem almaları çok önemli."
"GİTMEDEN ÖNCE 184'Ü ARAYIN"
Sıtma parazitine karşı hangi önlemler alınması gerektiğini, parazit bulaşmadan önceki korunmanın çok daha önemli olduğunu vurgulayan Ok, "Türkiye'de Sağlık Bakanlığının bir birimi var. 184 numaralı telefondan vatandaşlarımız gidecekleri yer hakkında bilgi alabilir. Bölgenin sıtma konusunda bir risk var mı yok mu bunu öğrenebilirler, sivrisineklerden nasıl korunacaklarına dair yine buradan bilgi alabilirler. Sarı humma konusunda da aşı olabilirler. Bu aşı ücretsiz yapılıyor" diye konuştu.
Tropikal bölgelerde sıtma parazitine maruz kalmamak için sivrisinek sokmalarından korunmanın yollarını belirten Ok, şunları söyledi: "Öncelikle bu parazitle ilgili bilgi almamız lazım. Sivrisinek sokmaları en çok sabah erken saatlerde ve akşam saatlerinde oluyor. Sivrisinekler aktif hale geçip kan emecekleri insan arar. Mümkünse kapalı bir ortamda kalmamız ve uzun kollu giysiler giymemiz gerekiyor. Pencerelere tel takılırsa sivrisineklerin girişi engellenebilir. Bunun yanı sıra yüksek konsantrasyonu olan sinek kovucular kullanılabilir. Sivrisinek sokmasından yaklaşık iki hafta sonra yüksek ateş, üşüme, titreme, terleme, uyuma gibi belirtiler ortaya çıkarsa kişilerin mutlaka meflokin gibi sıtmaya karşı etkili ilaçları hazır bulundurması gerekiyor. Kişi yurt dışında bile bulunsa bu belirtiler olduğunda hapları kullanarak ölümden kurtulabilir. Tropikal bölgeden geri döndüklerinde yine enfeksiyon gelişirse bunun hazır ilaçları bulunur ve bu ilaçları hızla kullanarak ölümü engellemek yine mümkün olur."
"HAVA YOLU ŞİRKETLERİ ÖNLEM ALMALI"
Hava yolu şirketlerinin bu konuda gerekli önlemleri alması gerektiğini ifade eden Ok, şöyle konuştu: "Hava yolu şirketlerinin, bu bölgelere sık giden personelin özellikle orada geceleyecekse sıtma parazitine yakalanmaması için önlem alması gerekiyor. En önemli konu bilgilendirmedir. Personele sivrisineklerden nasıl korunacağı konusunda, sıtma konusunda, sarı humma konusunda bilgi verilmeli. Enfeksiyonun kuluçka dönemi, hastalık belirtileri ve bu belirtiler görüldüğünde neler yapılmalı bunlar anlatılmalı. Maliyeti son derece düşük olan permetrin emdirilmiş cibinlik ve pakletler var. Personel, gece yattığı yerde bu cibinliği kullanabilir. Üzerindeki madde sayesinde sivrisinekleri kovan özel bir yapısı var. Permetrin emdirilmiş cibinlik bu konuda pilot ve hostesler için son derece uygun bir korunma yöntemidir."
