Kliniğimize sindirim sorunlarıyla başvuran çok olur. Ağız kokusundan mide yanmasına, karın ağrısından kabızlığa kadar her gün bu alana giren pek çok yakınma dinleriz. Ancak bunlar arasında iki tanesi vardır ki listelerde hep başa güreşir: gaz ve şişkinlik. Kimi yemeklerden sonra davul gibi şiştiğini, kimi belirli gıdaları yiyince karnının balon gibi olduğunu ifade ederek işin önemini vurgulamak ister. Gerçekten de gaz ve şişkinlik, gündelik yaşam akışı içerisinde, rahat kaçırabilecek, konfor bozabilecek kadar sıkıntı yaratabilir.
Gaz ve şişkinlik doğal vücut tepkileridir. Ancak konu gazdan kurtulmaya geldiğinde, başkalarının yanında bu doğal tepkileri vermek hiç de uygun olmadığından, gaz sorunu bizi zor duruma sokabilir ve rahatsız edici olabilir. Gaz herkeste ve her bedende olur. Çoğu kişi çok fazla gazı olduğunu ve fazla çıkardığını düşünse de aslında bu normal bir durumdur. Sağlıklı bir bireyde bu gaz çıkışı günde 12-25 kez arasında gerçekleşir. Bağırsak gazı oksijen, nitrojen, karbondioksit, hidrojen ve metan gazlarından oluşur. Gaz genel olarak hava yutmaktan ya da yiyeceklerin sindirim sırasında parçalanmasından kaynaklanır. Şişkinlik ise karın bölgesinde doluluk hissidir ve çoğunlukla bağırsak gazının bir bölüme toplanmasıyla fark edilir. Sanki o anda karın bölgesi büyümüş gibi gelir.
YİNE LAKTOZ, YİNE İNTOLERANS!
Laktoz, sütte ve diğer süt içeren ürünlerde bulunan doğal bir şekerdir. Laktoz intoleransı, laktoz içeren besinlerin iyi sindirilememesidir. Buna ince bağırsak tarafından üretilen laktaz enziminin yetersiz olması neden olur. Laktaz enzimi olmazsa laktoz işlenmemiş olarak kalır ve kalın bağırsaktaki bakterilerle etkileşime geçtiğinde ortaya şişkinlik, gaz, bulantı ve ishal gibi rahatsız edici belirtiler ortaya çıkar.
Buğday, çavdar ve arpada bulunan glüten adlı proteine karşı bağışıklık sisteminin tepkisi olan Çölyak hastalığında, iltihaplı barsak hastalıklarında, örneğin ülseratif kolit durumunda, stresli bir iş hayatı olan veya duygusal olarak stresli, sarsıcı bir dönemden geçen kişilerde görülen huzursuz barsak sendromunda, düzensiz beslenenlerde, sık ve yüksek doz antibiyotik kullanmak zorunda kalanlarda da gaz ve şişkinlik çok önemli bir yakınmadır.
Ne iyi ki gaz ya da şişkinlik yakınmaları sindirim sistemi ile ilgili kötü bir habere işaret etmez. Ama şiddetli bir gaz sancısını kalp krizi sanıp acile başvuranların sayısı da az değildir. O nedenle altında yatan sebebi bulmak ve çözmek önemlidir.
BİR UYARI!
HİÇ Mİ PİLAV ÜSTÜ KURU YEMEYELİM?
Geleneksel besinlerimizden biri olan kuru fasulye, gaz deyince ilk akla gelen yiyeceklerden biridir. Pek çok kişi, gaz yapacağı endişesiyle bu lezzetli gıdadan uzak durmaya çalışır. Fasulyede (ve diğer baklagillerde) bulunan oligosakkaritlerin sindirimi için ince barsaklarımızdaki enzimler yetersiz kalır ve kalın barsaklarımızdaki simbiyont bakteriler destek olur. Bakteriler besinleri parçalarken ortaya metan gazı, karbondioksit ve hidrojen çıkar. Bu gazlar bağırsakta toplanır ve gaz ve şişkinlik sorununa neden olur.
Pişirme tekniğini bilip iyi uygularsanız hem bu lezzetli besinden mahrum olmaz hem de sindirim sorunu yaşamazsınız. Bunun için; pişirmeden 24 saat önce üzerini geçecek kadar su koyup şişmesini sağlayın. Haşlayacağınız zaman bu suyu süzün. Tencereye yeniden su koyup haşlanmaya bırakın. Kaynama sırasında üzerinde oluşan beyaz köpükleri alın ve atın. İşlem sonunda süzün ve soğuk suyla yıkayın. Daha sonra istediğiniz biçimde pişirmeye geçin.
BİR LİSTE
YAPIN-YAPMAYIN
“Davul gibi şişmeyeyim, gazdan balona dönmeyeyim” diyorsanız aşağıdaki listeyi iyice gözden geçirip önerilerimize kulak verin.
- Çiğnerken konuşmayın
- Gıdalarınızı iyi çiğneyin. Hep söyleriz: “Midenin dişi yok!”
- Üzgün olunca yemeyin
- Sigarayı bırakmayı deneyin
- İçecekleriniz küçük yudumlarla tüketin. Gerekirse pipet kullanın
- Porsiyonlarınızı küçültün. Daha yavaş ve ufak parçalarla, sık sık besin tüketin
- Çok sıcak ya da çok soğuk içmemeye özen gösterin
- Gazlı içecekleri unutun
- Sakız çiğnemeyin
- Diş protezlerinizin yerine tam oturduğundan emin olun
- Çeşmeye ağzınızı dayayarak “kan kana” su içmeyi bırakın
- Dar, beli sıkı giyinmeyin
- Baharatlı, kızartılmış veya yağlı yiyeceklerden uzak durun
- Sorbitol veya mannitol gibi yapay tatlandırıcıları kullanmaktan kaçının
- Gün içinde fiziksel aktivitenizi arttırın
- Yemekten sonra ya dik oturun ya da kısa bir yürüyüş yapın
KESİP SAKLAYIN
DOĞAL GAZ GİDERİCİLER
- Nane çayı
- Papatya çayı
- Anason
- Kimyon
- Kişniş
- Rezene
- Zerdeçal
