26 ülkeden 1800 bilim insanı ve akademisyenin katıldığı Türk TORAKS Derneği 13’ncü Yıl Kongresi, Lütfi Kırdar Kongre Merkezi’nde devam ediyor. 5–8 Mayıs tarihleri arasında düzenlenmekte olan kongrenin ilk iki günündeki oturumlarda öne çıkan başlıklar şunlar oldu:
II.GÜN :
KÜRESEL ISINMA ÖLÜMCÜL OLACAK
EKSOZ GAZI SPERM YOĞUNLUĞUNU DÜŞÜRÜYOR
“Küresel Isınma - Hava Kirliliği ve İnsan Sağlığı” başlıklı oturumda konuşan Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Bayram, ‘küresel ısınmanın, akciğer sağlığına etkileri’ne değindi. Sera gazlarının son 40 yılda yüzde 70 oranında arttığını belirten Bayram, 2030 yılında, 2000 yılına oranla yüzde 50 sıcaklık artışı beklendiğini belirtti. Isı artışının 21’inci yüzyılın sonunda ise 2,3 derece ile 6 derece arasında değişmesinin öngörüldüğünü belirten Bayram, bu artışlara bağlı yeni sağlık sorunları ortaya çıkmasını beklediklerini söyledi. Bayram, geçmişte neredeyse hiç görünmeyen ülkemizdeki kene ısırıkları ve Kanamalı Kırım Kongo (KKA) hastalığındaki artışa dikkat çekti. Isı artışları ile birlikte özellikle güney bölgelerinde kum fırtınalarının görülmeye başlandığını belirten Bayram, ilerleyen yıllarda su ihtiyaçlı sosyoekonomik göçlerin de, insan sağlığını etkileyeceğini belirtti. İklim değişikliklerinin KOAH, Astım. Alerjik hastalıklara etki edebileceğini belirten Bayram, ısı artışına bağlı ölümler gerçekleşeceği uyarısında da bulundu. Günlerce süren California yangını sırasında yapılan bir araştırmayı da aktaran Bayram, bu felaket sonrasında çocuklarda astım ve solunum sistemi rahatsızlıklarında artış olduğunu belirtti. Acil önlem alınması gerekliliğine de değinen Bayram, “Bu konuda farkındalık oluşturmalıyız. Hükümetleri, hastaları bilgilendirmeli ve ısı değişimleri konusunda erken uyarı sistemleri oluşturmalıyız” dedi.
Trafik polisi ve gişe memurlarında sperm yoğunluğu düşük
Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Hastanesi Anabilimdalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Peri Arbak ise ‘Otoyol çalışanlarında egzoz kirliliği’ne yönelik Düzce’deki gişelerde gerçekleştirdiği çalışmasını aktardı. Gişe memurlarının, yine orada çalışan büro memurlarına göre daha fazla nitrat ve nitrit gibi maddelere maruz kaldığını tespit ettiklerini belirten Arbak, hücrelerinde de aminoasitlerde artış meydana getirdiğini kaydetti. Arbak, yapılan araştırmalarda trafik polisleri ve gişe memurlarında sperm yoğunluğunun düşük olduğunu ve hareket bozukluğu tespit edildiğini belirtti.
Balıkesir Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hakan Tezer de, hava “kirliliğinin sadece büyük kentlerde yaşayanların sorunu imiş” gibi bir algı sorunu bulunduğuna dikkat çekti. Günümüzde kentli nüfusun, toplam nüfusa oranının yüzde 75’e ulaştığını belirten Tezer, “Araç sahibi olma oranının da 2002 – 2007 arasında % 23 arttığını kaydetti. Partikül madde oranının Türkiye’de yapılan ölçümlerde yüzde 60’lar oranında seyrettiğini belirten Tezer, ”AB’nin kabul ettiği değer ise; yüzde 40’lar seviyesinde” diyerek, havadaki partikül madde tehlikesine dikkat çekti.
SAĞLIKTA 5 YILDA 6 MİLYON 200 BİN LİRA TAZMİNAT
“Hekimlerin Hukuki Sorumlulukları ve Sigorta Malprastik Sigorta Sistemleri ve Hekim Hakları” konulu panelde konuşan Yrd. Doç Dr. Haluk Özsarı, önümüzdeki 7-8 yılda hekimlere açılan dava sayısında patlama yaşanacağını kaydetti. Avukat Ziynet Özçelik de devletin 5 yılda 6 milyon 200 bin lira tazminat ödediğini belirterek “Sigorta şirketleri, bu rakamı bizden 1 yılda alacaklar” dedi
‘Tam Gün Yasası’ olarak bilinen ve ana muhalefet partisi tarafından Anayasa Mahkemesi’ne götürülen yasa, doktorların da öncelikli gündem maddesi haline geldi. Yardımcı Doç Dr. Haluk Özsarı, hekimlerin teşhis, tanı ve tedavi sürecini yürütmekle yükümlü olduğunu belirtti.
Hekimlerin yaptığı hataların ‘işgücü kaybı’, ‘maddi kayıp’ gibi ‘maddi zarar’ ve ‘manevi zarar’ olmak üzere iki grupta toplanabileceğini belirten Özsarı, “En sık karşılaşılan hatalar; ‘yanlış veya eksik müdahale’, ‘tanı ve tedavide yapılan yanlış uygulama’, ‘radyolojik ve laboratuar sonuçlarının yanlış değerlendirilmesi’, ‘hasta enfeksiyonları’, ‘uygun olmayan kan nakli’ gibi hatalardır” dedi.
ABD’de ölümlerin yüzde 8’i tıbbi hatalardan
ABD’de yapılan iki ayrı araştırmada tibbi hata ve yanlış tedavinin 2 ila yüzde 10 arasında gerçekleştiğini ortaya çıktığını belirten Özsarı “Bunların yüzde 50’si, önlenebilir hatalar. Yılda 7 bin kişi, hatalı ilaçtan dolayı ölüyor. Ölümlerin yüzde 8’i, tıbbi hatalardan kaynaklanıyor. Araştırmanın birinde ölen kişi sayısı; 44 bin diğerinde ise 98 bin olarak saptanmış. Zarar ise 17 ila 20 milyar dolar arasında” dedi.
Sigortacılıkta hekimlik en riskli grup
Hekimlerin zorunlu olarak sigorta yaptırmaları konusuna da değinen Özsarı, sigorta şirketlerinin, meslek grubunu, en tehlikeli hizmet grubu olarak kabul ettiğini ve yüksek sigorta primi istediğini kaydetti. Hekimlerin sigorta primlerinin yarısının, çalıştığı kurum tarafından, yarısının ise hekim tarafından karşılandığını belirten Özsarı, bağımsız çalışanların ise tamamını kendilerinin karşıladığını belirtti. Özsarı, sigorta yaptırmayan hekimlerin ise kişi başı 5 bin lira idari para cezasına çarptırılacağını belirtti.
Doktorlar iş yapamaz hale geldi
Amerika’da ödenen tazminatların inanılmaz boyutlara ulaşması üzerine, hükümetin tazminatlara sınırlama getirdiğini belirten Özsarı, ödenen tazminatlar nedeniyle, beyin cerrahı ve plastik cerrahı gibi alanlarda görev yapan doktorların iş yapamaz hale geldiğini de kaydetti.
Sağlık davaları patlayacak
Önümüzdeki 7-8 yılda Türkiye’de de bu yasadan kaynaklanan dava sayısının yüksek oranda artacağını belirten Özsarı “Bu alanda çalışan özel hukuk büroları oluşacak. Simsarlar çıkacak. Davalar uzun sürecek. Sigorta şirketleri tazminatları karşılamak için konsorsiyum kuracaklar” dedi. Dava sürecinin ön aşamasında mutlaka uzlaşı kurulları oluşturulması gerektiğini belirten Özsarı, hastaların da bu süreçten zarar göreceğini kaydetti. Özsarı bu sorunların önüne geçilebilmesi, tamamlayıcı poliçelerin yanı sıra için uzmanlık alanlarına göre poliçeler oluşturulması gerektiğini kaydetti.
5 yılda 6 milyon 200 bin lira tazminat
Avukat Ziynet Özçelik de, Sağlık Bakanlığı’nın elindeki tazminat verilerini kendileri ile güçlükle paylaştığını belirterek “Sözlü olarak alabildiğimiz yanız şu; son 5 yılda açılan dava sayısı 416. Hükmedilen tazminat ise 6 milyon 200 bin lira. Toplam 50 milyon lira talep edilmiş ancak mahkeme 6 milyan 200 bin lira vermiş. Buna özel sektörü eklediğinizde yıl başına yaklaşık 2 milyon liralık fatura çıkıyor. Son 5 yılda ise tıbbi hataya neden olan hekim sayısı 282. Bu rakamlar ışığında zorunlu sigortanın yaygınlaşması söz konusu değil” dedi. Sigorta şirketlerinin yüksek poliçe bedellerine de dikkat çeken Özçelik “Sigorta şirketleri devletin 5 yılda ödediğini bizden 1 yılda toplayacak” dedi. Özçelik sigorta priminde tavan belirlenmeli ve kurumsal ve hekim örgütlerine sigortalama hakkı verilmelidir. Bu süreci anayasa mahkemesine götüreceğiz” dedi.
TÜRKİYE’DE HER ÜÇ KİŞİDEN İKİSİ OBEZ OLMA YOLUNDA
“Obezite ve Astım” başlıklı oturumunda konuşan Doç. Dr. Berna Dursun; obezitenin Türkiye için de bir sorun olduğunu belirterek, “Türkiye’de erişkinlerin üç de ikisi, obez olma yolunda” dedi. Obezitenin yaş, bölge cinsiyet açısından farklılık gösterdiğini, kırsal alanda yaşayan kadınların daha kilolu ve obez olma yolunda olduklarını belirten Dursun, obezite ile astım arasındaki ilişkiyi de şöyle anlattı: ‘Obezite, astıma yol açabilirmi? Kilo ne kadar fazla ise astım olma ihtimali yüzde 38 daha fazla. Bu risk artışı, kadınlarda ise daha fazla. Bu ilişki, gebelikte başlayıp çocukluk dönemi ve ergenlikte devam ediyor”.
Obez astımlıların yaşam kalitesinin çok daha kötü olduğunu vurgulayan Dursun: “Normal astımlılara göre iki kat daha fazla atak geçirme ve hastaneye gitme olasılığı vardır. Obezitenin her hangi bir şekilde tedavisi sonucunda astımda oranında yüzde 80 azalma olduğu görülmüştür. Obezitenin, astımın şiddetini ve gelişimini artırdığı, araştırmalarda farklı sonuçlar çıksa da; obez astımlıların zayıflaması ve yaşam kalitelerinin artması için elimizden geleni yapmalıyız “şeklinde konuştu.
BRONŞİT EN ÇOK ESKİMO VE ABORJİNLERDE GÖZÜKÜYOREN ÖNEMLİ TEDAVİ; BRONŞİTİN NEDENİNİ BELİRLEYEBİLMEK
“Çocuklarda Bronşetizede Güncel Gelişmeler” konulu kursta konuşma yapan Doç. Dr. Demet Can, bronşitin geçmişten günümüze sürecini anlattı. İlk olarak ikinci dünya savaşında sonra belirlenen bronşitin, o tarihlerde çok az rastlanan bir hastalık olduğunu belirten Can, bronşitin günümüzde tekrar canlanma gösterdiği uyarısında da bulundu.
İlaç sanayiinin gözardı etmesi ve o tarihlerde çok az gözüken bir hastalık olması nedeniyle, "Kimsesiz hastalık" olarak adlandırılan bronşitin, 2000'li yıllarda tekrar canlandığını belirten Doç. Dr. Demet Can, "Hastalık daha çok gelişmekte olan ülkelerde gözüküyor. Dünyada en çok eskimo ve aborjinler arasında yaygın. Avusturalya'da yapılan bir araştırmada, 66 hasta çocuktan 59'unun yerli halktan olduğu tespit edildi. Bunun sebebinin genetik olup olmadığı da araştırılıyor" dedi.
Diğer konuşmacı Prof. Dr. Nural Kiper ise; hastaların yaşam kalitesini direk etkileyen bronşitin yüzde 50'sinin, neden kaynaklandığının bulunamadığını belirtti. Israrcı öksürük, balgam çıkartma, tekrarlayan alevlenlenmeler ve çabuk yorulmanın bronşitin en belirgin göstergeleri olduğunun altını çizen Kiper, yetişkinler arasında gözüken bronşitin başlangıcının çocukluktan kaynaklandığını ifade etti. Çocuklukta başlayan bronşitin, ergenlikte neden sessiz döneme geçtiğinin bilinmediğini belirten Kiper, bunun araştırmaya değer olduğunu vurguladı.
Prof. Dr. Esen Demir de bir çok vakada bronşitin neden kaynaklandığını belinlenemediğini altını çizerken gelişmekte olan ülkelerde en çok gözüken nedenin enfeksiyon olduğunun belirtti. Hastalığını tedavisi konusunda konuşma yapan Hacettepe Üniversitesi'nden Dr. Uğur Özçelik ise; cerrahi yöntem dahil bir çok tedavi yönteminin uygulandığını, ancak tedavi sürecinde en önemli etkenin nedenin belirlenmesi olduğunu söyledi. Nedenin bilinmesinin, tedavi yöntemini de belirlediğini belirten Özçelik, uzun süreli tedavilerde antiboyitik uygulamasının kanıta dayanmadığını da sözlerine ekledi.
I.GÜN :
21. YÜZYILDA SİGARA 1 MİLYAR İNSANI ÖLDÜRECEK
Kongre kapsamında “Tütün Kontrolü Kavramı ve Sigara Bırakma Tedavisi” başlıklı oturumda konuşan Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi Başkanı Prof. Elif Dağlı, elinde sigarayla viziteye çıkan doktorlardan, dumansız hava sahasını kapsayan bu günlere gelindiğini vurgulayarak gerekli önlemler alınmazsa, 21’nci yüzyılda sigara kullanımından 1 milyar insanın öleceğini söyledi.
Hekimlerin görevinin, sadece reçete yazmak olmadığını, hastalıklar meydana gelmeden görev yapılması gerektiğini vurgulayan Dağlı, sigara içen kişilerin hasta olmasını beklemenin deli saçması olduğunu ifade etti.
Bilanço korkunç
Sigaranın neden olduğu ölümlerle ilgili yapılan araştırmalarda, dünyada gelecek 50 yılda şu anda hayatta olan 520 milyon insanın öleceği ifade edildi. 20. yüzyılda 100 milyon insanın sigaradan öldüğünü hatırlatan Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi Başkanı Prof. Elif Dağlı, bu rakamın 21 yüzyılda 1 milyara çıkacağını ileri sürdü. Türkiye'de ve Avrupa'da yapılan istatistiklerde sağlıkçıların yüzde 40 oranında sigara içtiği bilgisini veren Prof. Elif Dağlı, " Bilimsel olarak çok şey öğrendiğim bir hekim elinde sigarayla vizite çıkardı. Göğüs cerrahları o tümörü elleriyle tutuyor. O tümörün sigaradan oluştuğunu biliyor elinde sigarayla vizite çıkıyor ve hastaya sigara içmemesi gerektiğini söylüyor. 80'li yıllarda bunlar vardı. O günlerden bu günlere geldik" dedi
Zengin ülkeler sigara içmiyor
Dünya üzerinde yapılan araştırmalarda zengin ülkelerdeki sigara içiminin düşük olduğunun altını çizen Dağlı, zengin ülkelerde üretilen sigaraların da fakir ülkelere satıldığını belirtti. Sigarayla mücadele edenlerin tamamen silahsız olmadığını söyleyen Dağlı, " Tütün kullanımını ve politikalarını izlemeliyiz. Sigarayı bırakma konusunda yardım tekliflerini arttırmalıyız ve sigaraya yapılan vergilerin arttırılmasını sağlamalıyız" şeklinde konuştu.
Yasak sigarayı bıraktıracak
Türkiye'de uygulanan yasağın sigara içme oranını yüzde 25 azaltacağını anlatan Prof. Elif Dağlı bu sayede 17 milyar TL kazanılacağını söyledi. Yasağın bu açıdan çok faydalı olduğunun altını çizen Dağlı bazı ülkelerin önümüzdeki 15 yıllık programları içinde sigara içme oranını sıfıra çekmeyi planladıklarını da hatırlattı.
HEKİMLERDEN ACIMASIZ ÖZELEŞTİRİ
Kurs Programı’nın “Sağlığa Çok Yönlü Bakış” ana konusu altında konuşan Dr. Osban Elbek “Hekim Gözüyle Ivan Illich” konulu sunum yaptı. Konuşmasında hekimlerin mucize gerçekleştiremeyeceğini belirten Elbek “Hiçbir doktor mucize yaratamaz” dedi. Sağlık sistemine yönelik ağır eleştirilerde bulunan Elbek, Finlandiya’dan örnek vererek “Sağlık ocağının altında ölüme yaklaşmış kimseler bekliyor. Amaç, üreten köleleri meşgul edip, evde onlarla zaman kaybetmelerini engellemek” dedi. Son yıllarda “Ölüm Ebeliği” kavramının geliştiğini belirten Elbek “Hosbislerde ya da hastanelerde ölüyoruz” diye konuştu. Amerika’da Sağlık merkezlerinin artık “Drug Store’larda, faaliyet gösterdiğini belirten Elbek “Bu gün, sağlık çalışanlarına yönelik şiddetten bahsediyorsak, önce sağlık çalışanlarının topluma yönelttiği şiddeti konuşmamız lazım” dedi.
Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Sedat Altın ise “Sağlık’ta maliyet kavramı” konusunda bilgiler verdi. Sağlığın başlı başına bir sektör olduğunu belirten Altın, diğer sektörlerden farkının ise belirsizlik olduğunu söyledi. Bunun sebebinin hekim ile hasta arasındaki bilgi asimetriği olduğunu belirten Altın, “Hekimler, tarih boyunca kendilerini üstün sınıf, birinci sınıf olarak görmüşlerdir” dedi. Hekimlik mesleği konusunda özeleştirilerine devam eden Altın, “Hekimler ikili oynuyor” diyerek, “Kendi talebini oluşturup, hem kendisi hem de çevresinin çıkarı için çalışıyorlar” dedi. Bu durumda işin içine SGK’nın da girdiğini belirten Altın “Faturalar şişirildiği, gereksiz performans oluşturulduğu için SGK da, kendine göre önlem almak durumunda kaldı” dedi. Bu noktada hekime büyük görev düştüğünü belirten Altın, “Koruyucu sağlığa fazla önem verilmiyor. Harcama kalemleri diğerlerine göre daha az olduğu için, maalesef bu kışkırtılmıyor. Koruyucu hekimlik oluşturulmadığı için, maalesef bazen ağız hijyeni bozuk olduğu için bile hasta kaybedilebiliyor” dedi. Sağlık harcamalarının, kamu sektöründe yüzde 15’lerle, “ikinci büyük harcama” haline geldiğini belirten Altın, ”Türkiye’de kanser hastalarının sayısı, bu gün 300 bin civarında. Bunun maliyeti, 2 milyar dolar. Bu rakamın 2020 yılında 700 bin kişi ve 5 milyar dolara, 2030’da ise 1,3 milyon hasta ve maliyetinin ise 9 milyar dolara çıkması öngörülüyor” dedi. Altın ayrıca Türkiye’de sağlık harcamasının son 10 yılda 2,5 kat artmasına da dikkat çekti. SGK’nın payının, yüzde 54’lerden 60’a çıktığını belirten Altın, “Hiçbir kaynak sonsuz değildir” uyarısında bulundu.
Sağlıkda Dönüşüm Projesi hakkında bir soruyu da yanıtlayan Altın, “Biz, biraz kendi kendimize sekte vuruyoruz. Eskiden hasta doktoru göremiyordu. Sonra performans sistemi çıktı. Şimdi ‘daha fazla nasıl görür, performans yaparız’ diye uğraşıyoruz. Hekimler doğu görevine, 7-8 milyar maaşla dahi gitmedi. Karşılığında zorunlu hizmet geldi. Biz, başlangıçta daha düzgün olsaydık, belki böyle bir yol çizilmezdi” dedi.
YILDA 1.6 MİLYON İNSAN ‘TÜBERKÜLOZ’DAN ÖLÜYOR
“Çocukluktan erikinliğe akciğer hastalıkları” kursu Prof. Dr. Bülent Karadağ ve Prof. Dr. İpek Türktaş’ın başkanlığında yapıldı. Kursta “Tüberküloz” başlığında konuşan Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Fuat Gürkan, veremin dünyada halen önemli bir hastalık olduğunu vurguladı. Prof. Dr. Gürkan, “2 milyardan fazla tüberkülos basili ile ilişkide hasta var. Yılda 1,6 milyon kişi bu nedenle ölüyor. Çin, Hindistan gibi nüfusu ve yaşam koşulları iyi olmayan 22 ülkede hastalık dünyaya oranla yüzde 75 oranında görülüyor. Dünyada her yıl 500’den fazla çocuk tüberkülozdan hayatını kaybediyor” dedi. Türkiye’de bölgesel olarak inceleme yapıldığında Marmara ve Karadeniz bölgelerinde tüberkülos hastalığının yoğunluğunun olduğunu hatırlatan Gürkan, çocuklarda tüberküloz belirlendiğinde ailesinin ve çevresinin de incelenmesinin önemine dikkat çekti. Yaş küçüldükçe riskin arttığını hatırlatan Gürkan, çocuklarda tanı, klinik tedavi, aile öyküsünün önemli olduğunu belirtti.
