Sahte ilaç pazarı Türkiye'de giderek büyüyor. Cinsel gücü artıran, zayıflamayı sağlayan ve kanser ilaçlarının sahteleri gerçeklerinden ancak laboratuvarlarda anlaşılabiliyor. Sahte ilaçların test edildiği laboratuvara girdik; görüntüsü, rengi ve ağırlığı bire bir kopyalanan ilaçların içinden böcek ilacı, fare zehiri ve yer cilası çıktı. Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre sahte ilaç yalnızca Türkiye'nin sorunu değil, dünyadaki ilaçların yüzde altısı sahte. Bazı ülkelerde sahte ilaçların sayısı yüzde 50'leri buluyor. Afrika'daki sıtma ilaçlarının çoğu sahte olduğu için çok büyük oranda ölümler oluyor. Dünya çapında tam 75 milyar dolar değerinde bir sahte ilaç pazarı bulunduğu tahmin ediliyor. Öyle bir sektör haline geliyor ki her geçen gün kendilerini geliştirdikleri için artık dışarıdan bakarak ayırt edilmeleri neredeyse imkansız. Dünya Sağlık Örgütü bu konuda büyük bir savaş veriyor. Geçen yıl internetten yapılan ilaç satışlarında gerçek adreslerini gizleyen sitelerden alınan ilaçların yarısının sahte olduğunu duyurdu.
İNTERNET EN BÜYÜK TEHLİKE
Sahte ilaç en fazla cinsel fonksiyon bozukluğunu gideren ilaçlar konusunda üretiliyor. Türkiye'nin de dahil olduğu 102 ülkede bu ilaçların sahteleri üretiliyor ve satıldığı açıklandı. Bu ilaçların farkını belirlemek için özel laboratuvarlarda çalışmalar yapılıyor. SABAH olarak bu ilaçların etken maddelerinin belirlendiği laboratuvara gittik. Refik Saydam Hıfzıssıhha dahil pek çok yerde sahte ilaçların içinde bulunanlar saptanabiliyor. Ancak yakalanmadan da el altından özellikle de internetten kolaylıkla satın alınabiliyor. Bilgisayar sitelerinden ısmarlanan ilaçların içeriğini işte bu özel laboratuvarlardan birinde test ettik. Pfizer kendi ürettiği ilaçlarla sahte ilaçların karşılaştırmasını 24 saatte ancak yapabiliyor. Renkleri, ağırlıkları ve hatta barkodları bire bir kopyalanabildiği için bu ilaçların ilk bakışta sahte olup olmadığının belirlenmesi neredeyse imkansız görülüyor. Laboratuvarda bu işin uzmanı olan kişiler bile yalnızca dışarıdan bakarak sahte ilacı seçemiyorlar. Sahte ilaçların içindeki maddeler ancak özel laboratuvarlarda belirlenebiliyorlar. Özel solüsyonların içinde tutuluyor, çözülmeleri sağlanıyor sonra makinelerin içine konularak içeriklerinin ortaya çıkması bekleniyor. 12 saat sonra ilk veriler gelmeye başlıyor. Asıl saptama ise 24 saatte yapılıyor. Ve internet sitelerinden kolaylıkla sipariş edilen dünyanın en sık kullanılan sahte mavi ilaçların içinden böcek ilacı (asit borik), fare zehiri (warfarin), tuğla tozu, kurşun, endüstriyel boya, kartuş mürekkebi ve yer cilası bulundu. Ayrıca ağır metallere de rastlandı. Arsenik hatta antifriz bulunduğu belgelendi. İçindeki etken madde son derece düşük dozda olmasına karşın yanlış bileşenler yüzünden ölümcül olduğu raporlandı.
'İnternetten satılan ilaçların yarısı sahte'
Aile Sağlığı Araştırmaları Derneği sahte ilaç konusunda önemli çalışmalar yapıyor. Özellikle cinsel ilaçların sahtelerini alma konusunda hastaların çok daha istekli olduklarını anlatan Dernek Başkanı Prof. Dr. Halim Hattat sorularımızı yanıtladı:
İnsanlar neden sahte ilaca yöneliyor?
Çünkü eczaneden gidip almaya çoğu zaman çekiniyorlar ve internetten sipariş ediyorlar. Gelen ilaçlar o kadar gerçek ilaca benziyor ki bunların sahte olduğunu bizim bile anlamamız çok zor.
Neden tehlikeli?
Çünkü içindeki etken madde pahalı olduğu için onu azaltıp yerine çok kötü şartlarda bir yığın zararlı madde dolduruyorlar. Tedavi yararsız kalıyor dahası hastanın ölüm riski ortaya çıkıyor. Kopya ilaçlarla ilgili en büyük sorun bazen kopyasının fark edilemeyecek kadar aynısı gibi gözükmesidir. Oysa içeriği farklıdır, üretim şekli tehlikelidir. Bunlar genellikle çok kötü yerlerde üretiliyorlar.
Sizce akıllı bir hasta nasıl sahte ilaçtan korunabilir?
Reçeteli ilaç internet sitesinden alınmaz sadece güvenli olduğunu düşündüğünüz eczaneden satın alın. İnternetten satılan ilaçların yüzde 62'si sahte. Büyük indirim, örnek paket, yeni çare, inanılmaz sonuç yazıyorsa anlayın ki bunda bir sorun vardır. Paketi kontrol edin şimdi bire bir kopyalıyorlar ancak yine de eski paketle arada fark varsa şüphelenin. Paketteki ilacı daha önceki ilaçlarla karşılaştırın. İlacınız ufalanıp parçalanıyor mu, rengi normal ilacın renginden farklı mı ve bir koku bırakıyorsa sorun var demektir.
ESRA TÜZÜN /Sabah
