Büyümenin ilk adımları, anne karnında atılıyor. Sağlıklı ve normal büyüyen bebek için; anne adayının doğru beslenmesi, tansiyon ve diyabet gibi hastalıklarının kontrol altında tutulması, sigara başta olmak üzere toksik maddelerden uzak durulması önem kazanıyor. Ailedeki sevgi ve şefkat yoksunluğu ise büyüme hormonunu baskılayarak, çocukta boy kısalığına neden olabiliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Çocuk Endokrinoloji Bölümü’nden Prof. Dr Selim Kurtoğlu, “15 Nisan Büyümenin İzlenmesi Günü”nde çocuklarda büyüme geriliğinin nedenleri ve tedavileri hakkında bilgi verdi.
Bebeğin kilosu doğum sonrası ay ay farklılık gösterir
40 haftalık bir bebeğin normal koşullarda boy uzunluğunun 50, baş çevresinin ise 35 santimetre olması gerekir. Kızlarda 3 kilo 300 gram, erkeklerde ise ağırlığın 3 kilo 500 gram olması normal olarak kabul edilir. Doğumdan 3 ile 6 gün sonra bebeklerin % 5-6’sında ağırlık kaybı yaşanır. 10 ile 14 günler arasında da bebekler doğum ağırlığına geri döner. Daha sonraki süreçte, günde 20-30 gram alınan kilo normal kabul edilmektedir. Dördüncü ayını dolduran bebeklerin doğum ağırlığının iki katına çıkması beklenen bir durumdur. Bebek 1 yaşına geldiğinde ortalama 10 kilogram ağırlığa ulaşmıştır.
Boy ölçümü 1 yaşından sonra yılda kez düzenli olarak yapılmalı
Doğumda 50 santimetre olan boy uzunluğu, 3 aylıkken 60, 6 aylıkken 67, 9 aylıkken 72 ve 1 yaşındayken 75 santimetre olur. Boy; 1-2 yaş arasında 11-12, 2-4 yaş arasında yıllık 7, 4 yaşından sonra ergenliğe kadar 5-6 santimetre uzar. Ergenlik döneminde erkek çocukların 27, kız çocukların 20-22 santimetre uzaması normaldir. Bebeklerin ilk 6 ayda bir kez boy ve ağırlık ölçümü yapılmalıdır. İkinci 6 ayda ise 3 ayda bir yapılacak boy ve ağırlık ölçümü yetersiz ya da aşırı büyüyen çocukları belirlemede önemlidir. Bir yaşından sonra da yılda bir kez boy ve ağırlık ölçümü kesinlikle yapılmalıdır.
Metabolik hastalıklar boy ve kilo sorunlarına neden olabilir
Boyun yeterli uzamaması ya da çocuğun normal kilosuna ulaşamamasının çeşitli nedenleri bulunmakla birlikte bu durum, beslenmeye bağlı olarak da görülebilir. Boyun yeteri kadar uzamamasına Çölyak hastalığı ya da parazitler neden olabilir. Tiroit hastalığı, Cushing hastalığı veya büyüme hormonu eksikliği gibi hormonal nedenler büyüme yetersizliğine yol açabilir. Yetersiz büyüyen veya boyu aşırı derecede uzayan ve ağırlığı artan çocukların, bu alanda uzman bir endokrinolog tarafından değerlendirilmesi, tedavinin de nedene bağlı olarak belirlenmesi önemlidir.
Çocuk sevgisiz bir ortamda büyüyemiyor
Bazı psikolojik nedenler de çocuklarda boy kısalığına zemin hazırlayabilir. Anne babası boşanmış çocuklar, ailede ölüm ve kayıplara bağlı travmalar, çocuğun anne ya da babasından ayrı kalması, aileden yeterli ilgi ve desteği görememesi, aile içinde sevgi ve şefkat yoksunluğu gibi faktörler büyüme hormonunu baskılayabilmektedir. Buna bağlı olarak da çocuğun boyu yaşıtlarına göre kısa kalmaktadır. Büyüme hormonu eksikliği, başarıyla tedavi edilebilen bir endokrin hastalığıdır. Bu nedenle ailelerin mutlaka bir uzman görüşü almasında yarar vardır.
Prof. Dr. Selim KURTOĞLU
Çocuk Endokrinoloji
Memorial Kayseri Hastanesi
