Geçtiğimiz günlerde İstanbul'da büyük bir sahte ilaç şebekesi çökertildi. Araştırmalara göre bin dolarlık yasa dışı yatırım, uyuşturucuda 20 bin, kaçak sigarada 43 bin dolar kazanç getirirken sahte ilaçta rakam 500 bin dolara kadar çıkıyor. Bu da çetelerin iştahını kabartıyor.
Türkiye'de son iki yılda 2 milyon kutuya yakın sahte ilaç ele geçirildi. Şebekeler, ürettikleri ve yurtdışından getirdikleri sahte ilaçları çoğunlukla internet üzerinden ya da hastane yakınlarında elden satıyor. Bu ilaçların bir bölümü ise ecza depoları ve eczaneler kanalıyla piyasaya sürülüyor. Dünya genelinde her yıl bir milyondan fazla insan sahte ilaçtan dolayı hayatını kaybediyor.
Şebekeler, yurtdışından getirdikleri ya da Türkiye'de ürettikleri sahte ilaçları çoğunlukla internet siteleri üzerinden ya da hastane yakınlarında elden satıyor. Az da olsa bir bölümünün ise ecza depoları ve eczane kanalıyla piyasaya sürüldüğü belirtiliyor. Dünya genelinde sahte ilaç pazarının 32 milyar dolarlık büyüklüğe ulaştığı tahmin ediliyor.
Hafta başında 9 ilde düzenlenen eşzamanlı operasyonda uluslararası bağlantıları da olan büyük bir sahte ilaç şebekesi ortaya çıkarıldı. 11'i yabancı 56 kişinin gözaltına alındığı operasyonda çetenin, kanser tedavisinde kullanılan pahalı ilaçların taklitlerini yaparak çok büyük kazanç elde ettiği tespit edildi. Sahte ilaç, son yıllarda hemen hemen dünyanın her yanında büyük bir problem haline gelmeye başladı. OECD raporlarına göre, sahte ilacın yüzde 75'i Hindistan ve Çin'de üretilip diğer ülkelere dağıtılıyor. Bu ilaçların yüzde 50'si Dubai üzerinden sevk ediliyor.
Türkiye'de de son yıllarda ilaç sahteciliği hızla artıyor. Polisin yaptığı operasyonlarda iki yılda piyasa değeri 6 milyon lirayı bulan yaklaşık 2 milyon kutu sahte ilaç ele geçirildi. İlaç sahtekarlığını çeteler için cazip hale getiren en önemli unsur, astronomik sayılacak seviyede yüksek kar getirmesi. Öyle ki, Türkiye'de bin dolarlık yasa dışı yatırım, uyuşturucu alanında 20 bin dolar, kaçak sigarada ise 43 bin dolar kazanç getirirken sahte ilaçta bu rakam 500 bin dolara kadar çıkıyor. Küresel pazarda silah sanayiinden sonra en büyük payı ilaç sanayii alıyor. 2010 yılı sonu itibarıyla global ilaç harcamaları 856 milyar dolar iken 2015'e kadar bu rakamın 1 trilyon doları aşacağı tahmin ediliyor. Türkiye'de yılda 2 milyar kutu ilaç satılırken devlet tarafından ödenen rakam 16 milyar liraya yaklaşıyor.
Şebekelerin piyasaya sürdüğü sahte ilaçlar içinde en büyük payı kanser tedavisinde kullanılan pahalı ürünler ile antibiyotikler, cinsel gücü artırıcı haplar ve zayıflatıcı mamuller oluşturuyor. Pazarlama ise genelde internet siteleri aracılığı ile yapılıyor. Son iki yılda Türkiye'de emniyet güçlerinin takibi sonucu sahte ilaç sattığı belirlenen 750 internet sitesi kapatıldı. Fakat, kapatılan sitenin yerine hemen yenilerinin açılması, şebekelerle mücadeleyi güçleştiriyor. En son yapılan 5. Uluslararası Terörizm ve Sınıraşan Suçlar Sempozyumu'nda da, sahte ilacın ekonomi, sağlık ve güvenlik açısından tehdit oluşturduğu ve şebekelerin buradan elde ettikleri parayla terör örgütlerine destek olduğu vurgulandı.
Sağlık Bakanlığı, Meclis'te bekleyen Tam Gün'le ilgili son torba kanuna, sahte ilaçla ilgili hapis cezası da ekledi. Halen, ruhsatsız ilaç üretenlere sadece para cezası kesiliyor. Yeni düzenlemeyle, ruhsatsız ilaç üretenler veya bu ürünleri bilerek satanlara bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilecek. Bu ürünleri üretenlere 300 bin liraya kadar da para cezası uygulanacak.
SAHTE İLAÇTAN YILDA 1 MİLYON KİŞİ ÖLÜYOR
Fransa Sahte İlaçlarla Mücadele Enstitüsü (IRACM) tarafından hazırlanan bir rapora göre gelişmiş ülkelerde ilaçların yüzde 1'i, gelişmekte olan ülkelerde ise ilaçların yüzde 10'u sahte. Asya, Afrika ve Güney Amerika'daki alt gelirli ülkelerde ise taklit ilaç oranı yüzde 33'ü buluyor. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre de her yıl bir milyondan fazla insan, sahte ilaç kullanımından dolayı hayatını kaybediyor. Amerika Birleşik Devletleri'nde yayın yapan Wall Street Journal Gazetesi, yaklaşık 2 yıl önce Türkiye'nin sahte kanser ilaçlarının üretim üssü olduğunu yazmıştı. Haberde, nişasta ve tuz gibi maddelerden üretilen sahte ilaçların ABD, İngiltere ve Danimarka'ya bile gönderildiği belirtilmişti.
Çağlar AVCI
