Kültürler, alışkanlıklar, yaşam tarzı ve dolayısı ile yeme alışkanlıkları hızla değişim gösteriyor. Bu değişim, şimdiye kadar fark edilmeyen ya da dikkate alınmayan bazı davranış örüntülerinde patolojik boyutlara ulaşabiliyor. Günümüzde çoğu kadın veya erkek yemek yeme davranış bozukluğu hastalıklarından farklı olarak bireylerde tüketilen yiyecek miktarı ve zayıf görünüm yerine sağlıklı ve saf besinler tüketme konusu ile aşırı uğraş içinde olduklarını görüyoruz. Obsesif kompulsif bozukluğu olan hastalar gibi vakitlerinin çoğunu katı kurallar ile “Bu besini yersem vücudumun içi çürür, eğer doğal besinleri almazsam ciddi bir hastalığa yakalanırım” gibi yakınmalardan dolayı zamanla sosyal hayatlarının da riske girdiğini fark ediyoruz. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları aslında patolojik davranış değişimi ile karşımıza çıkmaz. Ancak aşırı uğraşı haline dönüştüğünde, kişilik ve davranış boyutlarını da ilgilendiren bir bozukluk olarak değerlendirilebilmektedir. Araştırmalar sağlıklı besin seçimi konusunda toplumda bir kısım kadın ve erkek ‘Sağlık fanatikleri’ gibi hareket ettiğini gösteriyor.
YEME TAKINTINIZ VAR MI
Aşağıdaki sorulara “Her zaman” veya “Hiçbir zaman” yanıtlarından birini vererek başlayın.
• Yediklerinizin kalorisine dikkat eder misiniz?
• 3 ayda yediklerinizden endişelendiniz mi?
• Sağlığınızla ilgili endişeleriniz besin seçiminizi etkiler mi?
• Psikolojiniz yeme düzeninizi etkiler mi?
• Sağlıklı tüketmek güveninizi arttırır mı?
• Diyetiniz yaşam tarzınızı değiştirir mi?
• Sağlıklı beslenmenin dış görünümünüzü daha iyi hale getirebileceğini düşünür müsünüz?
• Sağlıksız yediğinizde suçlu hisseder misiniz?
• Açık büfede kararsızlık yaşar mısınız?
• Yemeğinizin sağlıklı olması sizin için lezzetli olmasından daha mı önemlidir?
• Sağlıksız besinleri yediğiniz olur mu?
• Daha sağlıklı, daha taze besinler satın almak için daha fazla para harcamak ister misiniz?
• Sağlıklı beslenme ile ilgili düşünceler sizi günde üç saatten fazla meşgul eder mi?
• Piyasada sağlıksız besinlerin de satıldığını düşünür müsünüz?
• Son zamanlarda yemeklerinizi özellikle tek başına yemeği tercih eder misiniz?
UZMAN DESTEĞİNE İHTİYACI OLANLAR
Verdiğiniz yanıtlar değerlendirmek istediğinizde her zaman yanıtlarınıza 1 ve hiçbir zaman yanıtlarınıza sıfır puan vererek 15 soruda kaç puan aldığınızı çıkarınız.
10 puan ve üzerinde alanlar: Sağlıklı yemek yeme takıntısına sahipsiniz. Bu psikolojik bir boyut olan obsesif ve kompulsif durum ile eş değer sayılabilir. Acil uzmanına görünmelisiniz.
7-10 puan arası: Normal bir beslenme alışkanlığı bakışı içerisindesiniz. Denge ve çeşitlilik sizin için yeterli olup sağlıklı besini seçmede çok takıntınızın olmadığını ancak sağlıklı beslenmeye yeterince değer verdiğinizi belirtiyorsunuz.
6 puan ve altı: Tam bir sağlıklı beslenme ile ilgili bilgi karmaşası içerisindesiniz. Beslenme bilgisi ve sağlıklı beslenme tercihleri ile ilgili doğru olmayan karmaşık bir bilgi dağarcığına sahipsiniz. Hemen bir beslenme kitabı alıp doğruları öğrenmelisiniz.
Selehattin Dönmez
