Ruh sağlığı alanında otorite dokuz önemli meslek kuruluşu ve dernek bir araya gelerek Türkiye'de "merdivenaltı seanslara" da son verecek, "Ruh Sağlığı Yasa Taslağı" hazırladı. Cumhuriyetin kuruluşundan bugüne kadar psikoloji alanını düzenleyen ruh sağlığı yasası bulunmuyor. Psikolog kökenli milletvekillerinin de desteğini alan düzenleme, psikiyatrist ve psikolog seanslarının sağlık sigortası kapsamına alınmasını, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nı ruh sağlığı hizmeti sunumuyla ilgili özel ya da sosyal sigorta mevzuatını düzenlemekle sorumlu kılıyor. Düzenlemede devlete, çocukların ruhsal olarak sağlıklı bir ortamda büyüyüp büyümediklerini belirlemek için ailelerle ilişki kurarak kontrol etmesi yükümlülüğü getirilirken, toplumsal ruh durumumuz için toplum taramaları yapılması, her ilde 'Ruh sağlığı izleme ve denetim kurulu' kurulması öngörülüyor.
Ruhsal tarama
Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'ndan ruh sağlığının korunmasına yönelik işbirliği yapmaları istenen, psikolog kökenli milletvekillerince Meclis'e sunulacak yasa taslağında şu düzenlemeler yer alıyor:
- Çocukların sağlıklı ortamda yaşayabilmeleri için doğumdan itibaren ergenlik dönemi sonuna kadar zihinsel, dil, motor, öz bakım, sosyal ve duygusal gelişim alanlarının değerlendirilmesi, izlenmesi.
- Çocuklarda nörolojik/ruhsal hastalıkların oluşmasını önlemek amacıyla gebeliğin başlangıcından itibaren anne - babanın beden-ruh sağlığının korunması, madde kullanımından korunması, istenmeyen gebelik, 18 yaş altı evlilik ve anne - babalığı riskleri konusunda farkındalık kazandırılması, yüksek riskli ailelere planlı eğitim ve psikososyal destek sağlanması.
- Toplumda sık görülen ruh sağlığı sorunlarına yönelik kapsamlı taramaların yapılması, risk etkenlerinin belirlenmesi ve riskli grupların saptanarak koruyucu ve önleyici ruh sağlığı programlarının oluşturulması.
Bakanlık karşılar
Düzenlemede ruh sağlığı hizmetlerinin mali yönleri şu şekilde belirleniyor:
- Önleyici ve iyileştirici ruh sağlığı hizmetleriyle ilgili yatırım ve harcamalar Sağlık Bakanlığı bütçesinde karşılanır.
- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı çocukların, yaşlıların ve kronik ruhsal hastalığı olanların bakımıyla ilgili kurumlarda ruh sağlığı hizmetlerinin genel sağlık hizmetleriyle aynı düzeyde sunulmasını sağlar ve giderleri bütçesinden karşılar.
- 18 yaş altındaki her birey çocuktur ve ruh sağlığı hizmetlerinden ücretsiz yararlanmaları devlet tarafından garanti edilir.
- Ruh sağlığı hizmetleri hiçbir sağlık sigortasında kapsam dışı tutulamaz.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, ruh sağlığı hizmeti sunumuyla ilgili özel ya da sosyal sigorta mevzuatını düzenlemek ve geliştirmekten sorumludur.
- Ruh hastalığı nedeniyle çalışamayan ve sağlık sigortası olmayan kişilerin ayakta veya yatırılarak tedavisi ile ilaç ya da ilaç dışı tedavilerinin ücretsiz olması Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nca sağlanır.
İstismar mağdurları için özel koruma
Taslakta şu düzenlemeler de yer alıyor:
- Ruhsal sorunlar açısından yüksek risk etkenlerinin bulunduğu çevrelerde, okul ve ilişkili kurumların önleyici hizmetleri entegre bir biçimde planlayan ve uygulayan merkezler haline getirilmesi.
- Önleyici ruh sağlığı hizmetleri kapsamında eğitim sistemi ve istihdam alanlarında hizmet ağlarının yaratılması.
- Kriz/şiddete müdahale birimlerinin yaygınlaştırılması ve etkinliğinin artırılması.
- Duygusal, fiziksel, cinsel istismar ve ihmal için tanımlanan risk faktörlerinin bulunduğu koşullarda yaşayan bireylerin farkına varılması, önleyici çalışmalar için ilişkili kurumların işbirliği yapması, ihmal ve istismara maruz kalmış çocuk ve ergenlerin saptanması ve gerektiğinde devlet tarafından korunmaya alınması.
Önder YILMAZ
