İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Eczacılık Fakültesi'nden Prof. Dr. Oya Alpar, özellikle bağışıklık sistemi zayıf ve sağlık sorunu olanların mutlaka grip aşısı yaptırması gerektiğini söylüyor. Prof. Dr. Oya Alpar, grip aşısı ile ilgili bilgiler verdi...
GRİP NASIL BULAŞIR?
Sık sık soğuk algınlığıyla karıştırılan grip hastalığı, influenza virüsünün solunum yoluyla insan vücuduna girmesiyle oluşan ve salgınlara yol açan bir viral enfeksiyon hastalığıdır. Sıklıkla her yıl salgın yapar. Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre, grip her yıl dünya nüfusunun yüzde 5'ini etkilemektedir. İnfluenza virüsü parçacıklarının havada asılı kalabilme yeteneği, salgın yapmasındaki en önemli faktördür. Hasta kişinin kapalı bir ortama girip çıkması bile o ortamda bulunan kişileri, virüsün bulaşması açısından risk altına sokar. Virüs bulaşmış ellerle tokalaşma, hasta kişilerle öpüşülmesi ile grip hastası veya taşıyıcı kişinin tuttuğu kapı kollarıyla, telefon ahizesi veya havlu gibi ortak kullanılan eşyalarla, bulaşıcılık daha da artar.
NEDEN GRİP AŞISI OLUNMALI?
Grip virüsüne karşı henüz ucuz ve tam etkili bir ilaç olmadığı için günümüzde grip aşısı, gribe karşı bizi korumada en etkili yoldur. Grip aşısı, bağışıklığımızı sağlayan hücrelerimize, virüsle ilgili kritik istihbarat bilgilerini vermekte, böylece savunma hücrelerimiz her an virüs girişine karşı tetikte beklemekte ve yeterli miktarda antikor (silah) üretebilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü'nün veri ve önerileri dikkate alınarak; sıklıkla bir sene önce karşılaşılan, ağır geçen üç veya dört influenza virüs grubuna karşı aşı hazırlanır. İnfluenza virüsü her sene kendini yenileyebildiği için aşı içeriği her yıl değişmektedir.
EYLÜL VE EKİM AŞI MEVSİMİ
Aşının koruyuculuğunun gelişmesi için iki ya da üç haftaya ihtiyaç vardır. Eğer daha önceden aşı yaptırıldıysa bu süre kısabilir ama ideal zaman Eylül ve Ekim aylarıdır. Kasım ayından önce grip aşısının yaptırılmış olması gerekir. Aşı, salgında saptanan virüslerle antijenik benzerlik varsa, yüzde 50-80 korunma sağlayabilir. Sağlıklı erişkinlerde aşı ile sağlanan koruyucu antikor düzeyi, influenza A için yüzde 80'in üzerinde bildirilmiştir. Yaşlılarda koruyuculuk oranı daha düşük olmakla birlikte komplikasyonları ve ölüm oranını azalttığı saptanmıştır.
SALGIN BEKLENİYOR MU?
Grip aşısı, her yıl bir önceki mevsim en çok rastlanan grip virüslerinin türlerine göre yeniden hazırlanır. Dünya Sağlık Örgütü, her yıl dünyada en çok hastalık yapmış olan ikisi A ve biri B olmak üzere üç değişik virüs grubu belirler. Bu yıl tüm dünyada uygulanmakta olan grip aşılarında, A tipi virüslerden H1N1 benzeri Kaliforniya ve H3N2 benzeri İsviçre virüsleri ile B Puket, Yagamata benzeri virüsler bulunmaktadır. QIV aşılarda ayrıca Brisbane benzeri, B tipi Victoria virüsü bulunmaktadır.
KİMLER AŞI YAPTIRMALI?
Toplumda yaşayan herkesin ve özellikle risk altındaki kişilerin grip aşısı olması gerekir. Ayrıca doktor, hemşire ve benzeri sağlık personeli ile huzurevlerinde çalışanlar da grip aşısı olmalıdır. Riskli kişiler; 65 yaş ve üzerindekiler, huzurevlerinde yaşayanlar, kronik kalp, akciğer, böbrek ve şeker hastalığı olanlardır. Diğer bazı ülkelerde 50 yaş ve üstüne de aşı önerilmekte ve böylece 50-64 yaş arası yüksek riskli kişilerin de aşılanması sağlanmaktır. Diğer gruplar ise şöyle:
► Kalıtsal hemoglobin bozukluğu olanlar
► İmmunolojik (bağışıklık sistemi ile ilgili) hastalığı olanlar
► Kilolu insanlar
► Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar (kanser hastaları, HIV/AIDS enfeksiyonu olanlar, organ nakli yapılmış olanlar, steroid alanlar, kemoterapi ya da radyoterapi uygulananlar)
► Sağlık çalışanları
► Risk grubu hastaların ev halkı, yakın temasta olduğu kişiler
► 6 ay-18 yaş arasında olup uzun süreli aspirin alanlar (Reye Sendromu gelişme riskini azaltmak için)
► Grip mevsiminde hamileliğinin dördüncü ve daha sonraki aylarında olanlar.
YUMURTA ALERJİSİ OLANLARA AŞI YAPILMAMASI GEREKİYOR
Grip aşısı genelde güvenli bir aşıdır. Ancak bazı koşullarda uygulanması sakıncalı olabilir.
► Yumurta alerjisi olan kişiler (yumurta yiyince dilde şişme, solunum güçlüğü, kan basıncında düşme gibi reaksiyonların geliştiği kişiler) ve daha önce yapılan grip aşısında ciddi reaksiyon gelişen kişiler
► Guillian-Barre Sendromu olanlarda
► Ani başlayan ateşli bir hastalığı olanlarda da iyileşinceye kadar aşı uygulanmasının ertelenmesi uygundur.
AŞI NEREDE YAPILMALI?
Aşılamanın sağlık konularında eğitim görmüş, tecrübeli ve bilgili kişiler tarafından hastanelerde, kliniklerde, doktor muayenehanelerinde veya aile hekimliklerinde yapılmalıdır. Aşı kas içine veya deri altına derin olarak yapılabilir. Erişkinlerde kol kası, çocuklarda bacak kası uygun yerlerdir.
AŞILARIN GÜVENİLİRLİĞİ TARTIŞILIYOR
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) korunmada en etkili yolun aşı olduğunu bildirmektedir. Hastalıktan koruyuculuk sağlıklı genç bireylerde yüzde 80'lerde iken yaşlandıkça koruyuculuk antikor üretim kapasitesi ile alakalı olarak yüzde 50-60'lara inmektedir. Yine de bu kadar etki bile hastalığın hafif geçirilmesini sağlar, hastaneye yatış ve ölüm oranlarını önemli oranlarda azaltır. Rutin grip aşısı, yumurta ve tavuk proteinlerine karşı alerjisi olanlara, daha önce herhangi bir aşıya karşı alerjisi olanlara, neomisine, formaldehite ve oktoksinole alerjisi olanlara, Gullen Barre Sendromu olanlara, altı aydan küçük bebeklere ve hamileliğin ilk üç ayında uygulanması durumunda sıkıntı oluşturabilir. Bu durumdaki kişiler doktor gözetiminde diğer aşılama metodları ile gripten korunabilirler. Aşılar son derece güvenilir biyolojik ürünlerdir. Üretim ve dağıtım aşamalarında çok sıkı kontrolden geçmektedirler. Ülkemizde kullanılan aşılar; Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen ve onaylanan GMP (İyi Üretim Prosedürleri) kurallarına uygun üretilmiş ve uluslararası referans laboratuvarlarında test edilmiş aşılardır.
