Artan nükleer teknoloji kullanımı sonucu ortaya çıkan ve imhası yıllarca süren radyoaktif atıklar sorunu, Avusturya'nın başkenti Viyana'da tartışıldı.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) 58. Genel Kurulu kapsamında UAEA Bilimsel Forumu tarafından yan etkinlik olarak gerçekleştirilen ve iki gün süren "Radyoaktif Atık: Sorunlarla Yüzleşmek" konulu panel sona erdi.
Radyoaktif atık yönetimine yönelik güvenli, sürdürülebilir ve uygulanabilir entegre bir yaklaşım tartışıldığı panele, 300'ün üzerinde uzman ve temsilci katıldı.
- "Hukuki, yönetsel ve düzenleyici çerçeveye ihtiyaç var"
UAEA Başkanı Yukiya Amano, panelin açılışında yaptığı konuşmada, nükleer teknolojinin, sağlık, tarım, elektirik ve imalat gibi pek çok alanda insanlara fayda sağladığını, nükleer faaliyetler nedeniyle ortaya çıkan radyoaktif atıkların güvenli bir şekilde yönetilmesinin önemli bir sorun olduğunu söyledi.
Sürdürülebilir atık yönetimi için bilim ve teknolojinin ön şart olduğunu kaydeden Amano, nükleer yakıtların imhası için teknolojinin sürekli geliştiğine dikkati çekerek, "Güvenli atık yönetimi için uygun hukuki, yönetsel ve düzenleyici çerçeveye ihtiyaç var" dedi.
Güvenli atık yönetimi ve imhası için nükleer teknoloji kullanan ülkeler arasında tecrübe paylaşımı olması gerektiğini ifade eden Amano, UAEA'nın bu konuda üye ülkelere destek vermeye hazır olduğunu söyledi.
- "Radyoaktif atıklar, bütün ülkelerin sorunudur"
Nükleer bilim ve teknolojinin barışçıl kullanımının ve buna bağlı olarak radyoaktif materyal miktarının arttığını söyleyen Amano, radyoaktif atıkların güvenli bir şekilde yönetilmesi gerektiğini ifade etti.
Çok sayıda ülkenin nükleer araç ve uygulamaları kullandığını belirten Amano, şunları söyledi:
"Her ülke, atıklarını güvenli ve emniyetli bir şekilde imha etme sorumluluğuna sahiptir. Radyoaktif atıklar, bütün ülkelerin sorunudur. Eğer bir ülke, bir gün nükleer teknoloji kullanmaya karar verirse, nükleer atıklarını nasıl yöneteceğini gözününde bulundurmak zorundadır."
Amano, radyoaktif atıkların güvenli bir şekilde yönetilemeyeceği konusunda çok yaygın bir algı olduğunu, bu algının doğru olmadığını ve iyi kurulmuş teknolojilerin bu sorunu çözdüğünü ifade etti.
ABD Nükleer Düzenleme Komisyonu Başkanı Allison M. Macfarlane, nükleer teknolojiyi kullanmaya karar veren ülkelerin başlangıçta bir plana sahip olması gerektiğini söyledi. Macfarlane, radyoaktif atıkların yönetimini üretiminden imhasına kadar gözönünde bulunduran entegre yaklaşımlara sahip ülkelerin para, zaman ve stresten tasarruf yapacağını ifade etti.
- "Gelecek nesiller için yapabildiğimizin en iyisini yapmalıyız"
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) Nükleer Enerji Ajansı Genel Direktörü William D. Magwood ise radyoaktif atıkların yönetimi için nükleer teknoloji kullanan ülkeler arasında fon mekanizması kurulmasını önerdi.
Nükleer atıkların, "kısmi geri dönüşüm" olsa bile sonuçta "doğrudan imha" noktasına geldiğini ve bu atıkların yüzlerce yıl zararlı olduğunu ifade eden Magwood, şunları söyledi:
"Biz, gelecek nesiller için yapabildiğimizin en iyisini yapmalıyız. Uzun dönemde imha harcamaları yüksek görünse bile özellikle yüksek düzeyli atıklar için derin jeolojik muhafaza yapılması, belirsizlikleri azaltacak ve halkın güvenini artıracaktır."
- "Teknik standartlar kurulmalı ve bu standartların karşılanması şart olmalı"
Japonya Atom Enerji Ajansı Danışmanı Hiroshi Rındo, nükleer atıkların bütün ülkeler için büyük bir sorun olduğunu belirterek, gerekli önlemlerin alınabilmesi için uluslararası standardların oluşturulması gerektiğini söyledi.
Yüksek, orta ve düşük düzeyli atıkların katagorilerine bağlı olmadan emniyetli bir şekilde imha edilmesinin önemine dikkat çeken Rindo, "Radyoaktif atıkların, yüksek, orta ve düşük düzey kategorilerine bağlı olmadan emniyetli bir şekilde imha edilmesi için paketlenmesi mümkündür. Gerekli teknik standartlar kurulmalı ve bu standartların karşılanması şart olmalı, kayıtları korunmalıdır" diye konuştu.
Rusya Federal Nükleer Denetim Hizmetleri'nde Nükleer Yakıt Güvenliği Bölüm Başkanı Evgeny Kudryavtsev de nükleer teknolojinin kullanımının kaçınılmaz olduğunu ve atıkların güvenli bir şekilde saklanmasının yollarının aranmasını gerektiğini belirterek, "Hem depolama hem de atıkların durumu etkili bir şekilde gözlenmeli ve yönetilmeli" ifadelerini kullandı.
