Erkeklerde 30’lu yaşlardan sonra prostatın büyümeye başlaması, 40’lı yaşlardan sonra büyümenin ölçülebilir olması doğal bir süreç olarak değerlendiriliyor. İdrar yapma ile ilgili sorunlara neden olan iyi huylu prostat büyümesi genellikle 50’li yaşlardan sonra görülüyor. Ancak yalnızca bu dönemde değil erken yaşlardan itibaren prostat sağlığının korunması büyük önem taşıyor. Bu dönemde pişmiş domates, kabak çekirdeği, soya fasulyesi ve brokoli gibi bazı gıdalar erkeklerin bu süreçleri sağlıklı atlatmasına yardımcı olurken, rutin tetkiklerin de ihmal edilmemesi hayati önem taşıyor.
Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Turhan Çaşkurlu, prostat hastalıkları ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
PROSTATIN BÜYÜMESİ SAÇIN BEYAZLAMASI KADAR NORMAL
Bütün erkeklerde bulunan prostat, 50’lu yaşlardan itibaren idrar yapmada şikayetlere yol açmaktadır. Erkeklik hormonu olarak bilinen testosteron üretiminin devam etmesi prostatın büyümesindeki etkenlerin başında gelmektedir. Saçın ağarması hastalık sayılmadığı gibi prostatın büyümesi de aslında bir hastalık değildir. Her büyüyen prostat sorunlara neden olmazken en sık yaşanabilen sıkıntılar idrar akımındaki değişikliklerdir.
-İdrara başlamada zorlanma
-İdrar yaparken zorlanma
-İdrarı tam boşaltamama
-İdrar yaptıktan sonra rahatlayamama
-Kısa süre sonra yeniden idrar yapma hissi
-Kesik kesik idrar yapma
-Gece sık idrara çıkma
-İdrar yaparken yanma
-İdrara sıkışma ve kaçırma
PROSTAT DOSTU GIDALAR
Hareketsiz yaşam, kızartma, yağlı beslenme, kilo artışı, şekerli gıdalar, sigara ve alkol tüketimi genel sağlık kuralları bakımından tavsiye edilmediği gibi prostat sağlığı açısından da tavsiye edilmez. Bununla birlikte prostat dostu hayat tarzı ve gıdalar bulunmaktadır. Sağlıklı, normal kilo ve hareketli vücut yapısı, zararlı gıdalardan ve alışkanlıklardan kaçınmak prostata bağlı idrar şikayetlerinde rahatlama sağlayabilir. Bunun yanında,
-Pişmiş domates
-Kabak çekirdeği
-Soya fasulyesi
-Brokoli gibi sebzelerin yenilmesi prostat sağlığı için önerilir.
İLK OLARAK AKLA KANSERİ GETİRMEK DOĞRU DEĞİL
Erkeklerde idrar zorlanması şikayetlerine en sık yol açan iyi huylu prostat büyümesidir. Prostat çok fazla büyümeden idrar şikayeti yapabilirse de bazen prostat büyüse de idrar yapma zorluğu ortaya çıkmayabilir. İyi huylu prostat büyümesi ile prostat kanseri farklı hastalıklardır. Prostat kanseri erkeklerde en sık görülen kanserlerin başlarında gelir. Prostat kanserinin erken evrelerde kendine özgü bir şikayeti bulunmaz ve prostat kanserini organa sınırlıyken teşhis etmek en önemli amaçtır. Doktora başvuru ihmal edilirse prostat kanseri lenflere, kemiklere sıçrayabilir.İlerleyen evrelerde bilinen idrar şikayetlerine ek olarak sıçradığı organlarda bağlı ağrılar, idrarda kanama, kansızlık, halsizlik ve kemik ağrıları ortaya çıkabilmektedir.
ERKEN TEŞHİS İÇİN BELİRTİLERLE KARŞILAŞMAYI BEKLEMEYİN
Ailesinde prostat kanseri geçmişi olmayan erkeklerin rutin kontrollerine 50’li yaşlarda başlaması gerekmektedir. Eğer baba, kardeş, amca gibi yakın akrabaların biri veya birkaçında prostat kanseri varsa prostat kanseri erken teşhisi için 45 yaşında taramaya başlanmalıdır. Bu yaşlardan sonra erkeklerin rutin kontrollerine prostata özgü bir enzim olan PSA değerleri de eklenmelidir. İlk PSA değeri ve muayene bulgularına göre sonraki rutin kontrollerin aralığı belirlenir. Bu süre bazen yılda bir, bazen daha uzundur. PSA değerlerinin yüksek olması kişinin prostat kanseri olduğunu anlamına gelmemektedir. İyi huylu prostat büyümesi ya da prostat iltihaplarında da PSA değerleri yükselebildiği için kapsamlı değerlendirme gerekir. Prostat kanseri şüphesi varsa prostat biyopsisi yapılmalıdır.Parmakla prostat muayenesi, PSA ve biyopsiye rağmen kanser teşhis edilememiş ancak şüphe devam ediyorsa farklı tümör belirteçleri kan, prostat dokusu ve idrarda araştırılır. Son zamanlarda prostatın MR görüntülemesi teşhise yardımcı olmaktadır.
HER PROSTAT KANSERİ MÜDAHALE GEREKTİRMEYEBİLİYOR
İyi huylu prostat büyümelerinin tedavileri ile prostat kanserinin tedavileri birbirinden çok farklıdır. İyi huylu prostat büyümelerinde öncelikle ilaç tedavisi tercih edilirken, ilaca rağmen şikayetleri geçmeyen hastalarda cerrahi müdahale ön plana çıkmaktadır. İyi huylu prostat büyümelerinde tedavinin hedefi prostatın iç kısmındaki büyüyen dokuyu yok etmek ve prostat büyüklüğünü normale döndürmektir. Prostat kanserlerinin cerrahi tedavilerinde ise prostatın tamamı kanserli dokuyla birlikte vücuttan çıkartılır. Prostat kanserinde tedavi aşamasına geçilmeden önce hastalığın risk grubu belirlenir. Düşük riskli prostat kanseri hastalarında herhangi bir tedavi yöntemi uygulanmadan takip uygulanabilmektedir. Orta ve yüksek riskli hastalar tedavi edilmelidir. Uygulanacak tedavi yöntemi hastanın yaşı, genel sağlık durumu, hastalığın evresi gibi değerlendirmelere göre belirlenmektedir.
YENİ HORMON VE AŞI TEDAVİLERİ YAYGINLAŞIYOR
Prostat kanseri metastaz yapmış yani vücuda yayılım göstermiş hastalarda klasik olarak testosteron hormonunu baskılayıcı tedavileri uygulanır. Günümüzde daha etkin hormonal etkili yeni ilaçlar kullanılmaya başlamıştır. Ayrıca kemoterapi etkisi olan, hedefe yönelik etkisi olan yepyeni ilaçlar prostat kanserinin etkin tedavisi için geliştirilmekte; bunların yanında radyum tedavisi ve kişinin kendi kanından üretilen aşı tedavileri gibi yöntemleri de kullanılmaktadır.
