Pankreas kanseri için kimler risk altında?

Ailesinde pankreas kanseri hastası olanlar, şeker hastaları ve sigara kullananlar her yıl düzenli kontroller yaptırarak önlem alabilirler. Her 10.000 kişiden bir kişide görülen pankreas kanseri hakkında merak ettiklerinizi Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. İlhan Ermergen'in derlediği yazıda bulabilirsiniz.

Pankreas nedir, ne işe yarar?
Pankreas midenin arkasında bulunan yaklaşık 15-20 cm büyüklüğünde bir organdır. Pankreas dört bölümden oluşur. Bunlar baş, boyun, gövde ve kuyruktur. Baş bölümünün onikiparmak bağırsağı ile bağlantısı vardır. Kuyruk kısmı ise dalakla komşudur.

Pankreasın iki işlevi vardır.
1. Sindirim işlevi: Pankreas sayesinde sindirime yardımcı olan enzimler (amilaz endopeptidazlar, egzopeptidazlar, lipaz, kolesterol esteraz, fosfolipaz A2) bağırsağa ulaşır. Bağırsağa ulaşan bu enzimler nişasta, yağ ve proteinlerin sindirilmesine yardımcı olur.
2. Hormon salgılama işlevi: Pankreas şekeri düşürmeye yarayan insülini ve şeker düzeyinin artmasını sağlayan glukagon hormonunu, somatostatin, amilin, pankreatik polipeptit ve pankreastatin salgılar.

Pankreas kanseri nedir?
Pankreasta kötü huylu tümörün varlığına pankreas kanseri adı verilir. Pankreas kanseri ABD'de kanser nedeniyle ölümlerde 5.sıradadır. 5 yıllık sağ kalımı ortalama %10 “dur. Komşu organlara yakınlığı nedeniyle pankreas kanserinin başka organlara sıçrama olasılığı yüksek. Genellikle lenf damarları ile diğer organlara yayılır.

Kimler risk altında?
Pankreas kanserinin sebebi bilinmiyor. Pankreas kanseri erkeklerde daha çok görülen bir hastalık ve sigara içenlerde içmeyenlere göre 2 – 3 kat daha fazla görülüyor. Hastalığın görülme riskini artıran en önemli faktörler ise şunlar:

• Yaş: Genellikle 60 yaşın üzerindeki kişilerde görülür
• Sigara
• Alkol alımı (İlişkisi kesin kanıtlanmamıştır)
• Şeker hastalığı (İlişkisi kesin kanıtlanmamıştır)
• Radyasyon
• Siyah ırk
• Genetik geçiş: Ailesinde pankreas kanseri hastası bulananlar daha fazla risk altında
• Kronik pankreas iltihabı
• Aşırı yağlı besin tüketme alışkanlığı

Belirtileri nelerdir?
Erken evrede belirti vermediğinden pankreas kanseri sinsi bir hastalıktır. En çok görülen belirtileri ise şöyle sıralamak mümkün:

• Halsizlik, iştahsızlık ve kilo kaybı, bulantı, kusma
• Sarılık, hastalık safra kanalını tıkadığından safra bağırsağa akamaz. Bunun sonucunda hastanın cildi sararır, idrarı koyulaşır, dışkısının rengi açılır.
• Ağrı, genellikle sol karın boşluğunda ve buradan sırta vuran bir ağrıya neden olur.
• Kan şekeri düşmesi, hastalığa bağlı olarak kan şekeri seviyesi düşebilir ve halsizlik, baş dönmesi, titreme ve bayılma görülebilir.

Tanı nasıl konur?
Muayene esnasında hastanın şikayetlerinin dinlenmesinin ardından çeşitli kan tahlilleri ve radyolojik incelemelere başvurulur. Elde edilen sonuçlara göre hastanın hastalığın hangi evresinde olduğu anlaşılır. Pankreas kanserinin 4 evresi bulunmakta. Tümör teşhisi için batın ultrasonografisi, bilgisayarlı batın tomografisi, MRI ve PET kullanılır. Uygulanabilecek diğer yöntemler ise endoskopik ultrasonografi ve endoskopik retrograd kolanjiopankreatografidir (ERCP).

Tedavi nasıl uygulanır?
Pankreas kanseri tedavisi hastanın bulunduğu evreye göre yapılır. En çok kullanılan yöntemler ameliyat, ışın tedavisi ve ilaçlı kemoterapidir.