Solunum hastalıklarının büyük bir kısmını kronik hastalıklar oluşturuyor. Astım gibi alerjik kökenli hastalıklar, KOAH denilen hastalık, uyku ile oluşan solunum bozuklukları ve nedeni bilinmeyen bazı akciğer hastalıkları... Bir de sigara alışkanlığı nedeniyle ya da grip sonrasında ortaya çıkan ve bazen aylarca sürebilen kronik öksürük hastalığı var.
Kronik öksürük göğüs hastalıklarında en sık karşılaşıyan semptomlardan biri. Uzmanlar sık yineleyen öksürüklerde tanıyı koyarken altta yatan astım gibi olası bir solunum yolu alerjisi, tüberküloz ya da bağışıklık bozukluğu aranması gerektiğine dikkat çekiyor. Ancak Türkiye’de kronik öksürüğü olan kişilerde ciddi olarak bir tanı problemi ortaya çıkıyor. Kronik öksürük toplumda ciddiye alınmıyor, kişi sigara da içiyorsa, bu sigara alışkanlığına bağlanıyor, hastalık olarak algılanmıyor.
Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği Başkanı Prof. Dr. Can Öztürk, kronik öksürükle ilgili olarak hekimlerin bakış açısında da yanlış değerlendirmeler olduğunu dikkati çekiyor.
Geçtiğimiz hafta sonu Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği'nin bu yıl 32'ncisi yapılan Ulusal Kongresi'ndeydik. Türkiye'nin önemli üniversitelerinden 9 bilim insanının bir araya gelerek kurduğu ve ana amacı toplumsal ve mesleki araştırmaları destekleyerek Türk halkının akciğer sağlığını korumak olan dernek, bu yıl 40'ncı yılını kutluyor.
Kongrede yaklaşık bin 500 kişinin izleme ve katılma fırsatı bulduğu paneller, konferanslar ve karşıt görüş toplantıları, 2010 yılının Dünya Akciğer Sağlığı yılı ilan edilmiş olması sebebiyle de daha ilgi çekici oldu.
Yılda 30 bin kişi akciğer kanserine yakalanıyor
Dünya genelinde ölümlerin yaklaşık yüzde 20'si akciğer hastalıklarına bağlı olarak oluşuyor. Yılda 4 milyon kişi KOAH olarak bilinen kronik akciğer rahatsızlığı yüzünden, 3 milyon kişi pnömoniden (zatürre), 2 milyon kişi ise akciğer kanserinden yaşama veda ediyor.
Türkiye'de yılda 30 bin kişinin akciğer kanserine yakalandığını düşünürsek rakamlar çok ürkütücü. Üstelik uzmanların 2025 yılında akciğer hastalıklarına bağlı ölümlerin, erkeklerde 4.3 kat, kadınlarda da 2.8 kat artacağı yönündeki tahminleri de konunun önemini bir kez daha vurguluyor.
Bu alanda yapılan çalışmalar ise gerçekten çok çarpıcı. Tedavi yöntemlerinde umut veren gelişmeler yaşanıyor. Ancak mutlaka sigarayı bırakmak şart. Akciğer kanseri ve KOAH ile mücadele kuşkusuz çok önemli ancak dikkat çekilmesi gereken bir başka konu daha var ki özellikle Türk toplumunun önemli bir sorunu, o da kronik öksürük.
Türkler neden çok öksürüyor
Basın toplantısından sonra Dernek Başkanı Prof. Dr. Can Öztürk'e soruyorum, Türklerin öksürüğü neden hiç geçmiyor?
- Maalesef hem toplumda hem de bazı hekimlerimizin bakış açısında yanlış değerlendirme var. Bugün haftalardır, aylardır öksüren insanlar, bir öksürük şurubuyla - ki biliyorsunuz bu şuruplar reçetesiz temin edilebiliyor- çözüm arıyor. Oysa grip sonrası, 15 günü geçen her öksürük gribin etkisiyle oluşmuş bir bronş aşırı duyarlılığı hastalığı. Muhakkak tedavi edilmesi gerekir. Edilmezse bu 3 ay da sürebilir 6 ay da. Hatta astıma dönebilir.
Kronik öksürük astım hastalığının belirtisi o zaman...
- Astım hastalığının tek belirtisidir kronik öksürük. Biraz alerjik altyapısı olan başka alerjik sorunu olan kişilerde tekrarlayan veya uzun süredir geçmeyen öksürükler varsa bunun astıma bağlı olması çok yüksektir. Astıma yönelik tedavi başladığı zaman 2 3 gün içinde aylardır çektiği öksürük sıkıntısı ortadan kalkabiliyor.
Oysa bir gerçek var ki toplum olarak astım teşhisi konulmasından korkuyoruz. İnsanlar astım olabileceğini düşünmüyor. Prof. Dr. Can Öztürk de aynı şeyi ifade ediyor, astımın öksürükle seyredebileceğini kimsenin bilmediğini söylüyor.
Peki nasıl tedavilecek kronik öksürük vakaları?
- Kronik öksürük vakalarında birkaç neden var. Reflü mesela çok sık görülen hastalıklardan biri. Midenin içeriği yemekten sonra yemek borusuna doğru yukarıya kaçıyor. Reflüsü olan kişilerde de kronik öksürük çok oluyor. Kronik öksürük hastası değerlendirilirken astım ve reflü muhakkak dikkate alınmalı. Ancak çoğu zaman bir antibiyotik veriliyor hastaya, hiç gereksiz yere antibiyotik yüklenmiş oluyor, zaten öksürüğü de düzelmiyor. Azalır gibi oluyor ama sonra tekrar devam ediyor kaldığı yerden.
Antibiyotik tedavisi faydasız, öksürük şurupları da var. Ama çoğu öksürük şurubunun geçici çözümler sunduğunu görüyoruz.
- Öksürük şurupları maalesef çok yanlış ve yaygın kullanılıyor. Sanılıyor ki bu şuruplar bir tedavi aracı. Öksürük şuruplarının hiçbir tedavi edici özelliği yoktur. Ancak şu vardır: İçindeki bazı uyuşturucu maddeler nedeniyle o an öksürüğü kısmen bastırır. Gece biraz onun etkisiyle insanlar bir süre rahat uyur. Başka fayda beklenmemeli.
Astım hastalarında ya da kronik öksürük vakalarında inhaler yani solunum yoluyla içe çekilerek kullanılan ilaçlar kullanılıyor. Ancak bu ilaçların çok az miktarlarda olsa bile kortizon içermesi biraz düşündürüyor. Bu konudaki endişeleri de soruyorum hocama:
- Kortizonlu ilaçların özelliği şu: İnhaler dediğimiz ilaçlar kullanılıyor. Bu ilaçların içerdiği kortizon miktarı normal bir tablette ya da kapsülde olanının onda biri kadar. Direk akciğerlere gidiyor, dolayısıyla bronşları ve havayollarını etkiliyor. Hiçbir zaman kana karışmıyor. Onun için de kortizonun yan etkileri bu şekilde kullanım tarzında hiç söz konusu değil. Endişe yersiz, Doktorlarda endişe varsa bu onların konuyu iyi bilmediklerini gösterir. Hastaların duygularına yakın bir şeyleri paylaşma isteğinden kaynaklanıyordur. Yoksa bütün dünyada çok güvenlidir. Bir ömür boyu devamlı kullanıllanıldığı halde ciddi yan etki oluşturmayan ilaçlardır.
Kronik öksürüğün tedavisi zor değil. Tedavisinden kaçılması veya yanlış, tedavi yerine geçen, tedavi gibi seçeneklere gidilmesi yüzünden kişilerin hayatını son derece olumsuz etkilemeye devam eden bir durum. Ayrıca kronik öksürüğü olan kişiler tedaviye başlamış olsa bile sigara içmeyi de sürdürüyorsa, hangi tedavi uygulanırsa uygulansın faydasız olacağı bir gerçek.
Çiğdem İŞLER
