Bugünkü çevremiz, limitsiz olarak kolaylıkla elde edilebilen, çok lezzetli ve enerji yükü yüksek olan gıdalarla doludur. Buna düşük fiziksel aktiviteli yaşam stili de eklenmiştir. Bu çevresel koşullar, yüksek enerji alınımını ve ne yazık ki düşük enerji kullanımını uyarmaktadır.
Bu koşullar altında da obezite kolaylıkla oluşur. Obeziteye neden olan faktörler, şu şekilde sıralanmaktadır:
1. STRES ve PSİKOLOJİK FAKTÖRLER
Bütün bir gün aç olarak etrafta koşuşturursak aslında kilo vermemiz gerek değil mi? Ancak Amerika'daki Chicago Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma bunun aksini gösteriyor! Özellikle kadınlar stres zamanlarında lüzumsuz bir şekilde kilo alıyorlar. Üstelik stres faktörleri ne kadar artarsa o kadar çok kilo alıyorlar! Çünkü stres sırasında kortizol denilen bir madde salgılıyoruz. Bu da yağ hücrelerini harekete geçiriyor ve enerjinin görevini yapmasını engelliyor!
Bu stres yükü haftalar boyu sürerse o zaman vücut, yağ deposu rezervini artırıyor! Bu yüzden kendinize zaman zaman mutlaka özel vakit ayırın. Stresinizin üstesinden gelebilmek için birileriyle konuşmak ya da düşüncelerinizi yazıya dökmek de iyi gelebilir!
Kısacası son zamanlarda kilomuzdaki artışın en önemli nedenlerinden birisi de stres!.. Bir yakının ölmesi, ağır hastalık, iş yaşamındaki problemler vb. stres gibi durumlarda ya da depresyonda insanların büyük ölçüde kilo aldığı sık görülen bir durumdur. Maalesef yemek yeme, gerilimden kurtulma çaresi olarak görülmektedir.
2.YAŞAM TARZI
Yaşam şeklimizdeki pek çok faktör de farkında olmadan yıllar boyunca kilomuza kattığımızın kiloların sinsi aktörü aslında... Bunları biraz daha yakından inceleyecek olursak aşağıdaki gibi bir liste çıkıyor karşımıza:
* Siz: Kilo alma ya da aldığımız kiloları verememe nedenilerinden en önemlisi kendimiziz aslında. Kendi içimizde kendimizi gerçek anlamda sorgulamamız bize doğru yolu göstercektir... Yani yaşamın her döneminde kendimize takılıp düşmemekten geçiyor başarı.
* Medeni durum: "Eşlerin düzenli bir hayata geçişi kilo aldırır" derler.. Ben bu teze kesinlikle katılmıyorum. Yemek sonrası şöyle bir film keyfi yapalım derken yanında tüketilen cips, mısır, pasta ve gazlı içecekler sebebi olmasın sakın ?
Sadece kişisel tecrübeler değil bilimsel araştırmalar da evliliğin yemek alışkanlıklarını hem kadın hem de erkek açısından bilinçsizce değiştirdiğini ortaya koyuyor.
İngiltere Newcastle Üniversitesi bilimadamları, yaptıkları çalışmalarda evlendikten sonra bireylerin yemelerine çok fazla dikkat etmeyip kilo aldıklarını ortaya çıkarmış .
* Hareket Yetersizliği: Dikkat ettiniz mi hiç? Yıllar geçtikçe daha çok yemeye ve da az hareket etmeye başladık...
Sonuç: Vücut ağırlığındaki artış..
* Aşırı ve Yanlış Beslenme Alışkanlıkları :
Kilo almada yanlış yemek yeme alışkanlıklarının da önemli bir yeri vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz.
" Hızlı yemek yemek, büyük lokmalar halinde yemek, az çiğnemek ve çatalı-kaşığı elinden hiç bırakmamak
" Öğün atlamak, öğün aralarında devamlı atıştırmak
" Televizyon seyrederken, kitap veya gazete okurken yemek yemek veya içmek
" Üzüntü ve sıkıntılı durumda aşırı yemek yemek
" Çok fazla yemek yemek
" Aşırı alkol tüketimi,
" Ziyaret ve davetlere sık katılmak, tatlı ve şeker ikramlarını reddetmemek
" Akşam yemeğinden sonra, yatıncaya kadar devamlı bir şeyler yemek
" Az su içmek,
" Akşam eve gelince yemeğe kadar abur-cubur yemek
* Ortam Sıcaklığı: Üşüdüğümüzde veya terlediğimizde vücudumuz ısıyı ayarlamak zorunda kalır ve bunun içinde enerjiye ihtiyacı olur. Bu yüzden vücudunuza rahat vermeyin ve onu zaman zaman ısı değişimlerine maruz bırakın.
Mesela saunaya girin ardından buz gibi havuzda yüzün. Hatta bazı geceler pencereler açık olarak uyumaktan korkmayın. Her gün soğuk suyla duş alın mesela ( yaz aylarında soğuk, kış aylarında sıcak su deneyebilirsiniz mesela ..) Bu sizin bağışıklık sisteminizi de harekete geçirecektir.
3. UYKU DÜZENİ :
Yetersiz uyku, kilo almanın en nemli sebeplerinden biri... Bunun iki temel nedeni var. Birincisi uyanıkken sürekli birşeyler yeme ve atıştırma riskiniz arttıyor ve bu da günlük kalori alımızı aşmanıza sebep olarak ağırlık artışına sebep oluyor.
İkincisi ise; bunu uyku sırasında leptin hormonunun seviyesinin düşmesiyle ilşkilendirebiliriz. Çünkü leptin vücutta metabolizmanın hızlanmasına yardımcı oluyor ve açlık hissini önlüyor. Bu nedenle gece uykusuna özellikle dikkat etmeniz gerekiyor. Uyku öncesinde yapacağınız ılık bir duş ve içeceğiniz bir bardak sıcak süt sizi daha da rahatlatacaktır..
4. YAŞ
Araştırmalar, insanoğlunun 20 yaşının ortasına kadar her ay 300 gram aldığını gösteriyor. Yaşlandıkça da kas grubundan kaybediyoruz. Ancak bu kas grubu önemli çünkü tek başlarına bile kalori yakmak için onlara ihtiyacımız var.
25-30 yaşlarında kilo daha da çok artıyor. Bu 40 yaşına kadar böyle gidiyor. Menopoz döneminde östrojen azaldığı için ekstra kilolar alınıyor. Bu yüzden yaşlandıkça kas egzersizlerine önem vermelisiniz. Ayrıca protein tüketimini de artırmalısınız. Çünkü kas gücünü artırmak için proteine ihtiyacınız var.
5. GENETİK, HORMONAL ve METABOLİK ETMENLER
Erişkin yaşlarda kilo almaya veya şişmanlığa neden olan başlıca faktörler hareketsizlik ve aşırı beslenmedir.
Bunun dışında yaşın ilerlemesiyle de kilo almaya başlarız. Kadınlar için kilo alımının en fazla olduğu dönemler gebelik, emzirme ve menopoz dönemleridir.
Kadınlarda doğum sayısı arttıkça kiloların da arttığı gözlenir. Tiroit bezi yetmezliği (hipotiroidi), böbreküstü bezinin aşırı kortizol üretmesi ve yumurtalıklardaki kistlerle karakterize polikistik over hastalığı gibi hormon bozuklukları da kilo alımının önemli nedenleridir.
Anne ve babamızdan aldığımız genetik yük de kilo alımının önemli bir nedenidir. Anne ve babanın şişman olması veya şeker hastası bir anneden doğmak da kilo alma açısından risk anlamına gelir.
Biliyor muydunuz ?
Şişman anne babanın çocuklarının da şişman olma olasılığı %80 iken, anne babanın şişman olmaması durumunda bu oran %10'dan daha azdır..
Yaşamımızda Kilo Almamızı Tetikleyen Dönemler :
Yapılan çalışmalar aşağıda gösterilen dönemlerde kilo alındığını göstermiştir:
·5-7 yaşlar
·Ergenlik dönemi
. Erken erişkinlik dönemi (25-35 yaş)
. Evlilik
· Menopoz
· Başarılı bir kilo vermenin arkasından gelen dönem.
Banu TOPALAKÇI
