Daha önce köşemizde yer verdiğimiz yazımız çok büyük ilgi gördü ve bu konuda yaşanan bazı sıkıntıları da ortaya çıkardı. Memurların bilmesi gereken bazı konular vardır ki iş işten geçtikten sonra bunları öğrenmenin maliyeti oldukça fazla olabilmektedir. Bu yazımızda bütün memurların sıklıkla sıkıntıya düştüğü mal beyanıyla ilgili sıkıntılı konuları örneklerle açıklamaya çalışacağız.
Görev değişikliği yapanlar mal beyanı vermek zorunda mıdır?
Memurların en fazla merak ettiği konuların başında memurların görev veya kurum değişikliği yaptıklarında ek mal bildiriminde bulunup bulunmayacakları gelmektedir. Bazı kamu kurumları naklen atanan personellerin veya daha üst görevlere atananların ek mal bildiriminde bulunmalarını istemektedirler. Ancak, mevzuatta böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.
Örnek: A kurumunda Daire Başkanı olarak görev yapan bir personel kendi kurumuna veya başka bir kuruma Genel Müdür olarak atanırsa ek mal bildiriminde bulunması gerekir mi?
Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmelik hükümleri incelendiğinde böyle bir zorunluluk olmadığı görülecektir. Bu konuyla ilgili olarak Devlet Personel Başkanlığı 'Genel Müdürlüğünüzde görev yapan personelin görev ve görev yeri değişikliklerinde mal bildirimlerinin verilme zamanı ve istifa, nakil, emeklilik vb. nedenlerle görevlerinden ayrılan personelin mal bildiriminde bulunup bulunmayacağı' sorusuna sadece Yönetmeliği 9 ve 3 üncü maddesinin ilgili fıkralarını yazarak cevap vermiştir.
Görüşte belirtilen maddelere göre, kurum içinden veya kurum dışından üst göreve atananlara veya naklen eş değer kadrolara atananlara ek mal bildirimi verme zorunluluğu yoktur. Yine görevi sona erenlerin ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde beyanname vereceği hükmünün başka kurumlara atananlar hakkında uygulanması da mümkün değildir. Zaten mevzuat böyle bir şey de öngörmüyor. Aksi takdirde A kurumundan B kurumuna naklen atanan bir personelin ayrıldığı kuruma beyanda bulunması gibi garip bir durum ortaya çıkacaktır. Kaldı ki ilgilinin genel beyan döneminde vermiş olduğu beyannameler dosyasında bulunmakta olup, bu dosya atandığı kuruma gönderilmektedir.
Sık yapılan hatalardan birisi: Alınan banka kredileri
Birçok memurun disiplin cezasına maruz kaldığı konulardan birisi de aldıkları banka kredilerinden dolayı süresinde verilmeyen ek mal beyanıdır. Çünkü, ne zaman ve hangi durumlarda ek mal beyanı verileceği bilinmemekte ve gözden kaçırıldığı için de geleceği karartacak disiplin cezasına maruz kalınabilmektedir.
Ek mal beyanı verilmesi Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yapılmaktadır. Bu Yönetmeliğin Ek Mal Bildirimi başlıklı 10'uncu maddesine göre beyanname vermek zorunda olan kamu görevlileri, eşleri velayeti altındaki çocukları ve kendilerinin şahsi mal varlıklarında önemli bir değişiklik olduğunda, değişikliği izleyen bir ay içinde yeni edindikleri mal, hak, gelir, alacak ve borçlara münhasır olmak üzere ek mal bildirimi vermek zorundadırlar. Elde ettikleri net aylığın beş katı tutarı 'mahiyet ve miktardaki malın iktisabı ile hak, alacak veya gelir sağlanması veya borçlanılması', mal varlığında önemli değişiklik sayılmaktadır.
Burada dikkat edilmesi gereken husus memurlar için elde ettiği net maaşın 5 katı olan tutarın bilinmesi ve buna göre hareket edilmesidir. Çünkü, bazen bu husus karıştırılabilmektedir.
Bu durumu bir örnekle açıklamak gerekirse; VHKİ kadrosunda görev yapan bir personel net olarak 2.100 TL maaş alıyorsa, 2.100 x 5 = 10.500 TL den fazla mal elde edinmesi ya da borçlanması halinde ek mal beyannamesi verme zorunluluğu vardır. Buradan şu ifadeyi rahatlıkla söyleyebiliriz. Memurun net olarak aldığı aylık, ek beyanname verip vermeyeceğini belirleyecektir. Kimi memur 11.000 TL tutarında mal elde ettiği için ek beyanname vermek zorunda olacak kimi memur ise 60.000 TL mal elde ettiği için ek beyanname verecektir. Bütün kamu görevlilerinin bu duruma dikkat etmeleri gerekmektedir.
Gayrimenkul ediniminde tutarın önemi var mıdır?
Bize göre genel beyan dönemi dışında gayrimenkul ediniminde de mal varlığındaki artış tutarı maaşın 5 katı kadar ise ek mal beyannamesi verilmemelidir. Ancak, bu konuyu farklı yorumlayan kurumlar çıkabilir ve ek mal beyanı verme döneminde olduğu gibi tutarı ne olursa olsun ek mal beyanı verilmeliydi denebilme riski olduğu için riske girmeden gayrimenkul ediniminde tutara bakmadan süresinde ek mal beyannamesi verilmesini öneririz.
Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde yer alan;'8 inci maddede gösterilen mahiyet ve miktardaki malın iktisabı ile hak, alacak veya gelir sağlanması veya borçlanılması, mal varlığında önemli değişiklik sayılır.' hükmü dikkatlice incelendiği takdirde bu cümlede yer alan 've' bağlacından dolayı kazanılan malın miktarı ve niteliği birbirine bağlıdır ve aynı derecede önemlidir. Eğer söz konusu cümlede 've' yerine veya sözü kullanılmış olsaydı 'kazanılan malın mahiyeti' veya 'kazanılan malın miktarı' şeklinde ayrı ayrı dikkate almak gerekirdi. Dolayısıyla ek beyan döneminde verilecek beyannamede yer alacak hususlarla genel beyan dönemindeki beyannamede yer alması gereken hususların birbirine karıştırılmaması gerekmektedir.
Aylıksız izinde bulunanların mal beyanı karşısındaki durumu
Aylıksız izinde bulunanların genel ve ek mal bildirimi karşısındaki durumu üzerinde durulması gereken önemli bir konudur. Devlet Personel Başkanlığının bu konudaki vermiş olduğu mütalaa ile konu açıklığa kavuşturulmuştur.
