"Bu kanserin oluşmasında beslenme alışkanlığı ve genetik faktörlerin etkin rolü vardır. Beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirin."
Genel Cerrahi ve Gastroenteroloji Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Behlül Baydar, dünyada oldukça yaygın görülen bir kanser türü olan kolon (bağırsak) kanserine karşı uyardı. Bağırsak kanserinin, kanserden ölüm nedenleri arasında üçüncü sırada bulunduğunu belirten Baydar, "Kolon kanseri belirti vermeyen ve yavaş ilerleyen bir kanser türüdür. Özellikle 50 yaş ve üzerindeki kişiler bu hastalığın tehdidi altındadır. Kolon kanseri, dünyada her yıl 655 bin kişinin ölümüne neden olan, kanser türleri arasında en yaygın dördüncü, ölüme sebep olan türler arasında da üçüncü kanser türüdür. Vücutta, ince bağırsağın bitim yerinden makata kadar olan kısmında görülür" dedi.
Op. Dr. Behlül Baydar, 10 soruda kolon kanseri ve kolon kanserinden korunma önerilerini anlattı:
1- Kolon kanseri açısından hangi yaş grupları risk altındadır?
2- Kolon kanserinde hangi faktörler etkilidir?
- Kolonda bağırsak iç kısmında bulunan ve "polip" denilen et parçalarının varlığı riski arttırır. Kişiye daha önceden kolon kanseri teşhisi konmuş ve tedavi görmüş olsa da, risk devam etmektedir.
- Yumurtalık, rahim ve meme kanserli hastalar da kolon kanseri açısından risk altındadır. Sigara kolon kanserine yakalanma riskini artırır.
- Beslenme alışkanlıkları kolon kanseri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Kırmızı etten zengin ancak meyve ve sebzeden fakir yemek yeme alışkanlıkları riski artırır.
- Düşük selenyum düzeyi, iltihabi bağırsak hastalıkları, bazı virüs türleri, endüstrileşmiş ülkeler gibi çevresel faktörler (fast food, işlenmiş besinler), ağır alkol tüketimi kolon kanserine yakalanma ihtimalini arttırır.
- B6 vitamini alınımı kanser riskini azaltır.
- Fiziksel olarak aktif insanların kansere yakalanma riski düşüktür.
3- Hangi belirtiler kolon kanseri ihtimalini düşündürmelidir?
Belirtiler, kanserin yerleşim yerine göre değişebilir. Örneğin; makatın çıkışına çok yakınsa kişinin eline karnabahar gibi bir et parçası gelebilir, taze kanama yapabilir, ishal ve zaman zaman kabızlık durumu ortaya çıkabilir. Büyük abdest şekilsiz çıkmaya başlar, karında şişkinlik artar, bu hasta tarafından hazımsızlık olarak algılanabilir. Büyük abdestte sümüksü yapılar olabilir veya hastalığın ileri dönemlerinde gaz çıkaramama, şişkinlik ve beraberinde karın ağrısında artma, hatta kusma olabilir.
4- Kalıtımla geçen kolon kanseri ne demektir?
Ailesel genetik tanımlamada bağırsak kanseri teşhisi varsa, bu geçmişe sahip kişide de mutasyona uğramış bir gen nedeniyle bağırsak kanserinin ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Bu koşullar bilimsel anlamda şöyle tanımlanabilir, ailenin aynı kanadından (anne, dayı, büyükanne) en az iki akrabada bağırsak kanseri varsa, yakın akrabalardan biri 45 yaşından önce bağırsak kanserine yakalanmışsa ya da ailenin aynı kanadında bağırsak kanseri ya da rahim kanseri varsa bunlar genetik yatkınlığı attırır. 45 yaşından önce erken teşhis için gerekli tetkikler yaptırılmalıdır.
5- Kolon kanserinden korunmak mümkün müdür?
Büyük abdestte gizli kan testi yapılabilir. Birçok kolon kanseri poliplerden geliştiğinden kolonoskopik değerlendirme ile tanınır ve temizlenir. Hareketli yaşam şekli ve bol lifli meyve ve sebzelerle beslenme, çok kesin olmamakla birlikte peynir, süt gibi besinlerden kalsiyum alınımı, D vitamini alımı kolonda poliplerin azalmasını sağlayabilir.
6- Erken tanı için ne yapılmalıdır?
Büyük abdestte gizli kan taraması pozitif çıkanlarda ve 45 yaş üzerindeki herkeste kolonoskopi rutin olarak yapılmalı ve bu 5 yılda bir tekrarlanmalıdır. Aile hikâyesi olanlar ise mutlaka bir doktora başvurmalıdır.
7- Kolon kanseri nasıl tedavi edilir?
Kolonoskopide alınan poliplerin üzerinde, kanser erken evrede yakalandığında ameliyat gerekmeyebilir, bu hastalar yakın takibe alınır. Kanser ileri evredeyse ameliyat yapılır. Ameliyat açık veya laparoskopik denilen kapalı işlemle yapılabilir. Bazen çok ileri evrelerde, bağırsak tıkanması ve karın şişkinliği ile acilen ameliyat yapılan hastalarda barsağın ucu karına alınabilir. Daha sonra doktor kararına göre, ilaç ya da ışın tedavisi de tedaviye eklenebilir.
8- Bitkisel ilaçların faydası var mıdır?
Hastalığın tedavisindeki en önemli adım, ameliyattır. Bitkisel tedavi hakkında her ne kadar halk arasında başarı hikâyeleri anlatılsa da bilimsel bir temele dayanmadığından belirli bir öneri yapmak zordur. Ayrıca bitkisel ilaçların da karaciğer üzerindeki yan etkileri de göz ardı edilmemelidir.
9- "Ben kolon kanseriyim ama ameliyat oldum, ne kadar ömrüm vardır?"
Ameliyat sonrası yapılan evrelemeye göre ortalama 5 ve 10 yıl yaşama şansı yüzde olarak bellidir. Erken evre yakalanmış bir kolon kanseri hastası, geç evre yakalanana göre 5 kat daha uzun yaşar.
10- "Kolon kanseriyim ameliyat oldum, ne sıklıkta doktora kontrole gitmeliyim?"
İlk 2 yıl 3 ayda bir, sonraki 5 yıl 6 ayda bir doktor kontrolünde olmak çok önemlidir. Kolon kanseri, erken tanı ile önlenebilir bir hastalıktır ve erken tanıda sonuçlar, diğer kanserlere göre oldukça başarılıdır.
