Soğuk, güneşsiz günler ve uzun geceler nedeniyle bir çoğumuzda farklı düzeylerde de olsa depresyon, kızgınlık, huzursuzluk ve kaygı, kış aylarında en üst düzeye ulaşıyor. Oysa basit tedbirlerle bu sıkıntıların üstesinden gelmeniz çok kolay.
Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Zafer Atasoy, kış aylarında nasıl mutlu olunabileceğini anlatıyor.
Kışın içi sıkılmayan var mıdır? Soğuk günler, uzun geceler yüzünden, insan baharın gelmesine daha yüzyıllar var diye düşünür. Üstelik Massachusetts Üniversitesi’ndeki araştırmacıların kısa süre önce yaptıkları bir çalışmaya göre, depresyon, kızgınlık, huzursuzluk ve kaygı, kış aylarında en üst düzeye ulaşır.
Bunun bir nedeni, kapalı yer sıkıntısı, yani uzun süre boyunca kapalı mekanlarda kalmanın yarattığı moral bozukluğu olabilir. Ancak araştırmalar, her kış onmilyonlarca insanın ışığın azlığı nedeniyle ortaya çıkan bir duygudurum bozukluğuna yakalandığını gösteriyor. Bu duruma mevsimsel duygudurum bozukluğu (SAD) deniyor. SAD, sabah parlak bir ışık algılanmadığı zaman beynin iç saatinin düzgün çalışmaması nedeniyle ortaya çıkıyor.
Bahar geldikten sonra günlerin uzaması SAD’ı uzaklaştırıyor gibi görünmektedir. Ancak insanlar kışın sıkıntısını üzerlerinden attıkları için o denli mutlu olurlar ki, SAD’ın tersi yönde fazlaca ileri gidebilirler. Bu durumun adı da bahar ateşidir.
Ruh halimiz mutlaka mevsimlerden etkilenir. Özellikle güneşin insana canlılık veren bir özelliği var. Güneşin olmadığı zamanlarda biraz daha karamsar oluyoruz. Güneş en önemli enerji kaynağımızdır. Onun eksikliği tüm canlılara olduğu gibi insanlar içinde olumsuz sonuçlar doğurur. Eski Mısır’da olduğu gibi GÜNEŞ bizim için tanrı mertebesinde değil, tapınmıyoruz ancak onsuz olunmayacağını da biliyoruz. Kışla birlikte güneş yüzünü az göstermeye ve kimi günler boyunca hiç gözükmemeye başlıyor. yaydığı enerji ve ısıdan mahrum kalıyoruz. Budurmumda oluşan hava koşulları insan fizyolojisi için çok sert özellikler taşıyor. Bu nedenle diğer mevsimlere göre kışın ruh halimiz üzerinde bazı farklılıkları oluşuyor.
Ciddi depresyon, motivasyon eksikliği, uykuya eğilim ya da uyuyamama, can sıkıntısı, cinsel istekte azalma, zevk alamama, mutsuzluk, kimseyle görüşmek istememe gibi belirtilerle "mevsimsel duygusal bozukluk" ortaya çıkıyor. Coşku kayboluyor. Verim düşüyor. Bunu hafifletmek, günlük yaşantımızda yapacağımız bazı değişikliklerle mümkündür.
Kışın getirdiği karamsar tabloya insanlığın geliştirdiği bir refleks var o da çalışmak. İnsanlar güneşten alamadığı enerjiyi bir anlamda kendi kendine üretir. Daha çok hareket etmek, ısınmak ve ısınmak için diğer enerji kaynaklarına yönelmek zorunda kalıyoruz.Diğer taraftan en az enerji harcayarak tasarruf etme eğilimlerimizde de artma oluyor. Yazın fiziksel aktiviteler daha kolay ve fazlayken kış aylarında zor ve azdır, ancak zihinsel aktivitelerde artış ortaya çıkar.
Unutulmamalıdır ki beden sağlığı, ruh sağlığını için gereklidir. Yazdan kışa geçerken bağışıklık sistemimiz yani vücudu dış etkenlere karşı koruyan yapı zayıflar. Bu nedenle bulaşıcı hastalıklardan korunmak, beslenmeye dikkat etmek gerekir. Bu aylar nezle, grip, daha da ötesinde zatürre bronşit gibi solunum sistemi hastalıklarının en sık yaşandığı dönemlerdir. Havada dolaşan virüsler, sıcaklık değişiklikleri ve zayıf düşen bağışıklık sistemi sayesinde hastalığa neden olurlar. İnsanlar doğal olarak kış aylarında biraz daha fazla uyku ister. Aynı saatte uyup uyanmaya dikkat edin, her gece 7-8 saat uyumaya çalışın. Fırsat bulabilirseniz öğlen aralarında 10 dakikalık kısa bir uyku uyuyun.
Daha az hareketlilik ve enerji harcamada azalma ruhsal, duygusal yaşamda da yavaşlamaya yol açacaktır. Bu durumun sonuçları öncelikle duygusal yaşamda kendini gösterir. Sonbaharla başlayan dönem ilkbahara kadar duygusal tonusta azalma olarak ortaya çıkacaktır. Diğer yandan kış dönemi insanları daha düzenli ve çalışkan, üretken bir döneme sokabilir. Gevşemenini yaygın ve kolay olduğu yaz aylarına göre kışın getirdiği çetin koşullar daha disiplinli, kontrollü, dikkatli ve özenli olmaya yöneltir.
Egzersiz
Egzersiz sadece kiloyu korumak ve sağlıklı kalmak için değildir. Kış aylarının stresinden korunmak için egzersiz vazgeçilmez bir yol. İyi bir egzersizin etkisi gün boyunca sürer. Zihninizi açar daha olumlu düşünmenize neden olur. Bu nedenle yaz aylarında eğer bir spor yapılıyorsa, bu kışın da devam ettirilmeli. Özellikle sıklıkla yapılan yüzme enerji harcamak için son derece ideal bir spordur. Mümkünse kışın da bunu devam ettirmek gerekir. Eğer hiç spor yapılamıyorsa, mutlaka günde 30 dakika düzenli olarak yürüyüş yapmak gerekir. Bu yürüyüş hem kilo kontrolüne hem de genel sağlığı korumaya yardımcı olur.
Sağlıklı beslenin
Sağlıklı ve dengeli beslenme hem ruh hem de beden sağlığı üzerinde oldukça etkilidir. Kış aylarında "karbonhidrat tutkusu" artar. Bu duygu durumu bozukluğu, hiç alışkanlığı olmadığı halde kişinin yağlı, şekerli ve hamurlu gıdalara yönelmesine neden olur. Bunlar, beklenenden de daha çok kilo almaya neden olabilir. Kış aylarında rafine edilmiş ve işlenmiş gıdalardan (beyaz ekmek, pirinç ve şeker gibi) kaçının. Daha kompleks karbonhidrat (kepekli ekmek, esmer pirinç, sebze, meyve) yiyin. Günde 8 bardak su için. Sağlıklı beslenerek kan şekerini ve enerji düzeylerinizi stabilize edebilirsiniz. Aşırı alkol tüketiminden kaçının. Alkol bir antidepresan değildir, ruh halinizi iyileştirmek yerine daha kötü bir hale getirelibilir. Aşırı alkol tüketimi daha fazla yorgun hissetmenize neden olur.
Güneşli günleri kaçırmayın
Kış günleri diğer aylara göre daha kısa, karanlık ve soğuk günlerdir. Ancak güneşli kış günlerinde biraz daha dışarıda zaman geçirmek gerekir. Restorana gittiğinizde pencere kenarında bir yer tercih edin. Evdeyseniz, evin güneşten maksimum fayladalanmasını sağlayın. Gün ışığı etkisi yaratan ampülleri evde tercih edin.
Kendinizi şımartın
Kış aylarında kendinizi motive etmek için çeşitle aktivitelerde bulunun. Doğada geçireceğiniz haftasonu gezisi, bir gün veya SPA keyfi ruh halinize çok iyi gelecektir. Hiçbir şey yapmadan her gün bir kaç dakika geçirmeyi deneyin. Kitap ve dergi okumayı ihmal etmeyin, erken yatağa girin, bazı meditasyonlar deneyin veya bir yoga kursuna başlayın. Meditasyon ve pozitif düşünme gibi zihinsel egzersizler, depresyondan korunmaya yardımcı olabilir. Buz pateni, snowboard, buz hokeyi gibi kış sporlarını öğrenmeyi çalışın. Kış aylarında sürekli aktif olmak enerjinizi artıracak, moralinizi yüksek tutmanısı sağlayacak.
Sosyalleşin
Arkadaşlarınızı, ailerinizi, çalışma arkadaşlarınızı ve komşularınızı asla hafife almayın. Onlarla keyifli vakit geçirmeye çalışın. Kış aylarında özellikle ailemizle daha sağlıklı ve kuvvetli ilişkiler kurabiliriz. Evde oynanabilecek oyunlarla uzun kış gecelerini eğlenerek geçirebilirsiniz.
