Kiloları kontrol altına almanın tam zamanı

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünyada 400 milyonun üzerinde obez ve yaklaşık 1.6 milyardan fazla kilolu kişi bulunuyor. Bu rakamların önümüzdeki 4 yıl içinde 700 milyon obeze ve 2.3 milyar fazla kilolu kişiye ulaşması bekleniyor. Obezite konusundaki bu korkutucu rakamlar Türk Obezite Vakfı’nı da harekete geçirdi. Vakıf, önemli sağlık sorunlarına yol açan obezite konusunda kişileri bilinçlendirmek amacıyla Kilo Kontrol Hareketi’ni başlattı. Biz de, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden İç Hastalıkları ve Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Zeynep Oşar Siva’dan hem obezite hem de Kilo Kontrol Hareketi hakkında bilgi aldık.

Obezite sorunu Türkiye’de nasıl bir artış izliyor?
Obezitede çok büyük bir artış görülüyor. Kadınlarda yüzde 35, erkeklerde de yüzde 100 obezite artışı var. Türkiye nüfusunda da obezite yüzde 32’ye ulaştı. Kadınlar ve erkekler arasında belirgin bir artış bulunuyor. Erkeklerde obezite daha belirgin bir hızla artıyor. Bel çevresine bakıldığında özellikle abdominal obezite dediğimiz karın bölgesindeki genişleme oluyor. Dolayısıyla obezite Türkiye’de de dünyadaki artış trendini yakalamış durumda.
Obezite beraberinde hangi hastalıkları getiriyor?
Obezite, beraberinde insülin direncine yol açıyor ve buna paralel olarak da insülin direnciyle ilişkili olan pek çok hastalık obez kişilerde daha çok görülüyor. Bu hastalıkların başında; şeker hastalığı ve hipertansiyon ile bunlara eşlik eden kalp damar hastalıkları, inmeler, bacak damarlarındaki tıkanıklar yer alıyor. Obezite; karaciğer yağlanması, safra kesesi taşları, bağırsak bozuklukları ile sindirim sistemi, meme ve prostat gibi kanser türlerine de neden olabiliyor. Ayrıca, deri bozuklukları görülebiliyor. Cildin kıvrım bölgelerinde döküntü, akne gibi pek çok deri rahatsızlıkları da olabiliyor; psikolojik problemler görülebiliyor. Üremeyle ilgili sorunlar da ortaya çıkabiliyor.
Çocukluk çağından başlayarak obeziteye karşı nasıl önlemler alınmalı?
Çocukluk çağından itibaren yaşam tarzının obeziteyi önleyecek şekilde belirlenmesi gerekiyor. Özellikle ebeveynde obezite varsa, o çocuklara daha da özen gösterilmesi gerekiyor. Fazla yağ ve şeker tüketilmemesi, mutlaka fiziksel egzersizin yer aldığı bir yaşamın benimsetilmesi; sebze, meyve, süt ve süt ürünleri ile dengeli miktarda et tüketme gibi sağlıklı beslenme tarzının öğretilmesi, hazır yiyeceklerden uzak durulması gerekiyor.
Obezitenin ölçüsü nedir?
Bel çevresi kadınlarda 88 cm., erkeklerde 102 cm.’in üzerindeyse bu ölçülere abdominal obezite diyebiliyoruz. Hatta bu ölçüler 8 cm. daha aşağıya çekildi ve kadınlarda 80 cm., erkeklerde 94 cm.’e indi. Göbeğin en geniş yerinden yapılan ölçümle, bu değerlerin üzerindeki bir ölçü obeziteyi gösteriyor. Genel olarak kilonun boya orantılandığı vücut kitle indeksi ise, vücut ağırlığının kilogram cinsinden boyun metre cinsinden karesine bölünmesiyle elde edilen bir oran. Bunun da normali 18.5 ile 24.9 arasında olmalı. 25 ve üzeri fazla kilolu, 30 ve üzeri şişman olarak, 40 ve üzeri ise aşırı şişman olarak tanımlanıyor.

KİLO KONTROL HAREKETİ NASIL ORTAYA ÇIKTI?
Türk Obezite Vakfı obeziteyle savaşta, Türkiye’de obezite bilincinin oluşturulması ve yönlendirilmesi konusunda çalışmalar yapan bir kuruluş. Vakıf, bir web platformu oluşturdu. www.kilokontrolhareketi.com adresli sitede sağlıklı yaşam, fazla kilolardan nasıl korunulur gibi faydalı bilgiler yer alıyor. Sitedeki Kilo Takip Aracı ile kontrol planları oluşturulabiliyor. Sağlıklı beslenme konusunda bilgiler veriliyor. Öğün planlayıcısı ile günlük öğün planları yapılabiliyor. Günlük hayatta egzersiz yapma fırsatları konusunda ipuçları da yer alıyor.
1 - Aldığımız enerji yaktığımız enerjiden fazlaysa bu miktar vücut tarafından depolanıyor. Şişmanlayan insanlar farkına varmadan gıdalardan fazla enerji alıyor. Bu nedenle alınan enerji, tüketilenden fazla olmamalı. Hatta zayıflama sürecinde alınan enerji, tüketilen enerjiden 500 kalori daha düşük olmalı.
2 - Enerji içeriği en yüksek gıdalar yağlardır. Yağlar, günlük kalori dağılımı içinde yüzde 30’u aşmamalı. Yaklaşık bir çorba kaşığı yağ, 100 kaloridir. Bir kişinin zayıflaması için günlük 1200 kalori tüketmesi gerektiği düşünülürse, bunun onda biri sadece bir çorba kaşığı yağdan gelebiliyor. 5-6 domates ise ancak 100 kalori yapıyor. Bu nedenle enerji dağılımı daha çok, taze sebze ve meyvelerden alınmalı.
3 - Her gün yarım saat kalp hızını artıracak egzersiz yapmak önem taşıyor. Ama öncesinde de mutlaka bir doktor kontrolünden geçmek gerekiyor. Bunun için mutlaka spor salonuna gitmek şart değil, gün içinde merdiven kullanmak, masa başında çalışıyorsanız ofis içinde kısa yürüyüşler yapmak da yararlı olabiliyor.
4 - Düzenli öğün tüketmek şart. Tek bir öğünle günü geçirmek şişmanlığa yola açabiliyor.
5 - Obezite sorunu olan kişilerde, zayıflarken mutlaka şişmanlık bir nedene mi bağlı, altta yatan bir sebep var mı, kilo artışı hastalık sonucu mu ortaya çıkmış, bunlara da bakılması gerekiyor. Bir de şişmanlığa eşlik eden sağlık sorunları neler ve hangi boyutta, bunların da bilinmesi gerekiyor. İyi bir hekim konrolünden geçtikten sonra diyetisyene başvurulması gerektiği de unutulmamalı.

Formsante Dergisi Nisan 2011 Sayısı