Peki bu Lyme Hastalığı nedir ? Bu konuda Vera Pest Kontrol Servisi ‘nden Ziraat Yüksek Mühendisi Derya Ulaşoğlu’ndan bilgi aldık. Derya Ulaşoğlu Nisan ayında bizzat Connecticut eyaletindeki Lyme kasabasına giderek araştırma yaptı.
Son günlerde basında kene kaynaklı lyme hastalığı hakkında sıkça haberler duymaya başladık.Felç olmuş hastaların görüntülerini bile gördük.En son Lyme hastası olmuş hastalara yanlışlıkla MS teşhisi konulduğunu duyduk.Bu sayıda söylenilene göre azımsanmayacak kadar çok.Çok hastalığı taklit ettiği için ‘Büyük Taklitçi’ adını almış.
1) Lyme Hastalığı nedir?
Lyme hastalığı ülkemizde Ixodes ricinus cinsi kenelerinin taşıdığı bir bakteri olan ‘ Borrelia burgdorferi ’ bakterisinin neden olduğu bir hastalıktır.
2) İlk kez nerede fark edildi.?
İlk kez 1975 yılına Amerika’nın Connecticut eyaletinde bulunan Lyme kasabasında çocuklarda görülen eklem rahatsızlıklarından şüphelenildi.İlk kez burada fark edildiği için hastalıkta bu kasabanın adını aldı.Şu anda Avrupa ülkelerinde de görülmektedir.
Evet Nisan ayında ziyaret ettim. İlaçlama konusunda 16 günlük eğitim proğramıma Lyme kasabasını da aldım.Bu kasabaya gittiğimde , Lyme hastalığı konusunda araştırma yapmak istediğimi söylediğim herkes adeta seferber oldu.
4) Bu kasabada en çok ne dikkatinizi çekti.?
Aslında Lyme hastalığı her yerde var.Amerika’da her yıl 20 000 kişi Lyme hastası oluyor. Hastalığın bu kasabanın ismini alması biraz haksızlık gibi geldi;çünki insanların yaz sezonunda kumsala geldikleri bir tatil beldesi.Bende çok beğendim.
5) Dinlediğiniz vakalarda ne dikkatinizi çekti?
Lyme teşhisi konulamadığı için kalp krizden bile ölümlerin yıllar önce olduğuna şaşırdım.Birde hiç belirti vermediği halde yıllık girilen check-up ‘ta bu hastalık etkeninin ortaya çıkmış vaka dinledim..Bu bilgileri kitaplarda bulmak zor.Ayrıca verdikleri bir Lyme broşüründe Mehmet Öz’ün açıklamaları ve resmini görünce şaşkınlığım daha çok arttı.Burada bir kişinin altı kez Lyme hastası olduğunu gördüm.Ama bu kişi riskli ormanlık alanda atı ile geziyordu.
6) Amerika’daki vaka sayısı nedir?
CDC (Amerikan Enfeksiyon Hastalıkları Merkezi )’den Joseph Piesman’a göre 1991-2007 yılları arasında vaka sayısı 255 000 ‘nin üzerindedir. Yıllık artış ilk yıllarda 10 000’nin üzerindeyken 2007 yılında 26 000 civarında olduğu görülüyor.
Görüldüğü gibi vaka sayısı hızla artmaktadır.
7) Ülkemizdeki gerçek hasta sayısı nedir?
Bu hastalık ilk kez 1990 yılında İstanbul ve Trabzon’dan bildirilmiştir .Bugüne kadar olan vaka sayısının 10000 üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü Sn.Seracettin Çom bildirilmesi zorunlu hastalıklar grubuna almalarına rağmen bildirimlerin olmadığını söyledi.Buradan tüm branş doktorlara seslenmek gerekiyor. Hastalarda mutlaka Lyme Hastalığı değerlendirmesi yapılması ,eğer teşhis konulduysa mutlaka Sağlık Bakanlığı’na bildirilmesi gerekiyor.Tüm çabaların Sağlık Bakanlı’ğından beklenmesi doğru değildir.
8) Kimlerde Lyme Hastalığı olabiliyor?
İnsan dışında hayvanlarda da ( at,köpek,inek vs.) görülebiliyor.Bu kasabada hayvanlarına yaptırdıkları ELİSA testini de bana göstermeyi ihmal etmediler.
9) Hastalık belirtileri nedir ?
Hastalarda belirtilerin bir veya birkaçı görülebilir.Baş ağrısı,yüksek ateş,halsizlik,eklem ve kemik ağrıları,yürümekte zorluk,vücutta çember şeklinde kızarıklık ( Erythema migrans) ,yüz felci,göz sorunları,kalp rahatsızlıkları ve nörolojik problemlerdir.Her hastada mutlaka çember şeklinde kızarıklık ta görülmeyebilir.Sırf buna odaklanmamak gerekiyor.Yine nekroz oluşturan örümcek ısırığı ile de çember şeklinde kızarıklık karıştırılabilir.Amerika’da olduğu gibi bizde de İstanbul dahil nekroz (doku ölümü) oluşturan zehirli örümcekler var.Bunu da dikkate almak gerekiyor.Üstelik kene kaynaklı kızarıklık ısırıldıktan bir ay sonrada ortaya çıkabilir.Kene ısırma vakası hatırlamıyorsak kırsal alana gidip gitmediğimiz de dikkate alınmalıdır.
10) Tedavisi var mı?
Erken teşhisin önemi hızlı tedavide çok fazladır.Antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır.
11) Kene vücutta nerelere yapışabilir?
Kene görünen bir noktadaysa sorun yok,ama bu keneler kasık bölgesine ve göz içine de(göz kapağı altı) yapışabiliyor. Gözüne sinek kaçtı sanan biri arkadaşına ‘Sabah gözüme sinek kaçtı,kaşınıyor hala,çıkartırmısın? ‘ dediğinde bunun kene olduğunu görüyorlar.
12) Kene ısırdıktan sonra bakteriyi insanın alması için geçen süre nedir? 24-48 olduğu söyleniyor.
KKKA’ine neden olan virüs hızla geçerken ,Lyme hastalığına neden olan bakteride bu süre uzayabilir;ancak saat belirtmek yanlış olabilir.Bu bakteri kenenin midesinde bulunduğu için buradan aktarım gerçekleşiyor.Doğal olarak süre uzayabilir.
13) Hangi bölgelerde risk var ?
Trakya, Marmara ve Karadeniz bölgesi yoğunluğun çok olduğu bölgelerdir. İstanbul’daki dört keneden biri de ‘ Ixodes ricinus ‘tur.Bu kenelerin tümü bu hastalık etkenini taşımamaktadır.Bu oran bölgeden bölgeye,şehirden şehire değişmektedir.
14) Amerika’da Lyme aşısı var mı?
Şu anda insanlara etkili aşı yok.Sadece köpekler için aşı mevcut.
15) Başka öneriniz var mı?
Bu konuda çok yol katetmiş Amerika’yı izlememiz gerekiyor.Bu konuda devlet çatısı altında ve özel gönüllü dernekler kurulmalıdır.Lyme olmuş veya olmamış gönüllüler bu hastalığın tanınmasında konuşmacı olmalıdır.Her sitede,kasabada bu hastalığın tanınması ile ilgili ‘GALA’ düzenlemelidir.Bir sitede kurulmalıdır.Burada Lyme olanlar hikayesini yazmalıdır.Şirketler bu organizasyonlara sponsor olabilir.
