Kansere yakalanmada en önemli unsur çevresel faktörler

Kanser aslında hücrelerin bir hastalığıdır. Vücudumuzdaki hücreler normalde düzenli ve sıralı bir şekilde bölünerek çoğalırlar. Hücrelerimizde normalde olmayan kontrolsüz bir çoğalma söz konusu olduğunda kanser akla gelir. Bunun sebebi, hücrelerimizin genetik materyalinde meydana gelen değişimlerdir, böylece hücreler artık normal davranamaz ve kontrolsüz bir büyüme başlar. Kanser kelimesi vücudumuzdaki organ ve sistemleri etkileyen yaklaşık 200 farklı hastalığı tanımlayan tek bir kelimedir. Her kanser türünün nedenleri ve davranışları açısından kendine has özellikleri vardır. Kanserli hücrelerin çoğalarak, bir kişide, doktora başvuracak düzeyde belirti ve bulgulara neden olması, genellikle yıllar alabilir.

Kanser için en önemli risk faktörü yaştır. Kanserli vakaların üçte ikisi 60 yaşın üzerindedir. Ama, hücrelerdeki kötü huylu değişimler herhangi yaşta da meydana gelebilir. Bunun dışında sigara ve alkolde diğer önemli sebepler arasındadır. Sigara alışkanlığının kadınlarda artıyor olması kadınlarda akciğer kanseri görülme oranını artırmıştır. Şişmanlık ve doğru beslenmeme özellikle kolon, meme ve rahim kanseri riskini artırmaktadır. Kansere neden olan faktörler arasında kalıtsal genetik bozuklukların rolü sadece yüzde 5 civarındadır. Asıl önemli olan çevresel faktörlerdir. Çevresel faktörler aynı zamanda genetik riskin ortaya çıkma olasılığını da artırmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre tüm dünyada kanser hastalığı artıyor. Bu durum yaşlanmayla da ilişkili bulunmuştur. 10 yıl sonra ülkemizde ve dünyada görülen kanserli hasta sayısının 1,5 kat artacağı tahmin edilmektedir. Bugün için Avrupa'da ve Amerika'da kanser hastalığının görülme sıklığı 100 bin'de 500 iken, Türkiye'de bu oran 100 bin'de 200–250 civarındadır. Bunun sebeplerinden biride ülkemizin daha genç bir nüfusa sahip olmasıdır.

Kanser dünyada ilaç araştırmalarının en yoğun olduğu hastalıktır. Her yıl en az 1 ya da 2 yeni ilaç farklı kanser türlerinde kullanılmak üzere ruhsatlandırılmaktadır. Ülkemizde yeni ilaçları hastalarımıza kullanma konusunda şanslıyız, çünkü oldukça pahalı olan bu ilaçları Avrupa ve Amerika'dan en geç 2–3 ay sonra Türkiye'de kullanabilmekteyiz. Bahsettiğimiz yeni ilaçları biz daha çok hedefe yönelik ilaçlar olarak isimlendiriyoruz. Özellikle son 10 yılda kanserin biyolojisinde kaydedilen ilerlemeler sayesinde kanser hücrelerini durdurabilecek hedef moleküllerin geliştirilmesi mümkün olmuştur. Bu hedefe yönelik ilaçların bir özelliği de klasik kemoterapi ilaçlarımıza göre yan etkilerinin daha az olmasıdır.



Çevresel faktörlerden korunmak mümkündür. Bunun için en başta sigara ve alkolden uzak durmak gerekir. Yaşam biçimimizi değiştirmek, kilomuzu kontrol etmek, sağlıklı beslenmek ve hayatımıza sporu sokmak, almamız gereken önlemlerdir. Türkiye'nin bütün illerinde bulunan Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM) ücretsiz tarama ve erken teşhis yapılabilir. Bunun dışında aile hekimleri, iç hastalıkları, kadın-doğum ve genel cerrahi uzmanları da erken teşhis için gerekli tarama testlerini yapabilirler.

Son olarak, tüm önlemlere rağmen kansere yakalanan hastaların alternatif tedavi yollarına umut bağlamadan önce mutlaka alanlarında uzmanlaşmış tıp doktorlarına başvurmaları gerektiğini belirtmek istiyoruz.