Kanser hastası sayısı her geçen gün artarken, tıp dünyası ise kanserin tedavisine her gün bir adım daha yaklaşıyor. Kanseri yenebilmek için yoğun bir savaş veren tıp adamlarının bu savaştaki en önemli galibiyetlerinden biri, hastanın genetiğine uygun geliştirilen ilaçlarla tümörü doğrudan hedef alarak yok etmek oldu. Bireyselleştirilmiş kanser tedavisi adı verilen bu yeni tedavi planlamasında, genetik faktörler dikkate alınarak geliştirilen kişiye özel ilaçlar ve tedavi yöntemleriyle artık kansere karşı daha bilinçli ve etkili bir mücadele veriliyor. Bireyselleştirilmiş kanser tedavisinin nasıl uygulandığını Medikal Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Burak Şakar anlattı:
Kansere moleküler düzeyde inceleme
Moleküler biyoloji, genetik ve hücre bilimindeki gelişmeler sayesinde kanserin nasıl başladığı, geliştiği ve yayıldığı artık çok daha iyi tespit edilebiliyor. Aynı kanser tipinde dahi moleküler düzeyde oluşan farklılıklar, hastaların tedavilere değişik yanıtlar vermesine neden olabiliyor. Bu gelişmeler kanserin tedavi planlamasının da aynı doğrultuda farklılaşmasını sağlıyor. Artık tek bir tanı ve buna uygun tedavinin yerini, kanserin moleküler düzeyde incelenmesi ve sonuçlara uygun tedaviyi esas alan 'bireyselleştirilmiş tedavi' yaklaşımı alıyor.
Her hastaya aynı tedavi dönemi bitecek
Tıp dünyası son dönemde artık kişiye özel tedavilerle kansere karşı ciddi bir savaşın içine girdi. Hastanın genetiğine uygun ilaçlar ile tümör artık doğrudan hedef alınıyor ve her hastaya aynı kemoterapi tedavisi uygulanmasından vaz geçilmeye çalışılıyor. Şu anda kanser tedavisinde doğrudan hücre bölünmesini hedefleyen kemoterapi ilaçları kullanılırken, artık bazı genetik testler yapılarak hangi hastaya hangi ilacın daha faydalı olabileceği tespit ediliyor. Hastaya gereksiz yere kemoterapi verilmesinin önüne geçilmesiyle hem sağlam dokuların hasar görmesinin hem de gereksiz maliyetin önüne geçilmesi hedefleniyor.
Tümörle ilgili daha çok şey biliyoruz
Geçmişe oranla günümüzde tümörlerle ilgili daha çok şey biliyoruz. Tedaviye başlanmadan önce tümörün özellikleri belirlenerek; tümörün seyir hızı, hastanın bundan sonraki hayatına nasıl etki edebileceği, uygulanacak tedaviye karşı alınacak yanıtlar önceden saptanıyor. Elde edilen sonuçlara dayanarak tedavi ve hedefler belirleniyor. Artık bu yaklaşımla, tüm kanserlerde hastalığa özel bir tedavi değil, kanserin özelliklerine göre planlama yapıyoruz.
60 kanser geni analiz ediliyor
Kanserde 1 milyon mutasyon potansiyeline sahip 138 'sürücü' gen bulunuyor. Hastaların kişisel mutasyon profili, hangi hedefe yönelik tedavinin o hastada işe yarayacağını etkiliyor. Ruhsatlı ya da klinik çalışmalarda kullanılan en az 200 bileşik bulunuyor. Doktorun hasta için en iyi kişisel tedaviyi seçmesi, karmaşık tanı ve bilgi teknolojisi gerektiriyor. Birçok kanser geninde ve her tümörde 1 ila 8 arasında mutant gen bulunurken, 'Oncompass ve benzeri Kişiselleştirilmiş Kanser Tedavi Stratejileri' tümörlerdeki mutant kanser genlerini saptamaya yarıyor. Bunun için hastanın kanser tanısı konulan tümör dokusu örneği kullanılıyor ve bu doku örneğinden hastanın DNA’sı çıkarılarak sayısı 60’ı bulan en önemli kanser genleri analiz ediliyor.
Doğru ilaç saptanıyor
Şu an için hala kişselleştirilmiş tedavi dünyada çok yaygın değil. Ancak kemoterapinin direnç ve yan etki sorunları göz önüne alındığında, bu alanda hızlı çözümlere gereksinimimiz olduğu da açık. Bu şekilde hedeflenmiş ve kişiselleştirilmiş tedavilerin başarısının artacağını ve zaman içinde maliyetlerin de düşeceğini düşünüyorum. Örnek vermek gerekirse, hedefe yönelik mevcut en iyi tedavileri ortaya koymayı amaçlayan Oncompass'ın veritabanında 200’den fazla hedefe yönelik tedavi ilacı bulunuyor. Bu ilaçların etkinliği hastanın kanser geni testiyle çaprazlanarak etki potansiyeli olan ve olmayan ilaçlar listeleniyor. Yapılan testlerin sonuçlarına göre ise tümördeki özgün gen mutasyonunu hedefleyen güncel klinik çalışmalardan en uygunu saptanıyor. Önümüzdeki yılların kanser tedavisinde daha az yan etkili , fakat tedavi edici özelliği daha fazla olan bireysel tedavilerin dönemi olacağını öngörebiliriz.
