Kimi hastada göğüs ağrısı, kimisinde kolda uyuşma, kiminde ise mide bulantısıyla, şanssız olanlarda ise sessiz sedasız gelişen kalp krizi; aslında gelmeden önce çoğu kez haber veriyor. Kalp krizinin hiçbir belirti vermeden ortaya çıkması aslında büyük bir şanssızlık... Çünkü hastaneye ulaşıncaya kadar gerekli önlemleri almak en önemlisi de krizi kontrol etmek için bu zamana ihtiyaç var. Memorial Şişli Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bingür Sönmez, kalp krizinin nasıl geldiğini ve kriz anında yapılması gerekenleri anlattı.
Erken müdahale önemli
Kalp krizi, damar sertliğinin koroner kalp damarlarını tutması sonucu ortaya çıktığını söyleyen Prof. Dr. Bingür Sönmez, "Vücuda kan pompalayan kalbin kan beslenmesi, koroner kalp damarlarının taşıdığı kanla gerçekleşir. Koroner kalp damarlarında zaman içinde biriken yağlar, damar duvarında plaklar oluşturur. Bu plaklar damar boşluğunda yer tutarak kan akımını yavaşlatır ve bir süre sonra damarın tıkanmasına neden olur. Koroner damarların tıkanmasıyla de kalbe kan akışı engellenir. Kanın ulaşmadığı kalp kasları ilk 4- 6 saat arasında tekrar kanlandırılamazsa o bölgenin adalesi ölür (nekroz). Bu durum, 'kalp krizi' olarak adlandırılır" dedi.
Yalnızsanız bunları yapın
Kalp krizi geçirdiğinizi düşünüyorsanız bulunduğunuz yerin kapısını açık bırakın. Hemen dil altı veya spreyinizi kullanın, istirahate geçin, fenalık hissiniz varsa ayaklarınızı yukarı kaldırın veya nefes darlığınız varsa oturunuz ve ayaklarınızı sarkıtınız. Yanınızda başka bir ilacın olamayacağı düşünülünce hiç olmazsa iki çocuk aspirini çiğnemek çok yararlı olabilir. Şikayetleriniz 15 dakika içinde geçmezse ilaçlarınız tekrarlayın.Telefon ile ambulans çağırınız. Çünkü kalp krizinin ilk bir saatinde yapılacak müdahale, hasarı en aza indirir.
BİLİNÇLİ İLKYARDIM ÇOK ÖNEMLİ
Hastanın kalp krizi geçirdiği anlaşıldığında öncelikle düz bir zemine yatırılması ve hastaneye transferinin planlanması gerekir. Bu sırada hastanın boynu geriye, çenesi ise sol tarafa çevrilir. Eğer tansiyonu düşükse, soğuk soğuk terliyorsa ayaklarını yükseğe kaldırmak önemlidir. Kusma ihtimaline karşı başını yana çevirmek gerekir. Eğer kişinin bilinen bir kalp hastalığı varsa ve takip altındaysa, yanında çoğunlukla dil altı tabletleri veya sprey taşımaktadır. Bu durumda ilaçlardan hastaya verilmesi, krize ilk müdahale için gereklidir. İlk kez böyle bir şey oluyor ise iki çocuk aspirini çiğnetmek gerekir. Ancak buna rağmen hastada bir rahatlama görülmezse veya durum gittikçe kötüleşiyorsa ikinci bir tablet (spray) de verilebilir. Daha ileri aşamalarda eğer örneğin kalbin durması gibi bir sorun söz konusuysa ve hastanın yanındaki kişi doğru kalp masajını biliyorsa profesyonel ekip yetişinceye kadar bunu uygulamalı ve kalp masajı yapmalıdır. Yakınları kalp hastası olanların suni solunum ve kalp masajını öğrenmesi çok önemlidir ve hayat kurtarıcı olabilir.
Diyabetliler fark edemiyor
Kalp krizinin hiçbir belirti vermeden ortaya çıkması gibi bir durum, %30-35'lik hasta grubunda söz konusudur. Kalpte var olan bir sorunun ilk belirtisi bu hastalarda bazen kriz şeklinde ortaya çıkabilir. Özellikle şeker hastalarında hastayı, enfarktüs geçirdiği anda ağrıyla uyaran sistem, diyabette bozulmaktadır. Bu durumda hastalar ağrıları olmadığı için kalplerinin zorlandığını fark etmemektir.
Kadınların ağrı toleransı yüksek
Kalp hastası olan kadınların da ağrıya verdikleri tepki genellikle diyabet hastaları kadar olmasa da onlara yakındır. Kadınların ağrı eşikleri yüksek yani ağrıya tahammülleri fazla olduğu için bunu fark etmeleri erkeklere göre daha az bir orandadır. Erkeklerin ağrı eşiği düşüktür ve küçük bir ağrı bile onları paniğe sevk edebilir.
İlk belirtilerde hastaneye gidin
Kalp krizi genellikle; göğsün ön duvarında, boyuna ve çeneye doğru yayılan, bazen omuz ve kolların iç kısmına vurabilen sıkışma hissiyle kendini göstermektedir. Bunun yanında soğuk terleme, mide bulantısı, ani başlayan nefes darlığı ve çarpıntı hissi de en önemli göstergelerden biridir.
Kritik süre 4-6 saat
Kalp krizi, EKG, kan testleri ve kalp kası hasarının araştırılmasını gösteren kan testleri ile süratle anlaşılabilir. Her zaman altın standart koroner anjiyodur. Bu tetkik bazen aynı seansta balon-stent yaparak anında tedavi şansı verir. Kalp krizi geçirdiği tespit edilen hastalara anjiyo yapılamadığı durumlarda, hastane şartlarında pıhtı eritici ve damar açıcı ilaçlar verilir. 1 saat içinde etkili olan bu ilaçlar, damarların tıkanıklığını gidermeye yarar. Bu ilaçlar ayrıca ağrıyı giderir, kalp ritmini düzenler ve nefes almayı kolaylaştırır. 4-6 saat içinde yapılan müdahaleler kalbi hasar görmekten kurtarabilir.
Berda Özdiktaş
