Kalp damar hastalıkları kadınlarda en sık görülen ölüm nedeni. 2004 yılında yapılan araştırmaya göre Avrupa’da kalp damar hastalıklarından ölüm nedeni erkeklerde yüzde 43 oranında görülürken, bu rakam kadınlarda yüzde 53’e yükseliyor. Ülkemizde kadınların herhangi bir kalp hastalığına yakalanma riski de yüzde 6.9 gibi yüksek bir oranda seyrediyor. Son 20 yılda tüm dünyada kalp hastalığı riski azalmakla birlikte, premenopozal yani menopoz öncesi kadınlarda kalp hastalığı riski artıyor. Bu artışın en sık görülen sebebi ise genç kadınlarda sigara tüketiminin artması. Acıbadem Kozyatağı Hastanesi’nden Kardiyoloji Uzmanı Dr. Nalan Karadağ, günümüzde obezite ve diyabet gibi bazı hastalıkların da kadınların kalp damar sistemini hedef aldıklarına dikkat çekerek, bunları şöyle sıralıyor:
1. Obezite
Ülkemizde kadınların yüzde 30’unun muzdarip olduğu obezite, tip 2 diyabetin yanı sıra dünyada ölümlerin en önemli sebebi olan kalp damar sistemi için de çok önemli bir risk faktörü. Çağımızın ciddi bir sağlık sorunu olan obezite; kalp damar sistemiyle ilgili olarak hipertansiyon, kalp krizi ve diğer damar hastalıklarının gelişmesine neden oluyor. Yapılan araştırmalara göre; şişman kadınlarda kalp hastalığından ölüm riski zayıf olanlara göre 4 kat fazla.
2. Tip 2 diyabet
Kandaki şeker düzeyinin yüksek olması damar içinde yer alan endotel adlı koruyucu tabakayı bozarak damarın yapısını olumsuz yönde etkiliyor ve kireçlenmesine yol açıyor. Damar duvarındaki kireçlenme sonucunda da ateroskleroz, yani damar sertleşmesi sorunu ortaya çıkıyor. Bu durum da kalp yetmezliği, hatta ani ölümler ile sonuçlanabiliyor. Diyabet hastası kadınların kalp damar hastalığına yakalanma riskleri 4-5 kat daha fazla oluyor. Bu nedenle kadınların menopoza girdikten sonra yıllık kalp kontrollerini yaptırmaları yaşamsal önem taşıyor.
Hipertansiyon, kadınlarda kalp damar hastalığının yanı sıra inme ve kalp yetersizliğinin de en sık görülen nedeni. Doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda bu riski daha da artıyor. Hipertansiyon sıklığı 55 yaş üstünde kadınlarda çok daha fazla oluyor. Avrupa'da birçok merkezin katılımı ile yapılan INTERHEART çalışmasında hipertansiyonun kalp hastalığına katkısı yüzde 36 olarak hesaplandı. Özetle hipertansiyon engellendiği takdirde kalp hastalığı riski bu oranda azalabiliyor.
4. Yüksek kolesterol
ABD’de yapılan istatistiklere göre kadınların yüzde 48’inin kolesterol seviyeleri yüksek. 20-50 yaş grubundaki kadınların kolesterol seviyeleri erkeklere göre daha iyi olmakla birlikte menopoz sonrasında hızla yükselmeye başlıyor. Düşük HDL (iyi huylu kolesterol) düzeyi ve yüksek trigliserit oranları kadınlarda çok daha önemli oluyor. Bilinen kalp damar hastası olan kadınlarda kolesterol düşürücü tedavi kalp krizi riskini azaltıyor.
5. Depresyon
Son yıllarda kronik ve ani stresin kalp hastalığı gelişiminde önemli olduğu ortaya kondu. Bu durum kadınlarda daha belirgin oluyor. Depresyon, günlük stres ve ciddi stresler kalp hastalığı riskini erkeklerde 2,6 kat artırırken bu oran kadınlarda 3,5 kat oluyor.
6. Polikistik Over Sendromu: Her 100 kadından 10-15’inde görülen polikistik over sendromu obezite ve şeker hastalığına eğilimle birlikte menopoz sonrası kalp hastalığı riskini arttırıyor. Bunun sebebi ise artmış erkeklik hormonu (testosteron ) yüksekliği ve tansiyon ile şeker yüksekliğinin de sık olması.
- Günde 1 adet sigara bile riski artırıyor
Sigara 50 yaş altı kadınlarda kalp hastalığının en sık görülen sebebi. Günlük içilen toplam sigara sayısı ile kalp krizi riski doğru orantılı oluyor. Günde 1-5 sigara bile riski artırıyor. Pasif sigara içiciliği de kadınlarda kalp hastalığı riskini yüzde 24 arttırıyor. Sigarayı bıraktıktan sonra aylar içinde kalp hastalığı riski azalıyor, 5-10 yıl içinde risk sıfırlanıyor.
- Belirtilerin silik olması tanıyı geciktiriyor
Kadınlarda kalp hastalıklarının sıklığı genel olarak erkeklere göre daha az görülmekle birlikte başvuru sırasında belirtilerin çok silik olması hem tanıda gecikmelere, hem de tedavi eksikliklerine neden oluyor. Bunun sonucunda da kalp hastalığı kadınlarda erkeklere göre daha fazla ölüm ve hayat kalitesinde azalmaya yol açıyor.
Kalbinizi korumanın püf noktaları
Sadece sağlıklı yaşayarak kalp hastalığı riskini yüzde 82 oranında düşürmek mümkün. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Nalan Karadağ alınabilecek basit önlemleri şöyle sıraladı:
- Sağlıklı beslenin: Günlük toplam yağ ve kalori alımını azaltın. Bunun için çoklu doymamış yağlar kullanın. Tam tahıllı besinler, kurubaklagil, meyve ve sebzeden zengin beslenin. Rafine şeker, tuz ve un tüketimini de azaltın.
- Hareket edin: Haftanın çoğu günü 30-60 dakika hareket edin. Bunun için yürüyüş yapın, hafif tempoda koşun veya yüzün. Ek olarak hafif ağırlık hareketleri yapmanız da yardımcı olabilir. Gün içinde zamanınız kısıtlıysa egzersizinizi 10-15 dakikalık süreler halinde bölerek de yapabilirsiniz.
- İdeal kiloda kalın: Vücut Kitle İndeksinizi < 25 düzeyinde korumaya çalışın. Toplam 3-5 kilo vermek bile kan basıncınızı belirgin ölçüde kontrol altına almanıza yardımcı olacaktır.
- Sigarayı bırakın: Bu zararlı alışkanlığınızdan vazgeçmeniz kısa ve uzun vadede kalp damar hastalıkları riskini belirgin olarak azaltacaktır.
