Piyasada Xenical ve Alli isimleriyle satılan zayıflama ilacı Orlistat’ın karaciğer ve böbreklere geri dönülmez zararlar verdiği ve özellikle kanser tedavilerini ise olumsuz etkilediği açıklandı. Biochemical Pharmacology dergisinde yayımlanan ve Rhode Island Üniversitesi’nden araştırmacıların yaptığı yeni bir çalışmaya göre, Xenical ve Alli marka adları ile satılan zayıflama ilacı orlistatın ‘karaciğer ve böbrek gibi iç organlarda şiddetli toksisite’ye neden olabilen bir kilit enzimi inhibe ettiğini saptadı. Bu inhibisyon geri dönüşümsüz olup; ilacın düşük düzeylerinden bile kaynaklanabiliyor.
Prof. Dr. Bingfang Yan tarafından yapılan ve Ulusal Sağlık Enstitüleri tarafından desteklenen bu çalışma, orlistat isimli ilacın, diğer ilaçların etkililiğini değiştirdiğini ve özellikle bazı anti kanser ilaçların etkinliğini sınırladığını gösteriyor. Çalışmayı yürüten Prof. Dr. Yan, elde ettikleri sonuçlarla ilgili olarak ABD Gıda ve İlaç Dairesini (FDA) uyardıklarını belirtiyor.
İlk olarak 1999 yılında FDA tarafından Exenical adıyla reçeteli ilaç olarak onaylanan Orlistat, 2007 yılında Alli adıyla reçetesiz ilaç olarak onay almıştı. Prof. Dr. Yan, bu ilacın on yıldan uzun bir süredir obezitenin tedavisinde en yaygın kullanılan ilaç olduğunu belirterek şu bilgileri veriyor: “Reçetesiz olarak satıldığından, ilacı kullanan hastalar arasında şiddetli bir toksisite artışı vardı. Bu ilaç, şiddetli karaciğer yetmezliği, akut pankreas yetmezliği ve akut böbrek yetmezliği ile ilişkilendirilmiştir.
Orlistat, yağın vücut tarafından absorbe edilmesini bağırsak kanalında önlemektedir. Bu ilacın vücut tarafından absorbe edilmeyerek bağırsakta kaldığı genel olarak kabul edilmektedir. Ancak orlistatın absorbe edildiği; karaciğer ve böbrek gibi iç organların absorpsiyon sağlandığı bildirilmiştir. Çalışma, ilacın karaciğer, böbrek ve gastrointestinal kanalda majör bir detoksifikasyon enzimi olan güçlü bir karboksilesteraz-2 inhibitörü olduğunu göstermiştir. Bu enzimin aktivitesi bu organlarda başladığında, toksisite artmakta veya bazı ilaçların etkililiği değişmektedir.”
Bu enzimin aspirin ve kanser ilaçları olan irinotekan ve doksazolidin p-aminobenzil karbamatı pentil karbamatı dahil çeşitli ilaçları metabolize ettiğinin bilindiğini söyleyen Prof. Dr. Yan, “Bu çalışma orlistatın anti kanser ilaçlarının terapötik potansiyelini önemli ölçüde değiştirdiğini göstermektedir. Anti kanser ilaçlarının etkililiğini düşürüyor. Orlistatın anti-kanser ilaçları ile geçmişte veya güncel eşzamanlı kullanımı, kanser hücrelerinin çok daha prolifik olması ile sonuçlanmaktadır. Alli-bazlı etkileşimleri ilaçların etkililiğinde kilit faktörler olabilir. Asprin kan pıhtılarının tedavisinde kullanılmaktadır. Orlistat, aspirinin terapötik potansiyelini arttırabilir, bu da kanama eğilimini yükseltebilir” dedi.
Prof. Dr. Yan daha önce de kritik ilaç etkileşimleri bulmuştu
Prof. Dr. Yan 2006 yılında, anti-viral ilaç Tamiflu’nun pıhtılaşma önleyici ilaç Plavix’i alan hastalarda etkisiz olduğunu keşfetti. Yayınlanan bulgular, her iki ilaca da ihtiyacı olan hastalarda yeni bir dozlama rejimi oluşturulması ile sonuçlandı.
Hüseyin KANDEMİR
Medical Akademi
