1.1.2012 tarihinden itibaren zorunlu Genel Sağlık Sigortası (GSS) uygulaması başladı. En son geçen hafta GSS ile ilgili ayrıntılı bir yazı hazırlayıp, GSS’yi izah etmeye çalışmıştık. Bu uygulamadan yaklaşık 1 yıl öncesine kadar önce pilot illerde daha sonra büyük iller kapsayacak şekilde ‘Sağlık Provizyon Aktivasyon Sistemi’ (SPAS) denilen sağlık yardımı hak sahipliğini belirleyen sistemi uygulamaya koymuştu.
SPAS nedir?
5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile 3 ayrı sosyal güvenlik kuruluşunun Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleştirilmesinden sonra, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun yürürlüğe girdiği tarihten bu güne kadar sağlık alanında, devredilen kurumların geliştirdikleri farklı programlar üzerinden sağlık yardımı hak sahipliği oluşturularak sağlık hizmetleri veriliyor. Ancak bu konuda yaşanan zorluklar dikkate alınarak SPAS programı hazırlandı. Bu uygulama ile farklı statülere ait farklı programlarda kayıtlı veriler tek bir programda birleştirilerek sadece T.C. kimlik numarası ve provizyon tarihi yazılmak suretiyle, başka hiç bir işleme gerek duyulmadan provizyon verilmesi sağlanacak.
SPAS nasıl çalışır?
Sağlık Provizyon Aktivasyon Sistemi (SPAS); tescil kayıtları, tahsis tabloları, ödeme kayıtları, hizmet döküm cetvelleri ve nüfus kayıt tablolarını kullanarak sigortalının kendi bilgileri ile eş, çocuk, anne ve baba yakınlık ilişkilerini tespit ederek 5510 sayılı Kanun’un 60’ıncı maddesinde belirlenmiş Genel Sağlık Sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin GSS hak sahipliklerinin oluşturulması esasına dayanıyor. Sistemde T.C. kimlik numarası ve provizyon tarihi ile sorgulama yapıldığı anda sorgulanan kişinin GSS kapsamındaki müstahaklık durumu belirleniyor.
Her şey otomatik
T.C. kimlik numarası ile provizyon sorgulaması yapıldığında, öncelikle nüfus kayıt kütüğüne gidilerek kişinin ölüm tarihi, evlenme tarihi v.b. tüm nüfus bilgileri kontrol ediliyor. Ölüm halinde provizyon otomatik sonlandırılyor. Evlenme ve boşanma halinde provizyon durumu sigortalının son durumuna uygun olarak mevzuata göre sistemce güncelleniyor. Yeni doğan çocukların provizyonları ise nüfus kütüğüne kayıt tarihinde sistem tarafından otomatik açılıyor. SPAS, tüm tescil kayıt tablolarını otomatik kontrol ederek sigortalının provizyon tarihinde GSS bakımından aktif olması gereken statüyü tespit ediyor. Ayrıca, sigortalının tabi olduğu sigortalılık kapsamına ve 5510 sayılı Kanun’un 67’nci maddesinde belirtilen şartlara göre, prim gün sayısı ve borç kontrolü de yapılıyor. Sigortalının sağlık yardımına hak kazanma koşulu olan 30 gün şartının yerine gelmesi bakımından son bir yıl içinde farklı statülerde geçen prim ödeme gün sayılarının tespitini ve birleştirmesi de dikkate alınıyor.
Başvuru için gerekenler
Sağlık aktivasyonla ile ilgili bazı durumlar taahhütname, öğrenci belgesi vs. gibi belgelere göre müstehaklık belirlendiği için bu durumlarda Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlükleri’ne başvuru gerekir. Elektronik ortamda, otomatik sağlık aktivasyonları oluşturulanların dışındaki bakmakla yükümlü olunan kimseler için sigortalı ve hak sahipleri tarafından;
- 2011/50 sayılı Genelge ekindeki Sağlık Yardımı Talep ve Taahhüt Formunun usulüne uygun olarak doldurulması ve imzalanması,
- Yabancı uyruklu bakmakla yükümlü olunan kişilerden;
- İkamet teskeresi ve yabancılar kimlik numarası,
- Vatandaşı olduğu ülkede sosyal güvencesi olmadığına dair beyan ve taahhüt belgesi,
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28 inci maddesi uyarınca Türk vatandaşlığından çıkarılanlardan ikamet etme şartı aranmayacaktır.
- 18 yaşından büyük çocuklar için;
- Milli Eğitim Bakanlığı veya Yükseköğretim Kurumu kayıtlarından öğrencilik bilgileri tespit edilemeyenlerden öğrenci belgesi,
- Yabancı ülkelerde öğrenim gören öğrencilerden onaylı ve Türkçeye tercüme edilmiş öğrenim belgesi veya bulunduğu ülkenin Türk Konsolosluğundan alacağı belge ile birlikte Yükseköğretim Kurumu veya Milli Eğitim Bakanlığı’ndan alınacak denklik belgesi,
- Malul çocuklar için Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca düzenlenen ve Kurum Sağlık Kurulu’nca onaylanan sağlık kurulu raporu, hak sahipliği oluşturulacaktır.
İstanbul da uygulamaya geçti
Bu uygulamanın hayata geçirilmesinin ne anlama geldiğini en iyi yeni göreve başlayan memurlar veya işçiler anlayacaktır. Zira bir hastalık esnasında sağlık aktivasyon için müdürlüklerde sıraya girmek, kuyruklarda beklemek çok zor bir durumdur. SGK İstanbul haricinde hemen hemen bütün illerde sistemi devreye koymuş ve İstanbul’un bilhassa nüfus potansiyelini göz önünde tuttuğu için en son il olarak SPAS’ı uygulamak için beklemişti. Nihayet SPAS İstanbul’da da 25 Ocak’ta devreye girdi. 3-4 günlük uygulamada ciddi bir aksaklık oluşmadı. Umarım oluşmaz, Zira SPAS bilhassa GSS’nin zorunlu uygulamaya başladığı bu dönemde vatandaşlarımız için çok önemli bir sistem.
Gelir Tespiti için bizzat başvuru şart!
1.1.2012 tarihinden itibaren zorunlu olarak uygulamaya başlayan GSS için gelir tespitine göre prim ödeyip ödemeyerek GSS’li olacakları belirli olacak kişilerin Gelir Tespiti için bizzat başvuru yapmaları gerekir. buna göre; gelir tespitine esas teşkil edecek göstergeleri içeren başvuru formu ile ikametgahın bulunduğu il veya ilçe sınırları içindeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na GSS’li olacak şahısça bizzat başvuru yapılır.
Gelir Tespiti’nin sonuçlanmasını bekleyin
GSS’Lİ olmak için başvuru yapılan ve ikametgahın bulunduğu il veya ilçe sınırları içindeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nca gelir tespiti sonuçlanmadan SGK tarafından yapılacak herhangi bir işlem bulunmuyor. Çünkü gelir tespiti sonucu aile içi kişi başına düşen geliriniz 295 TL’den az ise primsiz olarak, fazla ise gelir durumunuza göre 35.46- 106.38 veya 212.76 TL kadar prim ödeyerek GSS’den yararlanacaksınız.
Ersin Umdu - [email protected]
