Ahmet KIVANÇ/Tahsin AKÇA/GAZETE HABERTÜRK
İş sağlığı ve güvenliği konusunda bugün yeni bir dönem başlıyor. 2012 yılında çıkarılan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, çalışan sayısı 50’den fazla olan az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerinde 1 Ocak 2013 tarihinde; işçi sayısı 50’den az olan tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerinde 1 Temmuz 2014 tarihinde yürürlüğe girdi. Kanun, 3 milyon dolayında çalışan bulunan kamu kurumları ile çalışan sayısı 50’den az olan “az tehlikeli” işyerleri açısından bugünden itibaren uygulanmaya başlandı.
İLK YAPILACAK İŞ RİSK DEĞERLENDİRMESİ
Sadece bir kapıcı ya da temizlik işçisi çalıştıran apartman ve siteler de dahil olmak üzere “az tehlikeli” statüsündeki işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği (İSG) yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere aylık 18 bin 881 liraya kadar para cezası uygulanacak. Bu işyerlerinde işyeri hekimi ve İSG uzmanını doğrudan istihdam etme zorunluluğu yok. İsterlerse, bu amaçla kurulmuş şirketlerden hizmet satın alabilecekler. 10 kişiden az işçi çalıştıran işyerlerinin, sadece risk denetimi için uzman yardımı aldıktan sonra para ödemeden yükümlülükleri yerine getirme olanağı bulunuyor.
İş sağlığı ve güvenliği konusunda 50’den az işçi çalıştıran işyerleri eğer şimdiye kadar hazırlıklarını tamamlamamışlarsa, bugünden itibaren yapmaları gereken ilk iş, risk değerlendirmesi çalışması yapmak. Apartman, site, dükkân, ofis gibi işyerlerinde potansiyel riskler neler, bu risklerin giderilmesi için neler yapılması gerekiyor?Bunlar risk değerlendirmesi ile ortaya konulacak.
Risk değerlendirmesini 1 Temmuz’a kadar yapanlara birtakım kolaylıklar sağlanmıştı. Şimdi o kolaylıklar geride kaldı. Bugünden sonra risk değerlendirmesi yapabilmek için İSG uzmanlarından danışmanlık hizmeti satın almaları gerekecek. Bunun bedeli de firmadan firmaya değişiyor. Kimi 500 liraya, kimi 5 bin liraya danışmanlık hizmeti verebiliyor. Fiyatın ne olacağında işyerinin, apartmanın, sitenin büyüklüğü de etkili oluyor.
Risk değerlendirmesini yapmamanın cezası ise 2016 yılında her ay için 5 bin 859 lira olarak uygulanıyor. Risk değerlendirmesini 6 yılda bir yenilemek zorunlu. Taşınma halinde rapor da yenilenecek.
SAATLİK İŞYERİ HEKİMİ HİZMETİNİ ALMAK MÜMKÜN
50’den az işçi çalıştıran işyerleri, ortak İSG merkezlerinden işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı yükümlülüğüne karşılık hizmet satın alabilecekler. İşçi başına ayda 10 dakikadan az olmamak üzere iş güvenliği uzmanı, ayda 5 dakikadan az olmamak üzere işyeri hekimi hizmeti alınacak. Bu durumda, 10 işçi çalıştıran bir işyerinin her ay 100 dakika iş güvenliği uzmanından, 50 dakika da işyeri hekiminden hizmet satın alması gerekecek. İSG merkezlerinden alınması zorunlu aylık hizmet süreleri birleştirilebilecek. Örneğin, ayda 100 dakika iş güvenliği uzmanı çalıştırması gereken işyerine 6 ayda bir uzman gelecek ve 600 dakika hizmet verecek. Böylece daha uygun koşullarda hizmet satın alınması mümkün olacak. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı çalıştırma yükümlülüğüne uymamanın cezası, 2016 yılında her biri için 6 bin 511 lira üzerinden 13 bin 22 lira olacak. Yükümlülük yerine getirilinceye kadar bu ceza her ay ödenecek. Risk değerlendirmesini yapmama cezası da dikkate alındığında aylık 18 bin 881 lira cezayla karşılaşmak söz konusu.
İSG UZMANLARINA ALTERNATİF KOL
Yasaya göre, çok tehlikeli işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıftaki işyerlerinde (B) sınıfı, az tehlikeli işyerlerinde ise (C) sınıfı belgeye sahip İSG uzmanlarının tam zamanlı olarak görevlendirilmesi gerekiyor. Dün çıkarılan yönetmelikle bu konuda önemli bir kolaylık sağlandı. Buna göre, 1’den fazla tam zamanlı iş güvenliği uzmanı görevlendirilen işyerlerinde, uzmanlardan birinin yasaya uygun belge sahibi olması yeterli kabul edilecek. Bu haktan yararlanabilecek sektörler şöyle: “Kamu, maden, inşaat, metal, tekstil, sağlık, ulaşım, taşımacılık, ticaret, imalat, bakım, onarım, kurulum, enerji, kimya, tarım, ziraat, hayvancılık, mobilya, ormancılık, gıda, matbaa, atık yönetimi, su temini, temizlik, ilaçlama.”
YÜKÜMLÜLÜK YERİNE GETİRİLENE KADAR HER AY CEZA
50’den az işçi çalıştıran az tehlikeli işyerlerine uygulanan cezalar şöyle:
-Risk değerlendirmesi yapmamak: Aykırılığın devamı halinde her ay 5 bin 859 TL
-İş güvenliği uzmanı görevlendirmemek: Her ay 6 bin 511 TL
-İşyeri hekimi görevlendirmemek: Her ay 6 bin 511 TL
-İSG uzmanları tarafından bildirilen tedbirleri almamak: Aylık bin 301 TL
-Acil durumları belirlememek, acil durumlar için tedbir almamak: Aylık bin 301 TL
-İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili tedbir almamak, gerekli araç ve gereçleri sağlamamak: 2 bin 603 TL
-İş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutmamak: Her yükümlülük için bin 952 TL
-İş kazalarını 3 gün içinde SGK’ya bildirmemek: 2 bin 603 TL
-Çalışanlara sağlık gözetimi yaptırmamak: Her işçi için bin 301 TL
-Büyük kaza önleme politika belgesini hazırlamamak: 65 bin 122
-Güvenlik raporunu hazırlayıp bakanlığa sunmadan işyerini faaliyete geçirmek: 104 bin 196 TL
KÜÇÜK İŞLETMEYE KOLAYLIK
Gereksiz korku yaratmamak adına baştan belirtmek gerekirse, sonradan yapılan iyileştirmeler sayesinde, özellikle işçi sayısı 10’dan az olan az tehlikeli işyerleri açısından iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uyum konusunda önemli kolaylıklar getirildi. Oyunu kuralına göre oynamayanları ise altından kalkılamayacak kadar ağır para cezaları bekliyor.
AZ TEHLİKELİ DE OLSA KAMU KURUMLARINA DA ZORUNLULUK VAR
Bakanlıklar ve bağlı birimleri “az tehlikeli” işyerleri sınıfına giriyor. Yaklaşık 3 milyon kişinin çalıştığı kamu kurumlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na uyma zorunluluğu da bugünden itibaren başlamış bulunuyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, bugünden sonra yapacağı denetimlerde kamu kurumlarına da cezai yaptırımlar uygulayabilecek. Kamu kurumları, kendi çalışanları arasından işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirebilecek.
10 KİŞİDEN AZ İŞÇİ ÇALIŞTIRAN İŞVEREN ENDİŞE ETMESİN
Çalışan sayısı 10’dan az olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri sahiplerinin “Bu paranın altından nasıl kalkacağız?” diye endişeye kapılmasına gerek yok. Bunlar dışarıdan İSG hizmeti satın almadan da yasal yükümlülüklerini yerine getirebilecekler. Bu işyeri sahipleri veya onların vekil tayin edeceği bir kişi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenen eğitimleri tamamlamak şartıyla iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini kendileri yürütebilecekler. Bunlar sadece işyeri hekiminin görev alanına giren işe giriş ve periyodik muayeneler ile tetkikleri yapamayacak.
BUNLARI UNUTMAYIN...
-6 yılda bir risk değerlendirmesi yaptırın.
- İşyerinin taşınması, binalarda değişiklik yapılması, makine ve ekipmanlarda değişiklik, iş kazası gibi durumlarda risk değerlendirmesini yenileyin.
-50 çalışan başına 1 arama-kurtarma, 1 yangın söndürme; 20 çalışan başına 1 ilkyardım elemanından oluşan “acil durum ekibi” oluşturun. 10’dan az çalışanı bulunan işyerlerinde 1 kişi görevlendirmek yeterli.
-Çalışanlara 3 yılda bir 8 saat iş güvenliği eğitimi verdirin.
-İşçileri 5 yılda bir periyodik sağlık muayenesinden geçirin.
-İş yerinizde çalışan sayısı 2 kişiden fazla, 50 kişiden az ise 1 çalışan temsilcisi seçtirin.
