Orijinal ilaçlarda yüzde 40'lara varan indirim öngören yeni fiyat kararnamesi, ilaç sektöründe yüzde 20 küçülme beklentisine yol açtı. Bu gidişle 2010'da 2 bin 500 satış mümessilinin işsiz kalacağı iddia ediliyor...
Türkiye'nin sağlık gündeminde domuz gribi var. Ancak ilaç üreticileri ve eczanelerin özel gündemini, yeni ilaç fiyat kararnamesinin getireceği olumsuz etkiler oluşturuyor. Bu hafta eczanelere giden vatandaşlar ilaçları ucuz satın alabilecek. Tabii eczaneler yüksek iskontolu ilaçları geri iade etmezse...
Türkiye'deki sosyal güvenlik açığının önemli bir bölümü sağlık harcamalarından, özellikle de ilaç giderlerinden kaynaklanıyor. Sağlık Bakanlığı, ilaç giderlerini azaltabilmek için 18 Eylül 2009'da yeni bir “İlaç Fiyat Kararnamesi” yayınlandı. Bu kararnameye göre, Sağlık Bakanlığı İlaç Eczacılık Genel Müdürlüğü, toplam 2 bin 304 ilaçtan bin 691'inin fiyatını yüzde 40'a varan oranlarda indirdi. 4 Aralık'ta uygulanmaya başlayacak yeni fiyatlarla ilaçta 3.3 milyar TL civarında tasarruf sağlanması amaçlanıyor.
İSKONTO ORANLARI ARTIYOR
Mevcut uygulamaya göre, Türkiye'deki orijinal ilacın fiyatı en fazla, o ilacın Avrupa'daki en ucuz referans fiyatı kadar olabiliyor. Jenerik ilaç ise orijinal ilacın en fazla yüzde 80'i kadar fiyatlandırılabiliyor. Sektör ise yüzde 11'lik bir iskonto yapıyor. Yeni kararnameyle hem orijinal hem de jenerik ilaçların fiyatı Avrupa'daki referans fiyatın en fazla yüzde 60'ı kadar olabilecek. Böylece iskonto oranı yüzde 24'e çıkacak.
Bu uygulamayla yeni dönemde hem devletin hem de vatandaşın daha ucuza ilaç alması planlanıyor. Ancak ilaç üreticileri bugünlerde adeta feryat ediyor. Ama buna daha çok sessiz bir feryat diyebiliriz. Çünkü ilaç sektörü genelde “lobi” yaparak sorunlarını çözmeye alışkın. Bu yüzden de söz konusu gelişme için bireysel çıkışlar yerine, Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği (AİFD) kanalıyla kamuoyu oluşturmaya çalışıyorlar. Nitekim haberimizi hazırlarken Pfizer, Roche, Novartis gibi şirketlerden de görüş almak istedik. Ancak bireysel görüş vermekten kaçınarak bizi AİFD'ye yönlendirdiler...
İLK ÇIKIŞ ANKETLE...
Türkiye'nin önde gelen 40 ilaç üreticisinin üye olduğu AİFD, sektörün bu konudaki duruşunu bir anket yaparak kamuoyuna duyurdu. Eylül ayının ortasında kamuoyuyla paylaşılan anket, AİFD'ye üye firmaların üst düzey yöneticileriyle görüşülerek hazırlanmış. Ankete katılan yöneticilerin yüzde 84'ü, söz konusu kararnameden sonra ilaç şirketlerinin yeni sermaye ve üretim yatırımı yapmasını beklemiyor. Yüzde 36'sı ise mevcut yatırımların gözden geçirilebileceği görüşünde. Kısacası ilaç şirketleri “Yatırımlar tehlikede” mesajını veriyor.
AİFD Genel Sekreteri Engin Güner, bütçe açığı sorununu çözmek isteyen hükümetin sağlık harcamaları için yaptığı son düzenlemelerin, araştırmacı ilaç endüstrisi için zor bir dönem başlatacağını düşünüyor. Güner, “Araştırmacı ilaç endüstrisi 2010 iş planlarını ve hedeflerini tekrar gözden geçiriyor. Yatırımların azalması ve sektörün küçülmesi ciddi bir olasılık olarak belirmiş durumda” diyor.
“YÜZDE 20 KÜÇÜLME OLABİLİR”
Güner'in “küçülme” derken neyi kastettiğine daha yakından bakmak gerekiyor. Türk ilaç sektöründe halen 300 civarında firma rekabet ediyor. Geçen yıl pazarın hacmi 13 milyar TL'ye ulaştı. Bu yıl ise 16 milyar TL'ye ulaşacağı tahmin ediliyor. Ancak son düzenlemelerle birlikte 2010'da sektördeki iş hacminin yüzde 20 yani 3.5 milyar lira azalacağı hesaplanıyor.
Cirolardaki azalma kuşkusuz karlara da yansıyacak. Bu da doğal olarak istihdamı olumsuz etkileyecek. Özellikle de satış mümessili sayısının ilk etapta yüzde 10 azalacağı tahmin ediliyor. Nitekim şimdiden satış mümessilleri arasında bir “işsizlik” korkusu başlamış durumda.
İlaç sektörüne danışmanlık yapan ONIKI Consulting'in kurucusu Koray Atasoy, Türkiye'de ilaç şirketlerine bağlı çalışan yaklaşık 25 bin satış mümessili olduğunu hatırlatıyor ve “Sektör bu kararlar nedeniyle ciro bazında yüzde 20 küçülebilir. Bu da istihdama yüzde 10 küçülme şeklinde yansıyabilir. Benim tahminim, kararname bu haliyle uygulanırsa yaklaşık 2 bin 500 satış mümessilinin işini kaybedeceği yönünde” diyor.
YENİ ÜRÜN GİRİŞİ AZALACAK
Genesis İlaç Genel Müdürü Tufan Diker, 2010'u ilaç sektöründe yabancı sermaye girişi ve yatırımların duracağı bir yıl olarak değerlendiriyor. Son kararların etkisinin bir yılla sınırlı kalmayacağını da vurgulayan Diker, şirketinin istihdam politikalarıyla ilgili ise şu bilgileri veriyor: “Halen sahada çalışan 60 kişilik bir satış ekibimiz var. Kriz yüzünden bu yıl için planladığımız 90 kişilik ekibe ulaşamamıştık. Önümüzdeki yıl eleman çıkarmasak bile yeni kadro açamayacağımız bir gerçek. Fiyat kararnamesi, 2010'a yönelik yeni ürün lansmanı ve yeni yatırım planlarını da etkileyecek. Bazı yeni ürünlerden vazgeçmek durumunda kalacağız. Şu an, önümüzdeki yıl piyasaya 3 yeni ürün vermeyi planlıyoruz.”
“BİRLEŞME VE KAPANMALAR OLABİLİR”
Bilim İlaç Genel Müdürü Dr. Erhan Baş da yeni kararnamenin yatırımları olumsuz etkileyeceğini düşünüyor. Bilim İlaç, kutu satışlarında Türk ilaç pazarından yüzde 6.5 pay alıyor. Bu açıdan sektörde üçüncü sırada yer alan firma, geçen yıl 574 milyon TL ciro elde etmiş. Bilim İlaç'ta halen 985 tıbbi tanıtım sorumlusu çalışıyor. Erhan Baş, “Şu anda çalışan sayısını azaltmayı düşünmüyoruz” diyor. Ardından da son düzenlemelerin sektörü nasıl etkileyeceğini şöyle özetliyor:
“Bu kararlar ilaç firmalarının küçülmesine neden olacak. Orijinal ilaç üreten firmaların Türkiye'deki mevcudiyetlerini sorgulamalarına, eşdeğer ilaç üreten Türk firmalarının ise bu zararları karşılayamayarak satılmalarına ya da kapanmalarına neden olabilir. Bu tür gelişmeler ilaç sektöründe özellikle istihdamın, yatırımların ve Ar-Ge çalışmalarının azaltılmasına yol açabilir.”
“2 bin eczane kapanır”
4 Aralık'ta devreye girecek yeni fiyat kararnamesi ilaç şirketlerini sıkıntıya sokacak. 2 Kasım'da devreye girecek olan ve kamu kurumları iskontosunu değiştiren düzenleme ise ecza depoları ve eczaneleri zor durumda bıraktı. Bu düzenlemeye göre, 20 yıllık 776 eşdeğer üründe kamu kurum iskontosu (KKİ) yüzde 11'den 24'e çıkarıldı. Eczanelerin iş hacminin üçte birini oluşturan ve en çok satılan 130'a yakın orijinal ilaçta yüzde 24 iskonto uygulanacak. Biz haberi hazırladığımızda, orijinal ilaç listesi netleşmemişti...
Eğer eczaneler söz konusu ürünleri daha önce yüksek fiyattan almışsa, 2 Kasım'dan itibaren yüzde 24 iskontoyla satmak zorunda kalıp stok zararı yazacaklar. İstanbul Eczacılar Odası Başkanı Semih Güngör, doğacak zararın karşılanmasıyla ilgili ilaç firmalarından net bir yaklaşım göremediklerini söylüyor. Ancak bu ürünlerin ecza depolarına iade edilmesi konusunda anlaşma sağlanmış. Güngör, SGK'nın ilaçtan beklediği 3.3 milyar TL'lik tasarrufun yaklaşık 660 milyon TL'sinin eczanelerden karşılanacağını hesaplıyor: “Eczanelerin bu yükün altından kalkması zor. 4 bin 980'i İstanbul'da olmak üzere halen Türkiye'de 25 bin civarında eczane bulunuyor. Biliyorum ki bunların çoğu sınırda yaşıyor. Dağıtım kanallarına borçlarını ödeyemiyorlar. Böyle giderse 2 bin eczanenin kapanması kaçınılmaz olur.”
Satış mümessillerine sınırlama
Yeni ilaç kararnamesinde, satış mümessillerini olumsuz etkileyecek bir düzenleme daha var. Satış mümessilleri, halen genelde istediği her saat doktorlarının yanına girip ilaç ve ürünlerini tanıtabiliyor. Yeni kararnameyle buna sınırlama getiriliyor. Görüşmelerin koşullarını ve süresini her kurum kendisi düzenleyecek. Koray Atasoy'un bu konudaki yorumu şöyle:
“Sağlık otoritesi, 'Doktor, hastayı göreceği zamanlarda mümessilleri görüyor' diye düşünüyor. Bu yüzden de bir sınırlama getiriliyor. Hem yatırımlardaki azalmayı hem de bunu göz önüne alırsanız sektörde istihdam kaybı kaçınılmaz. Nitekim kararname çıkar çıkmaz, satış teşkilatını büyütmek isteyen şirketler hemen işe alımları durdurdu. Bütün şirketlerin cebinde şu anda küçülme planları var. Bu planlar yılbaşından itibaren hayata geçmeye başlar.”
Rahime Baş Uçar/Para Dergisi
