Yaşam kalitesini bozan huzursuz bacak sendromunun belli bir nedeni yok, tetikleyen sebepleri vardır. Her gün uykuya dalmadan önce ortaya çıkar. İlerlediği durumlarda akşam saatlerinde başlayabilir. Daha çok bacakları etkiler, nadiren kollarda da görülebilir. Tedavi edilebilir ama nedensiz yeniden ortaya çıkabilir.
- Nedir bu huzursuz bacak sendromu?
Huzursuz bacak sendromu yani 'restless leg sendromu', hasta yattıktan kısa bir süre sonra her iki bacağında uyuşma, ürperme, karıncalanma, yanma şeklinde hastanın da tarif edemediği belirtilerle ortaya çıkar. Hasta bu rahatsızlığı gidermek için sürekli bacaklarını hareket ettirmek ister, ayağa kalkıp yürümek ister. Bu şekilde geçer, biraz dinlendiğinde yeniden başlar. Bu yüzden de uykusuzluğa neden olur. Daha çok 40'lı 50'li yaşlarda özellikle 60'lı yaşlarda görülür. Başlangıçta hafif olabilir ama ilerledikçe hastaya daha çok sıkıntı verebilir.
- Yeni bir hastalık mı bu?
Önceden bu şikayetlerle gelen çok az hasta vardı. Biz teşhis ediyorduk ama şimdi insanların çoğu öğrendi böyle bir hastalık olduğunu. Dolayısıyla şimdi hastalar bilinçli bir şekilde geliyor. Yeni bir hastalık değil ama algılanmıyordu. Kişi doktora gitmiyor, ağrı kesicilere başvuruyordu. Ama ağrı kesici alınmamalı, çünkü ağrı kesicilerle bu ağrıyı kesemezsiniz.
- Birdenbire mi ortaya çıkar?
Önce 2-3 gecede bir kendini gösterir. O da belki yorgunluğa verilir. Bu belirtileri gidermek için hasta ayaklarını sallamaya başlar. Bir süre sonra ayak sallamak, çok hareket ettirmek yetmez, kalkıp yürümeye başlanır.
- Ne sebep olur bu rahatsızlıklara?
Vakaların üçte birinde ailesel geçişler var ama tam olarak kanıtlanmamış. Çoğu vaka sebepsiz bir neden. Sigara, alkol, aşırı kafein, obezite, gebelik, mide ilaçları, diyabet, tiroid bozuklukları, demir eksiklikleri anemisi tetikler.
- Psikolojik olabilir mi?
Bu belirtiler, kas hastalığı, dolaşım hastalığı ya da huzursuz bacak sendromu çıkabilir. Ayırt edilmesi lazım. Hasta geldiğinde önce rutin biyokimyasal tetkik istenir. Guatr için tiroit hormonlarına bakılır. Şekerine, mutlaka demirine, demir bağlamasına bakılır. Bu testlerde çıkan sonuca göre yönlendirme yapılır. EMG istenir. Ama huzursuz bacakta kesin tanı ancak hastanın anlattıklarıyla konulabilir. Çok emin olunamıyorsa uyku testi yaparak teşhis konulur. Uyku testinde hastanın uykuya dalma esnasında ya da uykudayken de görülebilir. Tanı konduktan sonra tedavisine geçilir. Tahlillerden sonra bir neden bulunduysa, önce o nedenin tedavi edilmesi gereklidir. Demir eksikliği varsa, bu tedavi edildiğinde hem huzursuz bacak ortadan yok olur, hem hasta rahatlar, hem de uykusuzluk kalkar.
- Yaşam şekli etkiliyor mu?
Kesinlikle. Gece geç saatlerde kafein alınması, alkol kullanılması, sigara içilmesi, egzersizin olmadığı bir hayat, kilo çok etkiler. Mesela spor da etkileyebilir. Uykuya yakın saatlerde spor yapmak iyi değildir. Bazı insanlar akşam saatlerinde spor yapar. Bu, önerdiğimiz bir durum değildir.
- Nasıl tedavi edilir?
Parkinson hastalığında kullandığımız birtakım ilaçlar var, onlar kullanılır. Hastaların çoğu bundan fayda görüyor. Hastaların yüzde 80-90'ı, ilaç aldıktan sonra çok rahatladığını ve rahat uyuduğunu ifade ediyor.
- İlaç kısa süre kullanıyor ama değil mi?
Arada bir kullanmayı kesebilir ama biz sürekli kullanmasını öneriyoruz. Çünkü huzursuz bacak sendromu uykusuzluk yapar ve rahat uyumak sağlıklı yaşam için gereklidir.
- 40-50'li yaşlarda daha sık görülüyor dediniz, peki gençlerde var mı?
Gençlerde çok nadir görülür. Ama demir eksikliği varsa, hipotiroidi ya da obezite varsa huzursuz bacak ortaya çıkabilir.
- Kadınlarda mı erkeklerde mi daha çok görülüyor?
Kadınlarda daha çok görülür; çünkü kadınlarda demir eksikliği, anemi daha fazladır.
- Altında yatan en büyük neden demir eksikliği midir?
Tedavi edilebilen kolay nedenlerden biri demir eksikliğidir. Ama diğer yandan kişinin kafein, alkol, sigara kullanımı gibi yaşam şeklini düzeltmesi gereklidir.
