Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, bebeklerin doku ve organlarında kalıcı bozukluklara sebep olan ilaç, kimyasal maddeler ve çevre kaynaklı bazı maddelere karşı anne adaylarına danışmanlık hizmeti verecek. Elektronik posta yoluyla hizmet verecek. Türkiye Teratojenite Danışma Merkezi (TÜRKTEDAM)'nden hekimler ve diğer sağlık çalışanları da faydalanacak.
Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanı Mustafa Ertek, bebeklerin doku ve organlarında kalıcı olarak yapı veya işlev bozukluğuna sebep olan maddelere teratojen denildiğini belirterek, "Bu etkenlerilaçda olabilir, ya da çeşitli kimyasal maddeler, çevresel kaynaklı bazı maddeler olabilir. Teratojenite ise, teratojen etkinin oluşma potansiyeline diyoruz." dedi.
Ertek, kullanılan ilacın veya karşılaşılan etkenlerin teratojen özelliklerinin, maruz kalma miktarına, kullanma süresine ve gebelik öncesi veya gebelikte gibi kullanma dönemine göre değişiklik arz ettiğini aktardı.
Bilinen hiçbir sebep olmadan toplumda anomalili bebek doğurma sıklığının yüzde 3 ila 10 arasında olduğunu dile getiren Ertek, "Bunların da yüzde 1 ila 3'ünün bu teratojen maddeler aracılığı ile bir takım kimyasal maddelerle, ilaçlarla veya çevresel bir takım etkilerle ortaya çıktığını biliyoruz. Ama bu bir tahmin. Daha fazla da olabilir." diye konuştu.
"TERATOJENİTE HAKKINDAKİ BİLGİLER BUZ DAĞININ GÖRÜLEN KISMINA AİT"
Teratojenite konusundaki bilgilerin buz dağının sadece görülen kısmına ait olduğuna dikkat çeken Ertek, "Esas görülmeyen kısmı buzdağının altındadır. Bu konuda klinik çalışmaların yapılması da oldukça zordur. Etik olarak gebelerde herhangi bir çalışma yapmak mümkün değildir. Ancak kazara herhangi bir ilaç alınmışsa, bunun yol açtığı zararlar üzerinden geleceğe bir takım projeksiyonlar yapılmakta, ya da hayvan deneyleri ile bunlar ortaya konmaktadır." ifadelerini kullandı.
Teratonijete Bilimsel Danışma Kurulu'nun oluşturulduğunu söyleyen Ertek, "Bugün ilk toplantımızı yaptık. Bilim kurulundan aldığımız öneriler doğrultusunda da Türkiye Teratojenite Danışma Merkezi (TÜRKTEDAM) ismi ile hizmet verecek ünitenin kurulmasını kararlaştırdık." şeklindeki konuştu.
Ertek, bu merkezde birelektronikağ ve elektronik posta sistemi kurulacağını dile getirerek, "Bunlar aracılığı ile gerek sağlık profesyonellerine gerekse de vatandaşlarımıza danışmanlık hizmeti verilecek." dedi. Sistemin 1.5 ay içinde hizmete gireceğini söyleyen Ertek, merkezin Türkiye'de ulusal anlamda bir ilk olduğunu dile getirdi.
Elektronik postayla yollanan formlara, 2-3 gün içinde değerlendirme yapılarak cevap verileceğini kaydeden Ertek, bir soru üzerine, "Bizim veri tabanlarında bir takım veriler olacaktır, onları hemen anında ulaşabileceğiz ve anında cevap verilebilecektir. Fakat bazılarına bilim kurulu üyelerimizden de görüş alıp, hatta bazen yurt dışından da görüş alıp cevap vermek gereken durumlar olacaktır. Onun için en fazla 2-3 gün ifadesini kullanıyoruz." açıklamasında bulundu.
Merkeze telefonla ulaşılıp ulaşılamayacağı yönünde Ertek, şunları dile getirdi: "Telefonla ilgili zaten 114 nolu zehir danışma hattımıza müracaatlar oluyor. Bunların yaklaşık yüzde 1'i gebe. Bunlar akut zehirlenmeler daha ziyade, anlık bir takım müdahaleler gerektiren durumlar. Söylediğimiz hizmet ise tamamen danışmaya yönelik. Mesela, 'Şu ilacı aldım, bunun benim gebeliğim ile ilgili bir riski var mıdır?' gibi. Yani, 'Doğum sonrasında çocukta şöyle bir şey olabilir mi?' gibi bir takım bilgilenmeyi içeriyor. Zaten kritik durumlarda gebelerimiz mutlaka ilgili hekime müracaat edecektir, hekim tarafından gerekli tedavi yapılacaktır. Bizim vereceğimiz sadece danışmanlık hizmeti olacaktır." Ertek, ilave bilgi istenmesi gibi özel durumlarda da telefonla bağlantının kurulabileceğini sözlerine ekledi.
Merkezde, gebelik ve emzirme boyunca ilaçların ve diğer maddelerin kullanılması sonucu gelişebilecek riskler; çevredeki maddelere (radyasyon, çevre kirletici maddeler gibi) veya kimyasal maddelere maruz kalma sonucunda oluşabilecek risklere ilişkin hekimler ve sağlık çalışanları tarafından vaka bilgileri verildiğinde spesifik risk değerlendirmesi yapılıp, tavsiyelerde bulunulacak. Hastanın kendisi de hazırlanmış olan formdaki bilgileri doldurup merkeze ulaştırdığı zaman gerekli bilgiler kendisine verilebilecek.
