Ergenlik döneminde cinsel muayeneye pek önem verilmiyor. Oysa uzmanlar, herhangi bir sorun olmasa da her genç kızın 13-15 yaş arası, erkeğin ise doğar doğmaz muayene olması gerektiğini söylüyor
GENÇ KIZLAR
Pek çok anne ve baba, 'Çocuğum ne zaman cinsel muayeneden geçmeli?' diye soruyor. Acıbadem Hastanesi'nden Kadın Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Belgin Selam genç kızların; International Hospital'dan Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Alagöl de erkeklerin muayene dönemini anlattı.
Kızlar ne zaman jinekolojik muayeneden geçmeli?
Ergenlik döneminde jinekolojik muayeneye âdet kanamalarıyla ilgili herhangi bir sorundan endişelenildiğinde gidiliyor. Ancak herhangi bir sorun olmasa da, tüm genç kızların ilk jinekolojik değerlendirilmelerinin 13-15 yaşları arasında yapılması gerekiyor.
GELİŞİME BAKILIYOR
Jinekolojik muayene neden önemli?
Jinekolojik muayene, genel sağlık taramalarının bir parçasını oluşturuyor. Ergenlik dönemindeki genç kızın sağlıklı gelişip gelişmediğinin belirlenmesi için jinekolojik muayeneden geçmesinde fayda var.
Muayene; aşılama, cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesi, vücut gelişimi hakkında bilgilendirme ve yeme bozuklukları gibi genel sağlık konularının değerlendirilmesiyle başlıyor. Sigara kullanımı ve depresyon da sorgulanıyor.
KISA SÜREDE ÇÖZÜM
Rahim ağzı kanseri için aşı da yapılıyor mu?
Cinsel yolla bulaşan Human Papillomavirüsünen (HPV) neden olduğu rahim ağzı kanserinden aşıyla korunmak mümkün... Tabii ki uygulama şekli, hakkında bilgilenmek için ilk jinekolojik muayene uygun bir fırsat sağlıyor. Benzer şekilde Hepatit B aşısı da öneriliyor. İlk jinekolojik muayenede ergenlikle ilgili değişimler; dış genital organlar ve meme gelişimi, tüylenme, boy, kilo ölçümleri ile vücut kitle indeksi değerlendiriliyor. Karından uygulanan pelvik ultrasonografi ile genital yapılar, rahim ve yumurtalıklar değerlendiriliyor.
KANAMA GECİKİYOR
Ergenlik döneminde en sık hangi sorunlar görülüyor?
Düzensiz âdet kanamaları görülüyor. Bunun nedeni ise, beyin ve yumurtalıklar arasındaki iletişim ağının yeterince olgunlaşmaması... Ergenlerde yüzde 55 ile yüzde 82 oranında yumurtlamanın normal olmadığı gözleniyor. Kanamaların düzene girmesi 24 ay kadar sürebiliyor, bazılarında bu süre beş sene uzayabiliyor.
Peki düzensiz kanamalar tedavi edilmezse ne oluyor?
Kansızlığa bağlı halsizlik ve çarpıntı gibi şikayetler nedeniyle genç kızın yaşam kalitesi olumsuz yönde etkilenebiliyor. Âdet dönemi ağrılarının da tanı ve tedavisi, başka hastalıklarında yol göstericisi olabiliyor. Yine genç kızlarda âdet arası süresi uzaması, sivilce, tüylenmede artış ve polikistik over sendromunun erken tedavisi için çok büyük önem taşıyor.
Jinekolojik muayene hangi sıklıkta yapılmalı?
İlk muayene erken adolesan olarak adlandırdığımız 13-15 yaş arası dönemde yapılmalı. İkinci muayene 15-17 yaş arasını kapsayan orta adolesan ve üçüncü muayene ise geç adolesan olarak nitelendirilen 17-19 yaşları arasında yapılmalı. Daha ileri yaşlarda da yıllık jinekolojik kontrollerin yaptırılması öneriliyor.
ADET ERKEN OLURSA...
Jinekolojik muayene ne zaman şart görülüyor?
Örneğin ilk âdetin 10 yaşından önce olması... Benzer şekilde ergenlikle ilgili fiziksel gelişimlerin 13 yaş ve sonrasında görülmemesi, 16 yaşa kadar ilk adetin gerçekleşmemesi, ergenlik değişimlerinden itibaren beş yılda ilk adetin başlamaması mutlaka incelenmeli. Ayrıca düzensiz ve ağrılı adet kanamaları ile kansızlık problemleri değerlendirilmeli.
AİLENİZLE GİDİN
Genç kızlar jinekologa annesiyle mi, yoksa arkadaşıyla mı gitmeli?
Mümkünse genç kızın ailesiyle gelmesi tercih ediliyor. Bu şekilde hem genç kızdan hem ailesinden bilgi almak ve her ikisini de aydınlatmak mümkün olabiliyor.
Eğer istemiyorsa jinekolojik muayene olması konusunda ısrar edilmeli mi?
Uygun bir yaklaşımla açıklandığında genç kızlar jinekolojik muayeneye gelmekte zorlanmıyorlar. Fakat kabul etmiyorsa ısrarcı olmamak gerekiyor. Ancak ailenin adolesan dönemdeki gelişim evreleri hakkında bilgili olması, bunları takip etmesi ve özellikle anormal olarak şüphelendiği durumlarda yardım alması önemli.
ERKEN YAŞTA KÜRTAJ PROBLEM YARATIYOR
Erken yaşta cinsel yaşamla tanışmak fiziksel olarak ne tür sorunlar oluşturabiliyor?
Sağlıklı doğum kontrol yöntemlerinin uygulanmadığı erken yaşta adolesan hamilelikler izlenebiliyor. Bu tür gebeliklerde kansızlık ve metabolik birtakım hastalıklar oluşabiliyor. Ergenlik döneminde pelvis tam olarak gelişmediği için de sezaryen doğum gerekebiliyor. Toplumsal baskılar sonucunda ciddi psikolojik travmalar yaşanabiliyor. Erken yaşta birden fazla kez kürtaj olmak beraberinde ciddi sorunları getirebiliyor.
GENÇ ERKEKLER DOĞUMSAL BİR SORUN VAR MI?
Erkekler için ilk muayene ne zaman olmalı?
İlk ürolojik muayene doğar doğmaz, en geç bir yaşına kadar yapılmalı. Erken tanı için 'Bebeğin testisleri torbaya inmiş mi?', 'Penisinde doğumsal anomali var mı?' gibi sorulara detaylı biçimde cevap aranmalı. Çünkü eğer testisler torbaya inmemişse hem kısırlık nedeni olabiliyor hem de psikososyal sorunlar yaratabiliyor. Ayrıca testisi yerine inmeyen erkeğin testis kanserine yakalanma riski 40 kat artıyor.
İKİNCİ MUAYENE YAŞI 12
İkinci muayene ne zaman olmalı?
Ardından 12-14 yaş arasında, ikinci ürolojik muayenesi yapılmalı. Daha sonra herhangi bir sağlık problemi yoksa, düzenli olarak sağlık kontrolünden geçmesi gerekmiyor. Ancak herhangi şüpheli bir durumda ise zaman kaybetmeden doktora başvurmalı. Çünkü detaylı bir ürolojik muayene gencin sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlıyor.
PENİSLE İLGİLİ KAYGILARA SON
Ürolojik muayenede nelere dikkat ediyorsunuz?
Yenidoğan döneminde yapılan detaylı muayenenin tekrarının yanı sıra kıllanmanın olup olmadığına, penisin yeterli uzunlukta olup olmadığına bakılıyor. Ergenlik döneminde gençler en çok 'penisim yeterince uzun değil' kaygısına kapılıyor.
ÜROLOG RAHATLATIYOR
Bunun sonucunda gereksiz yere kaygıya kapılabiliyor, hatta bu yüzden flört etmekten bile kaçınabiliyor. Penisinin büyük olduğunu bir üroloji uzmanından duymak, onların bu kaygılarını ortadan kaldırıyor. Eğer şüpheli bir durum tespit edilirse, örneğin kıllanma sorunu varsa tedaviye başlanıyor.
HEPATİT B VE KANSERE KARŞI BİLGİLENDİRİN
Ergenlik döneminde cinsel ilişkiye giren genç, mutlaka jinekolojik muayeneden geçmeli mi?
Öncelikle gençle sakin bir şekilde konuşulmalı. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların tespit edilmesi açısından her kadının jinekolojik olarak değerlendirilmesi son derece önem taşıyor. Ayrıca cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenebilmesi için korunma yöntemleri konusunda eğitim verilmesi şart. Hepatit B ile rahim ağzı kanserine karşı aşılar yapılmalı ve etkin bir korunma yöntemine başlanmalı.
Esra Tüzün
