Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)’nün 2014 yılı verilerine göre, Türkiye Manyetik Rezonans(MR) çekimi sayısında ilk, tomografide ise sekizinci sırada yer alıyor.
Görüntüleme yöntemlerinin bu kadar sık kullanılmasının çok sayıda nedeni olduğunu ifade eden Türk Radyoloji Derneği (TRD) Başkanı Prof.Dr.Tamer Kaya, ‘’Bu durum çok yönlü; bir yanda radyoloji çalışanlarının girdiği riskler ve özlük hakları diğer yanda ise halkımızın gereken kalitede sağlık hizmeti alabilmesi ile ilgili.’’ dedi.
‘’Hasta başına düşen radyoloji uzmanı sayısı yetersiz’’
Hasta başına düşen radyoloji uzmanı sayısının yetersiz olduğuna dikkat çeken Kaya, 100 bin kişiye düşen radyolog sayısının Avusturya’da 17, Fransa’da 15, Finlandiya’da 13, Norveç’te 12, İsviçre’de 11, Almanya’da 11, İngiltere’de 7 iken Türkiye’de bu sayının 5 olduğu bilgisini verdi.
‘’Hasta memnuniyeti sağlama çabası tetkik sayısını artırıyor’’
Hastaların memnuniyetinin sağlanması ve sağlık hizmetine yönelik beklentilerinin karşılanması gerekiyor ancak tetkik sayısının fazla olması hem hekim hem de hastalar için riskler taşıyor.
Hastaların memnuniyetinin tetkik yaptırma ve hekime muayene olması durumunda arttığını dile getiren Kaya, ‘’Bu aşamada olumsuz bir sürecin olduğunu söyleyemeyiz ancak günümüzde gelinen nokta, hastaların memnuniyetinin daha çok onların hizmete ulaşabilme şanslarının artırılması olarak devam ediyor.
Hastanın şikayetinin ne olduğu sorgulanmadan, yeterince muayene edilemeden doğrudan istediği tetkik üzerine uygulanan bir sistem var. Hasta ‘Ben MR çektirmek istiyorum’ diyor, öncesinde klinik bir muayeneden geçmek pek de umurunda değil. Hekimlerimizin ise, hasta yoğunluğundan dolayı, kapsamlı bir muayene yapmaya zamanı yok.’’ şeklinde konuştu.
Tetkik başına bir dakika
Nüfus başına düşen tetkik sayıların yüksek olmasının yanı sıra nüfus başına düşen radyoloji uzmanı sayının az olmasının radyologların iş yükünü artırdığının altını çizen Kaya, ‘’Bazı radyoloji uzmanları günde 200 kadar ve hatta daha fazla rapor yazmak zorunda kalıyorlar. Bu durum da tetkik kalitesinin düşmesine neden oluyor.’’ ifadelerini kullandı.
TRD' nin radyoloji uzmanlarının tetkik yoğunluğu ve özlük hakları ile ilgili neler düşündüğünü tespit etmek amacı ile yaptığı ankete değinen Kaya, ‘’500’e yakın radyoloji uzmanı ile yaptığımız anket sonucuna göre, radyologlar günlük olarak 200-300 hastanın tetkikini yorumluyor. Bu da bir MR’ı okumak için bir dakikalık bir zaman ayrılması anlamına geliyor. Tabii bu durum hekimin gün içinde filme bakmak dışında hiçbir şey yapmaması yani mesaisinin tamamını film okuyarak geçirmesi durumunda geçerli.’’ dedi.
Haziran 2017’de yapılan anketin sonucuna göre hekimlerin yüzde 53, 5’i, bir günde, MR, Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Ultrasonografi (US)’yi içeren, 200-300 raporlama yapıyor. Bu sonuçlara göre, 7 saat boyunca devamlı tetkik raporlaması yapmakta olan bir hekim 420 dk çalışıyor.
- 100 tetkik yapıyorsa Tetkik başına 4,2 dk
- 200 tetkik yapıyorsa Tetkik başına 2,1 dk
- 300 tetkik yapıyorsa Tetkik başına 1 dk
‘’Rapor sayısı arttıkça hata riski de artıyor’’
Günlük değerlendirmesi yapılan tetkik sonucunun 30-40 üzerine çıktığı zaman yanılgıların ortaya çıkmaya başladığını ifade eden Kaya, ‘’Hastalarımız bu durumdan memnun ama işin arka yüzünde kalite istediğimiz seviyelerin çok aşağısında ve kaliteyi kontrol edemiyoruz. Hastanın hekime ulaşma şansı artarken hizmetin kalitesi düşüyor.
Çoğu hasta tedavi ediliyor olabilir ancak burada şöyle bir sıkıntı var; ilk olarak doğru tetkik isteniyor mu? Bacağı ağrıyan birine diz, kalça ya da bel bölgelerinden tetkik isteyebilirsiniz. Zaman olmadığı için üçünü de çekelim deniyor. Bu durumda hem tetkik sayısı artıyor hem de bir hastaya bir dakika ayırmak zorunda kalan meslektaşlarımız tıbbi riske giriyorlar ve haklarında dava açılabiliyor.’’ dedi.
Tetkiklerin birim fiyatları çok düşük!
Ankette ayrıca, tetkik için belirlenen birim fiyat yeterliliği, tetkiklerin gereğinden fazla istenmesinde hastaların rolü, sağlık hizmetinin kalitesi, mesleki sorunlarda yönetimin desteği ve özlük haklarının değerlendirmesi de yapıldı.
Katılımcıların yüzde 91’i radyoloji tetkikleri için belirlenen birim fiyatın yeterli olmadığını düşünüyor. Tetkiklerin gereğinden fazla istenmesinde hastaların rolü olduğunu düşünen radyoloji uzmanı oranı yüzde 90 iken, hekimlerin yüzde 78’i verilen hizmetin kalitesinden endişelendiğini ifade ediyor.
