Mersin Üniversitesi Kimya Mühendisliğinde, özellikle tıp alanındaki çalışanların sorunu olan kurşundan yapılan radyasyon koruyucu önlüklerde meydana gelen kırılma ve çatlakların önüne geçmek için nanoteknoloji yöntemiyle elastik ve kırılmayan malzeme üretildi.
Başta tıp sektörü olmak üzere birçok alandaki radyasyon uygulamalarında, radyasyondan korunmak için kullanılan ve kurşundan yapılan koruyucu önlüklerde zamanla gözle görülmeyen kırılma ve çatlakların oluşması, Türk bilim insanlarını yeni arayışlara yönlendirdi.
Mersin Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tonguç Özdemir başkanlığındaki ekip, radyasyon uygulamalarında çalışanların ve halkın maddeden korunmasını sağlayacak plastik tabanlı bir malzeme geliştirdi.
Nanoteknolojiyle üretilen ve kurşundan farklı olarak kırılmaması ve hafifliği ile öne çıkan elastik yapılı malzemenin, başta sağlık sektörü olmak üzere çok sayıda alanda kullanımı hedefleniyor.
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından desteklenen, "Nanoparçacık katkılı elastomer yapılı radyasyondan koruyucu malzemenin geliştirilmesi" adlı projeyle ilgili olarak AA muhabirine açıklamalarda bulunan Özdemir, radyasyon uygulamalarının tıpta sıklıkla kullanıldığını söyledi.
Özdemir, hastaların ve çalışanların radyasyondan korunmasının büyük önem arz ettiğini belirterek, şöyle dedi:
"Konvansiyonel olarak radyasyondan korunmada kurşun kullanılmakta, ancak kurşun malzemenin ağırlığı ve kolaylıkla kırılması sakıncalar doğurmaktadır. Kurşundan yapılan radyasyondan koruyucu malzemelerde sıkça kırık ve çatlaklarla karşılaşılmaktadır. TÜBİTAK'tan aldığımız destekle, radyasyondan korunma sağlayan, kırılmayan, nanoparçacık katkılı, elastomer yapılı malzeme üretmeyi başardık."
Radyasyon geçirgenlik testleri yapıldı
Ürettikleri malzemenin, alarm durumundaki radyasyon ölçüm cihazı ile radyasyon kaynağı arasına konulur konulmaz radyasyonun doz hızını düşürdüğünü ve koruma sağladığını vurgulayan Özdemir, "Projede ilk olarak nanoparçacıkların üretimi, daha sonra da elastomer malzeme içerisine katkılanması çalışıldı. Son aşamada ise, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi'nde radyasyon geçirgenlik testlerini yaptırdık. Değişik kalınlıktaki malzemeler ile değişik oranlarda nanoparçacık içeren malzemelerin kurşun eşdeğerliğini ölçtürdük. Proje hedefi 0.25 milimetre kurşuna eşdeğer bir malzemenin üretilmesiydi. Biz, bunun kat kat fazlasını yaptık." diye konuştu.
Özdemir, malzemenin en belirgin özelliklerinin hafif yapılı ve kırılmaması olduğuna dikkati çekerek, şunları söyledi:
"Ürünümüzün kurşundan en önemli farklı kırılmaması. Kurşun önlüklerin, hastane ortamlarında kendi özel askılarında tutulması gerekiyor. Bu önlüklere hastanedeki yoğun tempodan dolayı özen gösterilmeyebiliyor. Bu nedenle ürünümüzün kırılmaması ve hafif olması, en önemli avantajı. Daha önemlisi de, geliştirilen ürünün nanoteknoloji kullanılarak ürettiğimiz nano boyutlu parçacıkları içermesidir. Bu nedenle hem Türkiye hem de dünyada radyasyondan korunma açısından ilk sıralarda yer alan bir çalışma."
İlk hedef hastaneler
Genel kullanım alanı olarak öncelikle hastaneleri öngördüklerini belirten Özdemir, malzemenin radyasyondan korunma gerektiren tüm uygulamalarda kullanılabileceğini dile getirdi.
Özdemir, radyasyon uygulamalarının artmasına bağlı olarak radyasyon kazalarının da sıklıkla görüldüğüne vurgu yaparak, şöyle devam etti:
"Radyasyon kazalarının önlenmesine yönelik olarak, radyasyon güvenliği kültürünün yaygınlaştırılması ve çalışanlar ile halkın bilinçlendirilmesi çok önemli. En son Sakarya'nın Arifiye ilçesinde 16 yaşındaki bir genç kardeşimizin, bir akrabasını ziyaret için gittiği şantiyede bulduğu metal malzemeyi cebinde taşıyıp evine getirdikten sonra vücudunda morluklar oluşmuş, sonrasında ise bu durumun radyasyondan kaynaklandığı ortaya çıkmıştı. Bu radyasyon kazası da güvenlik kültürü ile ilgili eksikliklerimizin bir göstergesi. Biz radyasyonun güvenli şekilde uygulanmasının sağlanmasına katkı koymaya yönelik olarak da bu ürünleri tasarlıyoruz. Çalışanların ve halkın radyasyondan korunmasının sağlanması bizim en önemli amacımız."
Çalışmada yer alan Mersin Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Araştırma Görevlisi İsmail Kutlugün Akbay da nanoparçacıkların ve elastomerlerin üretimindeki çalışmalarda yer aldığını ifade ederek, "Proje kapsamında gerek araştırmalar olsun, gerekse de çalışan öğrenciler olsun hem lisansüstü eğitim bazında, hem de radyasyon ve önemi konusunda bilgi sahibi oldular. Üretilen malzeme, özellikle hastane ortamlarındaki radyasyondan korunma açısından büyük önem arz ediyor. Çalışma, ayrıca dış dünyaya bağımlılığımızı azaltacak bir gelişme olacaktır." sözlerine yer verdi. AA
